TCVN 14307-1:2025 về sản xuất bồi đắp bằng ép đùn vật liệu nhựa

Trong công nghiệp sản xuất nhựa hiện đại, công nghệ bồi đắp ngày càng được ứng dụng rộng rãi, đặc biệt với phương pháp ép đùn, khi vật liệu nhựa được tạo hình lớp chồng lớp để tạo ra sản phẩm. Tuy nhiên, chất lượng sản phẩm cuối cùng phụ thuộc chặt chẽ vào chất lượng nguyên liệu đầu vào.

Nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn, Việt Nam đã ban hành Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 14307-1:2025 (tương đương ISO/ASTM 52903-1:2020), đặt ra các quy định kỹ thuật đối với nguyên liệu nhựa sử dụng trong sản xuất bồi đắp bằng ép đùn.

Tiêu chuẩn này bao gồm các loại vật liệu nhựa nguyên chất, nhựa pha trộn, nhựa gia cường, có thể kèm phụ gia như chất ổn định hay chống cháy. Nó quy định rõ yêu cầu về tính chất cơ lý, độ ổn định nhiệt, khả năng tạo sợi, tính tương thích với thiết bị và các phương pháp thử nghiệm cụ thể như đo độ chảy, độ giãn, độ ổn định khối lượng khi gia nhiệt. Đặc biệt, tiêu chuẩn nhấn mạnh trách nhiệm của người sử dụng trong việc bổ sung các biện pháp an toàn, môi trường khi triển khai trong thực tế sản xuất.

Tiêu chuẩn này áp dụng cho các nhà sản xuất nguyên liệu, nhà cung cấp nguyên liệu, các chi tiết nhựa hoặc bất kỳ sự kết hợp nào của ba đối tượng này sử dụng phương pháp sản xuất bồi đắp dựa trên ép đùn vật liệu. Trong một số trường hợp, nhà sản xuất nguyên liệu cũng có thể là nhà cung cấp nguyên liệu. Trong các trường hợp khác, nhà sản xuất có thể cung cấp nguyên liệu (ví dụ hạt nhựa) cho nhà cung cấp nguyên liệu (ví dụ chuyển đổi hạt nhựa thành sợi nhựa).

Công nghệ bồi đắp ngày càng được ứng dụng rộng rãi nhưng cần đáp ứng tiêu chuẩn. Ảnh minh họa

Tiêu chuẩn này không có mục đích giải quyết tất cả các mối quan ngại về an toàn, nếu có, liên quan đến việc sử dụng tiêu chuẩn này. Trách nhiệm của người sử dụng tiêu chuẩn này là thiết lập các thực hành an toàn, sức khỏe và môi trường thích hợp và xác định tính khả thi của các giới hạn quy định trước khi sử dụng.

Yêu cầu về nguyên liệu trong sản xuất, tiêu chuẩn yêu cầu thành phần, tốc độ chảy nhiệt, đặc điểm nhiệt và các thuộc tính vật lý phải đạt yêu cầu cho quá trình sản xuất bồi đắp dựa trên đùn vật liệu như được xác định bởi nhà cung cấp, nhà sản xuất nhựa hoặc nhà cung cấp nguyên liệu. Các thuộc tính của nguyên liệu đầu vào, bao gồm cả của cuộn và sợi nhựa, nên được xác định bởi nhà sản xuất nguyên liệu đầu vào.

Các đặc điểm của cuộn và các đặc điểm của sợi nhựa, ví dụ tiết diện và độ dài của sợi nhựa trên cuộn, phải tuân theo các thông số kỹ thuật và dung sai của nhà sản xuất. Nếu cần một độ ẩm tối đa yêu cầu, cuộn phải được bán trong bao bì kín. Ngoài ra, nhà sản xuất phải cung cấp các điều kiện bảo quản được khuyến nghị. Nếu nguyên liệu đầu vào ở dạng bột hoặc hạt có yêu cầu mức độ ẩm, người dùng AM có thể làm khô bột hoặc hạt theo khuyến nghị của nhà cung cấp trước khi sử dụng trong máy AM.

Để đảm bảo tính nhất quán và chất lượng, các lô nguyên liệu phải được cung cấp kèm theo tài liệu bao gồm tối thiểu tên nhà cung cấp nguyên liệu đầu vào, mã định danh nguyên liệu, số lô, và ngày sản xuất. Để tạo điều kiện truy xuất nguồn gốc, vật liệu nguyên liệu đầu vào, cuộn sợi hoặc thùng chứa phải có một mã nhận dạng duy nhất.

Việc áp dụng TCVN 14307-1:2025 mang lại nhiều tác động tích cực đối với doanh nghiệp và chuỗi giá trị sản xuất bồi đắp. Trước hết, nó giúp doanh nghiệp kiểm soát chặt chẽ chất lượng nguyên liệu, giảm thiểu lỗi trong quá trình in và tăng độ tin cậy của sản phẩm. Khi nguyên liệu đạt chuẩn, doanh nghiệp dễ dàng khẳng định uy tín, tạo niềm tin với khách hàng, đồng thời có lợi thế cạnh tranh quốc tế vì tiêu chuẩn này đồng nhất với hệ thống quốc tế ISO/ASTM. Việc chuẩn hóa nguyên liệu cũng tạo thuận lợi cho các khâu thiết kế, vận hành và hậu xử lý, khi các bộ phận liên quan đều được hưởng lợi từ tính ổn định và đồng nhất.

Tuy nhiên, để tiêu chuẩn phát huy hiệu quả trong thực tế, ngành sản xuất bồi đắp Việt Nam vẫn phải đối diện với nhiều thách thức. Đầu tiên là chi phí đầu tư cho thiết bị thử nghiệm và kiểm định nguyên liệu còn cao, đòi hỏi nguồn lực đáng kể. Năng lực kỹ thuật và đội ngũ vận hành tại một số doanh nghiệp chưa theo kịp yêu cầu mới, trong khi thị trường vẫn tồn tại nhiều sản phẩm nhựa giá rẻ, không rõ nguồn gốc, tạo ra cạnh tranh không lành mạnh. Ngoài ra, việc chuyển đổi từ thói quen sản xuất truyền thống sang quy trình tiêu chuẩn hóa cũng cần thời gian và sự kiên trì.

Để tháo gỡ, các chuyên gia khuyến nghị triển khai thí điểm tại một số doanh nghiệp mẫu để hình thành mô hình chuẩn, từ đó nhân rộng. Các khóa đào tạo, bồi dưỡng kỹ thuật viên về kiểm định và thử nghiệm cần được đẩy mạnh, đồng thời phát triển mạng lưới phòng thí nghiệm đủ năng lực để doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận dịch vụ kiểm định. Chính sách hỗ trợ tài chính, thuế cho doanh nghiệp áp dụng chuẩn cũng cần sớm được đưa vào thực tiễn, kết hợp với cơ chế công bố sản phẩm đạt chuẩn nhằm tạo niềm tin cho người tiêu dùng.

Trong bối cảnh sản xuất thông minh và công nghiệp 4.0, việc Việt Nam ban hành và áp dụng TCVN 14307-1:2025 không chỉ giúp kiểm soát chất lượng, nâng cao năng suất và giảm chi phí, mà còn tạo hành lang pháp lý quan trọng để ngành công nghiệp bồi đắp phát triển bền vững. Đây là nền tảng để các doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, khẳng định năng lực sản xuất và từng bước xây dựng thương hiệu “Made in Vietnam” trong lĩnh vực sản xuất bồi đắp.