Thực tế, nông nghiệp Lai Châu những năm gần đây phát triển theo hướng đa dạng hóa cây trồng, vật nuôi, hình thành nhiều vùng sản xuất hàng hóa tập trung như chè, quế, cao su, gia súc, thủy sản. Tuy nhiên, sản xuất còn manh mún, chưa đồng bộ quy trình kỹ thuật; việc sử dụng giống chưa thống nhất, có nơi còn dùng giống trôi nổi, không rõ nguồn gốc, dẫn tới năng suất, chất lượng không ổn định. Một số chương trình hỗ trợ cũng gặp khó vì thiếu cơ sở định mức chuẩn để lập dự toán, phân bổ vốn và đánh giá hiệu quả.
Do đó, Quyết định 49/2024/QĐ-UBND của UBND tỉnh Lai Châu là bước đi quan trọng nhằm chuẩn hóa toàn bộ hệ thống định mức – tiêu chuẩn cho cây trồng, vật nuôi, thủy sản. Văn bản có hiệu lực từ ngày 21/10/2024, thay thế các quyết định trước đây như Quyết định 31/2021 và 39/2022, nhằm thống nhất, chuẩn hóa công tác quản lý và sản xuất nông nghiệp tại địa phương.
Sau gần một năm thực hiện, để phù hợp thực tiễn sản xuất, UBND tỉnh đang lấy ý kiến và công bố dự thảo Quyết định sửa đổi, bổ sung Quyết định 49/2024/QĐ-UBND. Dự thảo này tập trung cập nhật, điều chỉnh một số định mức và tiêu chuẩn giống cây trồng, đặc biệt là các giống cây lâm nghiệp. Theo dự thảo, 16 mục trong Phụ lục II (như lát hoa, keo lai, keo tai tượng, giổi xanh, thông mã vĩ, bạch đàn lai, bồ đề, sa mộc…) sẽ được sửa đổi, đồng thời bổ sung thêm 4 mục mới (sao đen, bời lời đỏ, keo lá tràm, keo lưỡi liềm). Những điều chỉnh này giúp danh mục giống được quản lý chặt chẽ hơn, phản ánh thực tế trồng trọt, khai thác của địa phương.
Chuẩn hóa giống cây trồng, vật nuôi sẽ giúp minh bạch, tiết kiệm chi phí, kiểm soát chất lượng đầu ra. Ảnh minh họa
Theo Quyết định, các tổ chức, cá nhân khi triển khai chương trình, đề án, dự án hay mô hình sử dụng vốn ngân sách nhà nước hoặc vốn trồng rừng thay thế trên địa bàn tỉnh đều phải áp dụng các định mức này. Ngoài ra, tỉnh khuyến khích các tổ chức, cá nhân ngoài ngân sách cũng thực hiện để đảm bảo đầu tư đúng kỹ thuật, tránh lãng phí.
Trường hợp có loài cây trồng, vật nuôi, thủy sản chưa được quy định trong Quyết định 49, các chủ thể có thể áp dụng định mức, tiêu chuẩn do cấp có thẩm quyền công bố hoặc theo hướng dẫn tiến bộ kỹ thuật phù hợp thực tế. Đây là cơ chế mở để khuyến khích cập nhật công nghệ mới, giống mới cho giống cây trồng nông nghiệp với định mức vật tư, phân bón, giống cho từng loại; Giống cây trồng lâm nghiệp; Giống vật nuôi; Giống thủy sản.
Điểm đáng chú ý là tiêu chuẩn, chất lượng giống trong Quyết định là mức tối thiểu. Các tổ chức, cá nhân có thể áp dụng giống chất lượng cao hơn nếu phù hợp, nhưng khi sử dụng vốn ngân sách nhà nước phải tuân thủ mức tối thiểu đã quy định. Quyết định cũng cho phép quy đổi vật tư (như phân bón vô cơ) khi sử dụng vốn ngân sách, nhưng phải đảm bảo số lượng tương đương về hàm lượng và công năng.
Việc ban hành Quyết định 49/2024 mang lại nhiều lợi ích quan trọng. Trước hết, định mức và tiêu chuẩn giống giúp các mô hình sản xuất tuân theo khoa học, tránh lạm dụng giống, phân bón không phù hợp. Đồng thời, các dự án sử dụng vốn ngân sách được giám sát chặt chẽ, không vượt định mức, giảm thất thoát lãng phí. Dù có mức tối thiểu, Quyết định vẫn cho phép áp dụng tiêu chuẩn cao hơn, khuyến khích dùng giống, kỹ thuật tốt để cải thiện năng suất, chất lượng sản phẩm. Ngoài ra, văn bản còn tạo cơ sở pháp lý rõ ràng cho công tác kiểm toán, thanh tra và đánh giá hiệu quả dự án.
Đối với một tỉnh miền núi như Lai Châu, có nhiều vùng đất và điều kiện khí hậu khác nhau, việc ban hành định mức, tiêu chuẩn cụ thể giúp địa phương chủ động ứng dụng những giống và kỹ thuật phù hợp nhất. Tuy nhiên, trong thực tế áp dụng vẫn còn thách thức như phải cập nhật tiến bộ kỹ thuật kịp thời, cần linh hoạt với từng điều kiện cụ thể, tăng cường giám sát thực thi và tổ chức đào tạo, phổ biến kỹ thuật cho người dân và cán bộ.
Nhiều tỉnh khác cũng đã ban hành quyết định định mức kinh tế – kỹ thuật tương tự, nhưng việc Lai Châu đưa ra định mức đồng bộ cho cả cây trồng nông nghiệp, cây trồng lâm nghiệp, vật nuôi và thủy sản cho thấy bước đi toàn diện, thể hiện quyết tâm phát triển nông nghiệp bền vững.
Việc ban hành Quyết định 49/2024 cùng dự thảo sửa đổi, bổ sung không chỉ là bước chuẩn hóa kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp mà còn giúp chính quyền và người dân có khung pháp lý minh bạch, cập nhật. Các định mức, tiêu chuẩn này đóng vai trò định hướng quy trình sản xuất, giúp tiết kiệm chi phí, kiểm soát chất lượng đầu ra, đồng thời tạo cơ sở để xây dựng các mô hình liên kết sản xuất – tiêu thụ sản phẩm. Khi được áp dụng đúng, văn bản sẽ hỗ trợ phát triển bền vững, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và giúp địa phương sử dụng vốn đầu tư công hiệu quả hơn.
Đặc biệt với Lai Châu là tỉnh có địa hình rộng, nhiều tiểu vùng khí hậu khác nhau việc áp dụng định mức, tiêu chuẩn thống nhất giúp hạn chế tình trạng giống cây, giống vật nuôi trôi nổi, chất lượng không bảo đảm; tăng khả năng truy xuất nguồn gốc, nâng cao uy tín sản phẩm nông nghiệp trên thị trường. Khi tiêu chuẩn, định mức được cập nhật phù hợp thực tế, người dân sẽ dễ tiếp cận các tiến bộ kỹ thuật, nâng cao năng suất và hiệu quả kinh tế.
Có thể nói, Quyết định 49/2024/QĐ-UBND cùng dự thảo sửa đổi, bổ sung đang tạo nền tảng pháp lý quan trọng cho việc chuẩn hóa sản xuất nông nghiệp của Lai Châu. Nếu được thông qua, đây sẽ là công cụ giúp tỉnh quản lý chặt chẽ hơn quá trình sản xuất, nâng cao giá trị gia tăng cho nông sản, hướng tới phát triển nông nghiệp bền vững, hiện đại.