Người Anh hùng bắt sống tướng De Castries vừa được lấy tên để đặt tên đường, là cháu của danh nhân văn hoá Tạ Hiện

Cách đây 70 năm, trải qua "56 ngày đêm khoét núi, ngủ hầm, mưa dầm, cơm vắt, máu trộn bùn non", quân và dân ta đã kiên trì vượt qua mưa bom, bão đạn để lá cờ quyết chiến, quyết thắng tung bay trên nóc hầm tướng De Castries (Đờ Cát). Trong số những anh hùng góp phần vào chiến thắng vĩ đại của dân tộc, không thể không nhắc đến Tạ Quốc Luật - một người con của miền quê lúa Thái Bình.

Ông đã trực tiếp tham gia hơn 20 chiến dịch với hơn 100 trận đánh trong cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Trong Chiến dịch Điện Biên Phủ, với vai trò Đại đội trưởng của Đại đội 360, Tiểu đoàn 130, Trung đoàn 209, và Đại đoàn 312, vào ngày 7/5/1954, Tạ Quốc Luật đã dẫn đầu một đội xung kích gồm 5 chiến sĩ tiến vào trụ sở chỉ huy của quân Pháp tại Điện Biên Phủ, bắt sống tướng De Castries.

Đồng chí Tạ Quốc Luật sinh năm 1925 ở xã Thuỵ Hải, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình. Mang trong mình truyền thống yêu nước cách mạng của gia đình và quê hương, Tạ Quốc Luật là cháu của danh nhân văn hoá Tạ Hiện (Đề Hẹn), một lãnh tụ khởi nghĩa chống Pháp hưởng ứng Chiếu Cần Vương. Anh trai của ông, Tạ Bá Khả, là một trong những đảng viên tiên phong của xã Thụy Hải từ năm 1928. Chị gái của ông, bà Tạ Thị Cảnh (Tạ Thị Minh Hải), tham gia cách mạng từ năm 1940, hoạt động như một chiến sĩ tình báo trong nội thành Hà Nội, sau năm 1954, bà tiếp tục phục vụ tại Trung ương Hội Phụ nữ Việt Nam. Ông Tạ Quốc Lệ, em trai sinh đôi của Tạ Quốc Luật, cũng tham gia cách mạng từ năm 1939.

Tháng 9/1939, Tạ Quốc Luật gia nhập Thanh Niên Phản Đế và Thanh Niên Cứu Quốc. Sau đó, vào tháng 9 năm 1943, ông được gửi đi học tập và đào tạo cán bộ tại tỉnh Nghệ An. Từ tháng 1/1945 đến tháng 7/1945, ông tham gia lãnh đạo các phong trào cách mạng tại địa phương. 

Vào ngày 14/8/1945, ông gia nhập Quân đội Nhân dân Việt Nam và sau đó, vào ngày 6/1/1949, ông chính thức được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam. Ông đã trực tiếp tham gia và lãnh đạo hơn 20 chiến dịch, với hơn 100 trận đánh, trong cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, bao gồm các chiến dịch quan trọng như: Việt Bắc (1947), Sông Thao (1949), Biên Giới (1950), Trần Hưng Đạo, Hoàng Hoa Thám, Quang Trung (1951), Tây Bắc (1952), Thượng Lào (1953), Điện Biên Phủ (1954),...

Trong Chiến dịch Điện Biên Phủ, với vai trò Đại đội trưởng của Đại đội 360, Tiểu đoàn 130, Trung đoàn 209, và Đại đoàn 312, vào ngày 7/5/1954, Tạ Quốc Luật đã dẫn đầu một đội xung kích gồm 5 người tiến vào trụ sở chỉ huy của quân Pháp tại Điện Biên Phủ, bắt sống tướng De Castries và Bộ tham mưu của địch.

Trong hồi ký về những tháng ngày lịch sử, Tạ Quốc Luật viết: “Khi chúng tôi vượt qua cầu Mường Thanh thì gặp một tên lính ngụy. Tôi hỏi tên này: Hầm Đờ Cát-xtơ-ri ở đâu? Hắn chưa hết run và chỉ vào căn hầm có nhiều cột ăng-ten nhỏ ở trên nóc. Tôi liền chỉ huy tổ của mình áp sát khu vực hầm và phân công đồng chí Nhỏ dùng thủ pháo ném vào cửa hầm uy hiếp.Số sĩ quan Bộ Tham mưu của tập đoàn cứ điểm tỏ ra rất mệt mỏi và lo âu. Riêng Đờ Cát-xtơ-ri vẫn đội mũ ca-lô và ngồi cúi mặt xuống bàn. Khi đến gần, tôi hô lớn tiếng Pháp: “Giơ tay lên!”. Sau đó, Đờ Cát-xtơ-ri cầm máy điện thoại ra lệnh cho toàn bộ quân Pháp ở Điện Biên Phủ đầu hàng. Lúc đó là 17h30 ngày 7/5/1954”. Trong cuốn hồi ký "Điện Biên Phủ - Điểm hẹn lịch sử", Đại tướng Võ Nguyên Giáp cũng xác nhận, Đại đội trưởng Tạ Quốc Luật đã bắt được tướng Đờ Cát-xtơ-ri.

Trong buổi lễ mừng chiến thắng tại thung lũng Mường Thanh, ông được vinh dự chọn là người đứng đầu kéo cờ chiến thắng trên toàn mặt trận. Vào ngày 19/5/1954, ông được giao nhiệm vụ đại diện cho tất cả các chiến sĩ tại Điện Biên Phủ báo cáo thành tích trực tiếp cho Chủ tịch Hồ Chí Minh để chúc thọ Người.

Sau khi chiến dịch Điện Biên Phủ kết thúc thắng lợi, đồng chí Tạ Quốc Luật tiếp tục tham gia vào chiến dịch Hồ Chí Minh và được giao nhiệm vụ chỉ huy đảm bảo thông tin liên lạc cho chiến dịch.

Với những đóng góp to lớn  trong hai cuộc kháng chiến lịch sử của dân tộc, đồng chí Tạ Quốc Luật đã được Đảng và Nhà nước trao tặng nhiều phần  thưởng cao quý như: 3 Huân Quân công hạng Ba, 2 Huân chương Chiến công hạng Ba, là chiến sĩ thi đua của Đại đoàn 312, nhận được sự khen ngợi từ trung đoàn và đại đoàn đến 16 lần. Vào ngày 16/12/2004, đồng chí được Chủ tịch nước trao tặng danh hiệu cao quý: "Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân". 

Để tưởng nhớ và tri ân công lao của đồng chí Tạ Quốc Luật, tỉnh Điện Biên đã quyết định đặt tên cho một tuyến đường mang tên Anh hùng này. Tuyến đường này được đặt ngay sát điểm di tích lịch sử hầm De Castries.

Đây là một tuyến đường lớn vừa được tỉnh Điện Biên đầu tư và nâng cấp, có chiều dài hơn 1.110m và mặt đường rộng 13,5m. Điểm đầu của tuyến đường là ngã ba cầu Mường Thanh, và điểm cuối là tiếp giáp với ngã ba dẫn vào xã Thanh Hưng, huyện Điện Biên.

Tuyến đường này được đặt biển tên vào hôm nay để nhắc nhớ mỗi người dân Điện Biên, cũng như du khách về công lao to lớn của các thế hệ đi trước đã giành lại độc lập và tự do cho dân tộc, kỷ niệm một thời kỳ gian khó nhưng vinh quang cùng chiến thắng lịch sử cách đây 70 năm.

*Tham khảo: Quân đội nhân dân, Tuổi Trẻ