Ghé thăm ngôi chùa gốm sứ rộng 8.000m2 tại làng nghề gốm lâu đời nhất Việt Nam

Nằm tại thôn Giang Cao, xã Bát Tràng, huyện Gia Lâm, Hà Nội - một nơi nổi tiếng với nghề gốm sứ, chùa Tiêu Dao được xây dựng từ thời kỳ nhà Trần (1226-1400). Chùa đã trải qua nhiều lần tu bổ và tôn tạo, hiện có diện tích khoảng 8.300m2, theo thông tin từ Tiểu ban Quản lý Di tích thôn Giang Cao.

Sau nhiều năm chịu ảnh hưởng của chiến tranh và thời kỳ tàn phá, vào năm 2011, chùa đã được tu sửa lại. Từ đó, các sản phẩm gốm sứ tinh hoa của làng nghề Bát Tràng đã dần được trưng bày trong không gian của chùa, từ nội thất đến ngoại thất.

Các nghệ nhân địa phương đã thực hiện việc chỉnh trang cổng chùa bằng cách ốp, ghép từng mảnh gốm sứ nhỏ với thiết kế riêng biệt.

Bước qua cổng chùa sẽ đến sân chính, hai bên là hai gian thờ Thập Bát La Hán. Mỗi gian thờ có 9 bức tượng đặt trên nền bức tranh mây núi trải dài khắp 3 mặt phòng rộng khoảng 60m2. Tượng, tranh tường và đường viền ban thờ được chế tác và ghép từ gốm sứ.

Bên ngoài gian thờ Thập Bát La Hán, các cột trụ được trang trí với họa tiết rồng xanh uốn lượn, được làm bằng gốm sứ.

Từ trung tâm của sân, người ta có thể nhìn thấy lối đi dẫn vào tòa điện chính Tam Bảo. Một bức tranh theo phong cách Om mani (một câu thần chú trong Phật pháp Tây Tạng) được ghép từ các mảnh gốm sứ nhiều màu sắc, đó là một trong những tác phẩm độc đáo của chùa. Bức tranh có kích thước khoảng 2x2 m, được đặt trên bậc thềm cũng được ốp bằng các mảnh gốm sứ màu xanh lục.

Tòa Tam Bảo được trang trí với các họa tiết làm từ gốm sứ, với ba màu chủ đạo là xanh, đỏ và vàng. Trên các cột trụ, có các bức tranh gốm hình hoa sen, hoa cúc, cây trúc - những họa tiết phổ biến trong kiến trúc Phật giáo Việt Nam.

Trong gian chính của tòa Tam Bảo, có hai pho tượng hộ pháp được đúc liền khối từ gốm sứ, mỗi bức cao khoảng 2,5m. Việc hoàn thiện hai bức tượng này mất hơn một năm. Đây cũng là những tác phẩm độc đáo, tạo ra sự đặc biệt cho ngôi chùa và thể hiện tinh hoa của nghệ nhân làng nghề.

Đằng sau gian chính của tòa điện Tam Bảo là Nhà thờ Tổ, nơi có bốn bức tượng rồng theo phong cách thời Lê được đặt trên bậc thềm trước cửa. Sứ là chất liệu chủ yếu được sử dụng để trang trí Nhà thờ Tổ với tông màu chủ đạo là màu nâu cánh gián.

Trong gian thờ, có tổng cộng 9 pho tượng được làm bằng gốm sứ. Trong đó, tượng Phật hoàng Trần Nhân Tông đứng ở vị trí trung tâm của điện thờ. Trên ban thờ, có hai lọ bách phúc (lọ có hình trẻ em, tượng trưng cho điều phúc) cũng được làm bằng gốm sứ và được cung tiến bởi người dân làng nghề Bát Tràng.

Gian nhà chờ có 5 bức tranh gốm sứ, trong đó có 4 bức về luật nhân quả (ở phía trên) và một bức tranh đầm sen mang vẻ đẹp cổ kính, tao nhã, được ghép từ nhiều mảnh gốm (ở phía dưới).

Tất cả các đầu đao mái chùa đều được làm bằng gốm sứ, được chạm khắc với hình rồng và họa tiết hoa hướng dương ở bên dưới. Bên trong chùa, có nhiều tượng rồng, kỳ lân, cá và các bức tượng lớn tái hiện cảnh sinh hoạt đời thường của các vị cao nhân, tất cả đều được chế tác từ gốm sứ.

Sư thầy Thích Bảo Đức, người trụ trì chùa Tiêu Dao từ năm 2013, đã đóng góp nhiều công sức trong việc biến ngôi chùa thành một "bảo tàng của làng nghề". Dựa trên ý tưởng của sư thầy, cộng đồng dân làng đã đóng góp kinh nghiệm, kỹ thuật và kinh phí để thiết kế và hoàn thiện từng công trình. Hiện nay, chùa có gần 80 pho tượng bằng gốm sứ, cùng với các bức tranh tường, họa tiết trang trí và các tiểu cảnh tái hiện cảnh sinh hoạt của các cao nhân đắc đạo.

"Tiêu Dao" có nghĩa là tự tại. Khi đến chùa, phật tử và du khách có thể cảm nhận được sự thanh tịnh, tự do và không vướng bận.