Giá nhà tăng áp lực đè nặng lên giới trẻ

Thu nhập của gia đình trẻ không theo kịp giá nhà

Theo Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS), trong nhiều năm qua, giá nhà tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM và Đà Nẵng liên tục leo thang, thiết lập mặt bằng mới, trong khi thu nhập của người dân tăng chậm hơn rất nhiều. Khoảng cách ngày càng giãn rộng khiến việc sở hữu căn hộ trở thành thách thức lớn, ngay cả với nhóm lao động có thu nhập cao.

Dữ liệu của Viện Nghiên cứu đánh giá thị trường bất động sản Việt Nam (VARS IRE) cho thấy, quý II/2025, chỉ số giá căn hộ tại Hà Nội, Đà Nẵng và TP.HCM đã tăng lần lượt 87,7%, 69,8% và 48,3% so với năm 2019. Hiện giá trung bình đạt 75,5 triệu đồng/m² tại Hà Nội, 66,4 triệu đồng/m² ở Đà Nẵng và 77,1 triệu đồng/m² ở TP.HCM.

Trong giai đoạn 2014 – giữa 2025, thu nhập bình quân đầu người tại Hà Nội tăng từ 4,11 triệu đồng/tháng lên 8,3 triệu đồng/tháng, tức tăng trung bình 6,4%/năm. Trong khi đó, giá căn hộ trung bình lại tăng tới 11,7%/năm, từ 25 triệu đồng/m² lên 75,5 triệu đồng/m².

Nếu năm 2014, một gia đình có thu nhập trung bình có thể sở hữu căn hộ 70m² trị giá 1,75 tỷ đồng sau gần 18 năm tích lũy toàn bộ thu nhập, thì đến năm 2025, khi giá căn hộ lên 5,3 tỷ đồng, thời gian này kéo dài tới 27 năm. Nếu chỉ dành 1/3 thu nhập cho nhà ở theo nguyên tắc an toàn tài chính, con số này lên tới 80 năm.

Ngay cả ngành ngân hàng, một trong những lĩnh vực có thu nhập cao cũng không theo kịp tốc độ tăng giá nhà. Năm 2014, mức lương cao nhất trong hệ thống là 22,5 triệu đồng/tháng, đến giữa 2025 đạt 55,44 triệu đồng, tức tăng hơn 2 lần. Cùng thời gian, giá căn hộ lại tăng gấp hơn 3 lần. Với thu nhập của hai vợ chồng đều làm ngân hàng, nếu dồn toàn bộ thu nhập cũng cần 3,5 năm để mua nhà, nhưng nếu tuân thủ nguyên tắc 1/3 thu nhập thì phải mất 10 năm, chưa tính giá nhà còn tiếp tục tăng.

Theo khảo sát từ các sàn giao dịch hội viên VARS, từ năm 2019 đến nay, nhóm khách hàng 25–35 tuổi lại chiếm trung bình trên 40% lượng giao dịch căn hộ, có dự án lên tới 70%. Nguyên nhân đến từ cơ cấu dân số trẻ, nhu cầu an cư và đầu tư rất lớn. Tuy nhiên, VARS IRE nhấn mạnh rằng chỉ một bộ phận nhỏ người trẻ thực sự có khả năng mua, trong khi đa số vẫn khó tiếp cận vì thu nhập tăng chậm, chi phí sinh hoạt cao và áp lực vay kéo dài.

Các chuyên gia cho rằng nếu không có giải pháp chính sách tổng thể, từ phát triển mạnh nhà ở xã hội, căn hộ vừa túi tiền đến kiểm soát giá bán thì “giấc mơ an cư” sẽ còn xa vời với phần đông giới trẻ đô thị.

Giới trẻ và áp lực “an cư”

Theo PGS.TS Nguyễn Hữu Huân, giảng viên Trường Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh cho rằng, khoảng cách giữa thu nhập và giá nhà đang tạo ra thách thức lớn. Thành phố đã vượt 14 triệu dân, trong khi hạ tầng chịu áp lực nặng nề, khiến câu chuyện nhà ở cho người trẻ càng thêm bức thiết.

“Trung tâm thành phố không phải là nơi để ở mà là nơi để làm việc. Chúng ta phải phát triển hạ tầng giao thông, đặc biệt là hệ thống giao thông công cộng như metro để kết nối TP Hồ Chí Minh với các vùng lân cận; đồng thời quy hoạch lại quỹ đất tại những khu vực như Bình Chánh, Hóc Môn, thậm chí cả Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu, biến chúng thành những đô thị vệ tinh đáng sống”, ông Huân nhấn mạnh.

Ông Huân cũng chỉ rõ, giá căn hộ tại các đô thị lớn đang dao động 70 - 100 triệu đồng/m², vượt xa khả năng chi trả của đa số lao động trẻ. “Với mức lương công chức, viên chức hay nhân viên văn phòng, việc sở hữu nhà ở TP Hồ Chí Minh gần như bất khả thi. Nếu không có chính sách vĩ mô, giấc mơ an cư sẽ còn xa vời”, ông Huân nhận định.

Cũng theo số liệu của Viện Nghiên cứu và Đánh giá Thị trường Bất động sản Việt Nam (VARS IRE), ước tính một căn hộ điển hình tại các đô thị hiện có giá gấp khoảng 20-25 lần thu nhập bình quân của một hộ gia đình.

Khi thu nhập không theo kịp giá nhà, nhiều gia đình buộc phải trì hoãn hoặc từ bỏ kế hoạch sinh con. Điều này được chứng minh qua xu hướng giảm rõ rệt của tổng tỷ lệ sinh.

Chi phí nhà ở leo thang không phải là lý do duy nhất dẫn đến sụt tỷ lệ sinh, nhưng rõ ràng là một trong những nguyên nhân quan trọng nhất dẫn đến xu hướng này, theo nhận định của VARS IRE.