Đề xuất giảm 80% tiền sử dụng đất tái định cư: Gỡ “nút thắt” an cư cho người dân ven kênh rạch

Theo HoREA, mức giá đất tái định cư nên được tính bằng 20% giá đất trong bảng giá đất nhân hệ số điều chỉnh giá đất, thay vì thu 100% như quy định hiện nay. Đề xuất này nhằm giảm gánh nặng tài chính cho người dân bị thu hồi đất, giúp họ có điều kiện ổn định cuộc sống tại nơi ở mới.

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA cho biết, phần lớn người dân sống trên và ven kênh rạch không đủ điều kiện được bồi thường đất ở do nhà xây dựng lấn chiếm, nên chỉ được nhận tiền bồi thường phần xây dựng thường rất thấp.

“Nếu tiếp tục buộc họ nộp hàng trăm triệu đồng tiền sử dụng đất để được cấp sổ đỏ thì vượt quá khả năng của người dân. Chính sách tái định cư cần nhân văn và hài hòa hơn để người dân thực sự an cư, qua đó đẩy nhanh tiến độ di dời 20.000 căn nhà trên và ven kênh rạch giai đoạn 2026–2030” - ông Châu nhấn mạnh.

Hiện TP.HCM còn hơn 39.600 căn nhà trên và ven 398 tuyến sông, kênh, rạch, với khoảng 65.000 hộ dân sinh sống trong điều kiện chật hẹp, thiếu hạ tầng và tiện ích cơ bản. Khi được bố trí tái định cư, đa số hộ chỉ được nhận căn hộ hoặc nền nhà tối thiểu, khiến tiền sử dụng đất trở thành gánh nặng lớn.

Theo quy định hiện hành, hộ tái định cư phải nộp 100% tiền sử dụng đất theo bảng giá đất và hệ số điều chỉnh, có thể lên tới vài trăm triệu đồng mỗi hộ vượt quá khả năng chi trả của người dân thu nhập thấp. HoREA cho rằng việc chỉ tính 20% giá đất sẽ “dễ thở” hơn, giúp người dân sớm được cấp sổ hồng và yên tâm ổn định cuộc sống.

Hiệp hội cũng dẫn chứng: trong 30 năm qua, TP.HCM đã di dời hơn 44.000 căn nhà ven kênh rạch, trong đó dự án Nhiêu Lộc – Thị Nghè giúp cải thiện đời sống cho hơn 7.000 hộ dân. Tuy nhiên, tốc độ di dời đang chậm lại rõ rệt – từ hơn 15.500 căn giai đoạn 2001–2005 xuống còn chưa tới 2.500 căn giai đoạn 2016–2020.

Giai đoạn 2021–2025, thành phố đặt mục tiêu di dời 6.500 căn, nhưng đến giữa năm 2025 mới đạt gần 3.000 căn, dự kiến chỉ hoàn thành khoảng 85% kế hoạch. Nếu không có chính sách hỗ trợ mạnh mẽ hơn, mục tiêu di dời 20.000 căn nhà ven kênh rạch giai đoạn 2026–2030 sẽ khó khả thi.

So sánh với đề xuất của Bộ Tài chính cho phép hộ chuyển đất nông nghiệp sang đất ở chỉ phải nộp 30% trong hạn mức và 50% phần vượt hạn mức, HoREA cho rằng người dân tái định cư vốn bị thu hồi đất bắt buộc xứng đáng được hỗ trợ nhiều hơn.

“Chỉ thu 20% giá đất vừa đảm bảo công bằng, vừa thúc đẩy giải phóng mặt bằng, tạo điều kiện cho các dự án hạ tầng trọng điểm,” ông Châu nói thêm.

Chủ tịch HoREA khẳng định: “Nếu chính sách này được thông qua, đây sẽ là ‘chìa khóa’ tháo gỡ nút thắt bồi thường tái định cư, huy động thêm nguồn lực xã hội cho chỉnh trang đô thị, phục hồi thị trường bất động sản và cải thiện diện mạo TP.HCM”.