Tổng Bí thư Tô Lâm chủ trì phiên họp Thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số

Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn; Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú và các thành viên Thường trực Ban Chỉ đạo tham dự phiên họp.

Khí thế phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số đang lan tỏa rộng rãi trong toàn xã hội

Phát biểu khai mạc phiên họp, Tổng Bí thư Tô Lâm nêu rõ, Phiên họp tập trung đánh giá tình hình 9 tháng thực hiện Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị trong bối cảnh có ý nghĩa đặc biệt quan trọng: Hội nghị Trung ương 13 vừa qua đã thành công tốt đẹp, xác lập quan điểm chuyển đổi mô hình phát triển của đất nước, trong đó trọng tâm là tăng trưởng kinh tế - xã hội dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.

Phân tích bối cảnh trong nước và quốc tế hiện nay, Tổng Bí thư nêu rõ, chúng ta không thể chỉ phát triển một cách bình thường mà đòi hỏi phải phát triển ở tốc độ cao, phải tăng tốc, bứt phá, kể cả khoa học, công nghệ là động lực của tăng tốc, bứt phá nhưng bản thân nó cũng phải tăng tốc, bứt phá.

“Vì vậy, phiên họp hôm nay không chỉ là để sơ kết định kỳ, thống kê, nhìn lại những việc đã làm được, những việc chưa làm được mà phải tạo ra sự thống nhất cao về nhận thức và hành động. Đây là hội nghị hành động. Hành động để biến tinh thần của Trung ương thành kết quả thực tiễn. Hành động để đáp lại sự sốt ruột của nhân dân, của yêu cầu phát triển cấp bách của đất nước”, Tổng Bí thư nhấn mạnh.

Nhìn lại 9 tháng qua, Tổng Bí thư ghi nhận, Nghị quyết số 57 đã thực sự đi vào cuộc sống, tạo sự thống nhất cao trong nhận thức và hành động, nhiều kết quả cụ thể, thiết thực đã góp phần: nâng cao hiệu quả quản trị quốc gia và hiệu quả của chính quyền địa phương 2 cấp, thúc đẩy kinh tế - xã hội và bảo đảm an sinh xã hội, chăm lo đời sống nhân dân, bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Qua đó, niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp, người dân, chuyên gia, nhà khoa học trong nước và quốc tế đã được nâng cao. Có thể nói, khí thế phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số đang lan tỏa rộng rãi trong toàn xã hội.

“Những kết quả đó là rất đáng ghi nhận, khẳng định chúng ta đang đi đúng hướng. Tuy nhiên, còn rất nhiều việc phải làm, nhiều việc trong kế hoạch chưa triển khai được, nhiều điểm nghẽn phải tiếp tục được giải quyết để đột phá mạnh mẽ hơn nữa. Nhìn ra thế giới thì rất sốt ruột, các nước đang đi rất nhanh. Chúng ta phải nhìn thấy đây là một cuộc cạnh tranh, thi đua, biết thế giới đang làm gì và chúng ta phải làm gì. Nhìn ra thế giới, nhìn lại chúng ta thì còn vô cùng nhiều việc phải làm”, Tổng Bí thư nhấn mạnh.

Tổng Bí thư yêu cầu các thành viên Ban Chỉ đạo, các đại biểu với tinh thần quyết tâm hành động cao nhất, cần đi thẳng vào những hạn chế, yếu kém, không né tránh để tìm ra những giải pháp quyết liệt đưa đất nước vượt qua những thử thách.

“Chúng ta khẳng định những nhiệm vụ đặt ra trong năm 2025 phải kiên quyết thực hiện bằng được, không bàn lùi để đánh giá từng việc một, ở đâu làm được, ở đâu không làm được, tiến độ đến đâu, khâu nào đang ách tắc, trách nhiệm như thế nào”, Tổng Bí thư nêu rõ.

Lưu ý năm 2025 chỉ còn 2,5 tháng, Tổng Bí thư nhấn mạnh, phải cấp bách hành động để “về đích” thực hiện các nhiệm vụ năm 2025.

Thể chế đã mở, quyết tâm chính trị đã có nhưng vẫn còn tình trạng “trên nóng dưới lạnh”

Nêu một số vấn đề trọng tâm thảo luận tại phiên họp, Tổng Bí thư đề nghị các đại biểu tập trung làm rõ vì sao thể chế đã mở, quyết tâm chính trị đã có nhưng vẫn còn tình trạng “trên nóng dưới lạnh”?

Báo cáo cho thấy còn 90 nhiệm vụ quá hạn, tiến độ xây dựng các cơ sở dữ liệu quốc gia chuyên ngành còn chậm, chất lượng dịch vụ công trực tuyến chưa đồng đều… Tổng Bí thư chỉ rõ, nguyên nhân sâu xa nằm ở khâu tổ chức thực hiện; vẫn còn tình trạng thiếu quyết liệt, trông chờ, ỷ lại, thậm chí là e ngại, sợ trách nhiệm của người đứng đầu; vẫn còn tư duy nhiệm kỳ, nhận thức chưa đầy đủ, chỉ đạo thiếu quyết liệt hoặc nói nhưng không làm.

Theo Tổng Bí thư, cần có một cơ chế để siết chặt lại kỷ luật, kỷ cương như thế nào, gắn trách nhiệm người đứng đầu, đặc biệt là việc hoàn thành các cơ sở dữ liệu quốc gia chuyên ngành, nâng cao thực chất chất lượng dịch vụ công… phải được thực hiện dứt điểm.

Tổng Bí thư cũng chỉ rõ, hệ sinh thái của chúng ta đang đối mặt với nguy cơ trở thành “công xưởng gia công”. Sự liên kết giữa ba nhà: Nhà nước, nhà trường, nhà doanh nghiệp còn hình thức. Doanh nghiệp chưa thực sự là trung tâm; nghiên cứu phát triển trong nước gần như không muốn phát triển. Đây chính là “vùng trũng”, là điểm nghẽn lớn nhất cản trở chúng ta hiện thực hóa mục tiêu về tự chủ chiến lược.

“Vì vậy, cần có cơ chế đột phá nào để Nhà nước thực sự thể hiện vai trò cấp phát, kiến tạo và đặt hàng, doanh nghiệp trở thành trung tâm và biến tri thức của các viện, trường trở thành sức mạnh kinh tế, để có được những sản phẩm “make in Việt Nam” có thể cạnh tranh sòng phẳng trên thị trường? Đây là điều phải chăm lo nhất”, Tổng Bí thư nói.

Cùng với đó, Tổng Bí thư cũng đề nghị Ban Chỉ đạo cần đánh giá doanh nghiệp khoa học công nghệ Việt Nam hiện nay có gặp những khó khăn trong tiếp cận tài chính phục vụ sản xuất kinh doanh hay không. Bộ Tài chính khẳng định, các thể chế về tài chính vừa qua đã được tháo gỡ. Doanh nghiệp muốn phát triển, cần tiền, Nhà nước có tiền, có cơ chế nhưng lại chưa gặp được nhau. Vậy điểm nghẽn ở chỗ nào?

Về nhân tài, Tổng Bí thư cho rằng, chúng ta không thiếu người tài nhưng đang thiếu những “tổng công trình sư”. Vì vậy phải có cơ chế, chính sách vượt trội như thế nào để “trải thảm đỏ”, quy tụ và trao quyền cho nhân tài cả trong nước và ở nước ngoài phụng sự Tổ quốc, đủ sức giải quyết những “bài toán lớn” của đất nước? Khi nào Việt Nam có được các trung tâm hội tụ nhân tài công nghệ toàn cầu? Chúng ta làm gì để có những trung tâm như vậy?

Về hạ tầng quốc gia, theo Tổng Bí thư, các yếu tố cơ bản của hạ tầng quốc gia về khoa học công nghệ là điện, là phòng thí nghiệm trọng điểm, là phòng chế tạo thử… Không có đủ điện thì không có hạ tầng tính toán, không có dữ liệu, không có AI… Cơ quan nào, bộ nào đề xuất với Ban Chỉ đạo về những vấn đề này? Phải có tính toán về hạ tầng quốc gia cho đồng bộ.

Về công nghệ chiến lược, việc triển khai 11 công nghệ chiến lược như thế nào? Nghị quyết đã xác định được 9 tháng, nhưng Tổng Bí thư cho rằng, việc triển khai còn chậm. Phải có kế hoạch tổng thể để triển khai, phân công rõ nhiệm vụ của các bộ, ngành nào làm gì, Nhà nước cần làm gì, đầu tư cái gì, doanh nghiệp làm gì, năm 2025 làm được gì, năm 2026 làm được gì, năm 2027 làm được gì… “Đây là chiến lược quốc gia, không phải cuộc cạnh tranh giữa các doanh nghiệp”.

Nhấn mạnh như vậy, Tổng Bí thư cũng ghi nhận doanh nghiệp tư nhân vừa qua rất xuất sắc trong lĩnh vực này, mạnh dạn đầu tư, mạnh dạn kết nối với thế giới, mạnh dạn sử dụng người tài… Nhà nước không thể đứng ngoài doanh nghiệp, kể cả doanh nghiệp tư nhân, phải hiểu được doanh nghiệp đang cần gì, Nhà nước hỗ trợ gì, giao nhiệm vụ gì, tạo điều kiện gì, kết nối gì cho doanh nghiệp và có định hướng thế nào để doanh nghiệp cùng phát triển.

Tổng Bí thư cũng đề nghị các đại biểu đánh giá việc khai thác, làm chủ các không gian phát triển mới, thúc đẩy phát triển kinh tế số. Ban Chỉ đạo sẽ tập trung lãnh đạo, chỉ đạo để nhanh chóng hình thành các không gian phát triển mới, thúc đẩy phát triển kinh tế số.

“Thành công của việc thực hiện Nghị quyết 57 chính là thước đo năng lực lãnh đạo, chỉ đạo của chúng ta trong giai đoạn mới, góp phần quyết định sự thành công của cả nhiệm kỳ và sự phát triển hùng cường của đất nước“, Tổng Bí thư nhấn mạnh.