Gỡ nút thắt áp dụng tiêu chuẩn để doanh nghiệp hội nhập

Trong hành trình hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế toàn cầu, “tiêu chuẩn” không chỉ là yêu cầu kỹ thuật mà còn là tấm hộ chiếu giúp doanh nghiệp Việt bước ra thế giới. Từ hàng nông sản, thực phẩm đến sản phẩm công nghiệp và dịch vụ, việc đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế ngày càng trở thành điều kiện tiên quyết. Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn nhiều nút thắt khiến không ít doanh nghiệp trong nước gặp khó khi muốn vươn ra thị trường toàn cầu.

Một trong những rào cản lớn nhất là tư duy “làm cho xong” thay vì “làm cho đúng”. Nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn xem tiêu chuẩn như gánh nặng giấy tờ thay vì là công cụ để tạo niềm tin và nâng cao giá trị. Khi chưa nhận thức được tầm quan trọng của tiêu chuẩn, họ thường chọn cách cắt giảm chi phí kiểm định, không đầu tư vào hệ thống quản lý chất lượng dẫn đến sản phẩm dễ bị trả về, mất cơ hội xuất khẩu.

Việc thay đổi tư duy từ “bán hàng” sang “xây dựng thương hiệu đạt chuẩn” là bước đầu tiên và quan trọng nhất để doanh nghiệp Việt hội nhập thực chất.

Tiêu chuẩn là thước đo giúp doanh nghiệp Việt vươn xa.

Bên cạnh đó, hạn chế về công nghệ và quy trình quản lý cũng là điểm nghẽn lớn. Theo thống kê, hiện chỉ khoảng 25% doanh nghiệp Việt đạt chứng nhận hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO. Nhiều doanh nghiệp chưa đủ năng lực đầu tư vào dây chuyền sản xuất đáp ứng chuẩn quốc tế, đặc biệt trong các ngành đòi hỏi khắt khe như điện tử, dược phẩm, hay thực phẩm chế biến. Việc thiếu đồng bộ từ nguyên liệu, sản xuất đến phân phối khiến việc đạt chứng nhận quốc tế như HACCP, GMP hay GlobalGAP trở nên khó khăn.

Không chỉ yếu ở khâu kỹ thuật, doanh nghiệp Việt còn gặp khó trong việc tiếp cận thông tin về tiêu chuẩn quốc tế. Mỗi thị trường có quy định riêng – từ tiêu chuẩn an toàn, môi trường, đến trách nhiệm xã hội và phát thải carbon. Thế nhưng, hệ thống thông tin và tư vấn trong nước vẫn còn manh mún, thiếu cập nhật. Nhiều doanh nghiệp chỉ biết đến yêu cầu tiêu chuẩn khi… hàng bị từ chối nhập khẩu. Câu chuyện “đi sau, sửa lỗi” khiến doanh nghiệp vừa tốn kém, vừa mất uy tín.

Để gỡ nút thắt này, vai trò của cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức tiêu chuẩn là vô cùng quan trọng. Những năm gần đây, Việt Nam đã tham gia tích cực và ngày càng khẳng định vai trò đối với các tổ chức tiêu chuẩn quốc tế như ISO, IEC hay Codex, đồng thời ban hành hàng chục nghìn tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) phù hợp với chuẩn mực quốc tế. Tuy nhiên, điều cần thiết là làm sao để những tiêu chuẩn ấy thực sự “đi vào đời sống doanh nghiệp”. Các chương trình hỗ trợ tư vấn, đào tạo về tiêu chuẩn, kiểm định và chứng nhận cần được triển khai sâu hơn, đặc biệt cho nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ – đối tượng chiếm hơn 95% tổng số doanh nghiệp hiện nay.

Nhiều chuyên gia cho rằng, khi tiêu chuẩn trở thành “văn hóa” thay vì “rào cản”, doanh nghiệp Việt sẽ tự tin hơn trong hội nhập. Không ít doanh nghiệp trong nước đã chứng minh điều đó. Cùng với đó, xu hướng toàn cầu hóa tiêu chuẩn đang mở ra cơ hội mới. Khi thế giới hướng đến phát triển bền vững, các tiêu chuẩn về môi trường, năng lượng, phát thải và trách nhiệm xã hội (ESG) trở thành yếu tố bắt buộc. Đây không chỉ là thách thức mà còn là động lực buộc doanh nghiệp đổi mới công nghệ, quản trị và sản xuất theo hướng xanh, sạch và minh bạch hơn. Những doanh nghiệp tiên phong đáp ứng các tiêu chuẩn này sẽ có lợi thế cạnh tranh lớn trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Hội nhập bằng tiêu chuẩn không chỉ giúp doanh nghiệp xuất khẩu thuận lợi mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh ngay tại thị trường nội địa. Người tiêu dùng trong nước ngày càng quan tâm đến chất lượng, an toàn và tính bền vững, do đó, việc đạt chuẩn quốc tế sẽ trở thành “chứng chỉ niềm tin” giúp doanh nghiệp chinh phục khách hàng Việt – một bước đệm vững chắc trước khi vươn ra thị trường thế giới.

Hành trình hội nhập chưa bao giờ dễ dàng nhưng gỡ được nút thắt về tiêu chuẩn sẽ mở ra cánh cửa mới cho doanh nghiệp Việt Nam trên bản đồ kinh tế toàn cầu. Khi tư duy về chất lượng thay thế cho tư duy ngắn hạn, khi đầu tư cho tiêu chuẩn trở thành ưu tiên chiến lược, doanh nghiệp Việt không chỉ hội nhập, mà còn đủ sức dẫn dắt trong kỷ nguyên cạnh tranh bằng giá trị và uy tín.