80% nguồn thu quảng cáo báo chí rơi vào MXH, cơ chế nào hỗ trợ?

Sáng 12/11, tại Nhà Quốc hội, tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 8, Quốc hội tiếp tục phiên chất vấn và trả lời chất vấn của các đại biểu Quốc hội về lĩnh vực y tế và nhóm vấn đề thứ ba thuộc lĩnh vực thông tin và truyền thông.

Điều quan trọng nhất là đạo đức làm nghề

Đặt câu hỏi chất vấn, đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) nêu băn khoăn, phải chăng, tình trạng tiêu cực của phóng viên, biên tập viên thời gian qua do sự bùng nổ của báo chí, tạp chí chuyên ngành trên các lĩnh vực, dẫn đến chất lượng chuyên môn thấp, đi xa tôn chỉ mục đích, vi phạm pháp luật.

Đại biểu đề nghị Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông (TTTT) Nguyễn Mạnh Hùng chỉ rõ nguyên nhân của tình trạng trên và cho biết giải pháp để có sự cạnh tranh lành mạnh giữa quảng cáo mạng và thông tin truyền thống?

Trả lời chất vấn đai biểu, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, mạng xã hội ra đời lấy mất nghề của báo chí, mạng xã hội có hàng triệu ‘phóng viên’ không mất tiền ở khắp mọi nơi. Để tăng tính cạnh tranh, báo chí thay vì đưa tin phải phân tích đánh giá, đưa ra giải pháp, kể câu chuyện dẫn dắt định hướng xã hội, định hướng dòng chảy chính trên không gian mạng. Đây là định hướng chính để xác định lại vị trí vai trò của báo chí. Báo chí cần quay về giá trị cốt lõi của mình, làm khác mạng xã hội, coi mạng xã hội là môi trường, nền tảng để mình xuất hiện, phổ cập với giá trị tốt hơn...

Cũng liên quan tới vấn đề kinh tế báo chí, đại biểu Nguyễn Đại Thắng (đoàn Hưng Yên) đề nghị Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông nguyên nhân và giải pháp khắc phục tình trạng một số cơ quan báo chí chú trọng khai thác mặt trái của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp có dấu hiệu trục lợi? Qua đó, đảm bảo hoạt động báo chí bám sát tôn chỉ, mục đích để tích cực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, mỗi năm có 14-15 phóng viên, cộng tác viên bị bắt, tuy nhiên so với 21 nghìn người làm báo có thẻ phóng viên và gần 45 nghìn người làm báo, Bộ trưởng cho rằng, đây là những “con sâu làm rầu nồi canh”, 80% trong số người bị bắt này thuộc các tạp chí nhỏ, tạp chí thuộc các Bộ, xã hội nghề nghiệp, những nơi mà cơ quan chủ quản, Tổng biên tập có sự buông lỏng quản lý đối với cơ quan báo chí và phóng viên của mình.

Bàn về cách để xử lý vấn đề tạp chí không bị báo hóa và hoạt động đúng tôn chỉ, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng, đầu tiên Bộ TTTT công bố tiêu chí để nhận dạng “thế nào là báo hóa tạp chí” và đăng công khai trên các trang tin và mạng xã hội để toàn xã hội giám sát, sẽ dựa trên các tiêu chí này để thanh tra, kiểm tra, qua đó, đánh giá các cơ quan báo chí có vi phạm hay không?

Đồng thời công khai tôn chỉ, mục đích của 800 cơ quan báo chí trên các Cổng thông tin để bất kỳ tổ chức, địa phương có thể tra cứu chức năng hoạt động, tôn chỉ, mục đích, “nếu không đúng thì có quyền từ chối, còn nếu bị ép thì có đường dây nóng để báo cáo”. Bộ TTTT sẽ thanh tra, kiểm tra, giám sát nhiều hơn các tạp chí hoạt động đúng tôn chỉ, mục đích.

Vừa qua Bộ TTTT đã có quy định mới, trong đó sẽ xử lý trực tiếp Tổng biên tập và phóng viên nếu có vi phạm. Hội Nhà báo Việt Nam cũng đã ban hành quy định về đạo đức nghề nghiệp người làm báo. Vì vậy, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng mong muốn các ĐBQH quan tâm đến việc sửa đổi Luật Báo chí trong thời gian tới, nâng cao tiêu chuẩn chất lượng phóng viên báo chí.

"Tôi nghĩ rằng câu chuyện đạo đức nghề báo vẫn là câu chuyện cần được quan tâm, vì nghề báo là một nghề rất đặc biệt, một tiếng nói, một câu, một chữ của họ có thể tác động đến hàng triệu người hay lan tỏa đến hàng triệu người. Đây là một nghề rất đặc biệt và vì thế các tiêu chuẩn phải rất đặc biệt. Luật Báo chí hiện hành quy định tiêu chuẩn phóng viên chưa cao lắm. Trong sửa Luật Báo chí sắp tới, rất mong Quốc hội quan tâm cho phép nâng tiêu chuẩn của người phóng viên lên", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Báo chí cần "đi bằng hai chân"

Phát biểu tranh luận, đại biểu Đỗ Chí Nghĩa (đoàn Phú Yên) cho biết, nguồn thu thông qua quảng cáo giảm tới 80% vì sự xuất hiện của các nền tảng mạng xã hội nên các cơ quan báo chí hoạt động gặp nhiều khó khăn. Do vậy, đại biểu quan tâm đến cách thức để hỗ trợ cơ quan báo chí. Đại biểu nhấn mạnh đến công tác truyền thông chính sách như một lối mở để báo chí tăng nguồn thu.

Tuy nhiên, đại biểu cũng nhấn mạnh tới vấn đề, nếu chúng ta cứ cấp kinh phí, cứ cấp ngân sách cho một số tờ báo và coi đó là "báo chí cách mạng thì cách mạng phải nuôi" thì rõ ràng chúng ta chưa quan tâm thực sự đến hiệu quả và ở góc độ nào đó chưa nhìn kỹ nội lực của báo chí, sự gắn bó mật thiết của báo chí với Nhân dân.

Sự gắn bó của báo chí nói lên được sự thật và chỉ nói lên được sự thật sẽ cạnh tranh được mạng xã hội; chỉ rõ, định hướng để công chúng tin tưởng vào các cơ quan báo chí.

"Tôi không hiểu ngân sách chúng ta có thể bố trí bao nhiêu để nuôi các cơ quan báo chí. Chắc chắn đây sẽ là một khó khăn và nếu không phát huy được tốt nội lực của mình thì sự vươn mình của đất nước chúng ta cũng là một khó khăn", đại biểu nêu ý kiến.

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho hay, trước đây, báo chí cách mạng hoàn toàn do cách mạng nuôi, khi xuất hiện kinh tế thị trường, các cơ quan báo chí bên cạnh ngân sách nhà nước còn có nguồn thu từ quảng cáo.

Khi mạng xã hội xuất hiện, nguồn thu từ quảng cáo bị thu hẹp lại. Hiện nay, thực tế khoảng 30% chi tiêu của các cơ quan báo chí là từ ngân sách. Bộ trưởng cho rằng cần cân nhắc, nếu báo chí 100% dựa vào thị trường, thì có trở thành báo chí thị trường hay không? Nhà nước làm truyền thông thì có chi trả, đặt hàng cơ quan báo chí không? Bộ trưởng cho rằng không nên có quan niệm cực đoan, cần dựa trên cả nguồn ngân sách, đặt hàng của nhà nước, đồng thời cũng cần bám sát thị trường, độc giả, để giữ vị thế của báo chí cách mạng.

"Tôi nghĩ là đi 2 chân, cả câu chuyện từ đặt hàng của Nhà nước đến câu chuyện chúng ta phải bám chặt chân vào thị trường độc giả, phải đi cho đều chân thì tôi nghĩ sẽ giữ được báo chí cách mạng", Bộ trưởng nói.