TCVN 13952:2024 yêu cầu chất lượng nước ngọt trong nuôi trồng thủy sản

Trong nuôi trồng thủy sản, nước không chỉ là môi trường sống của vật nuôi mà còn là yếu tố quyết định trực tiếp đến năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế của người nuôi. Chất lượng nước ảnh hưởng đến mọi hoạt động sinh lý của cá, tôm và các loài thủy sản khác, từ hô hấp, tiêu hóa đến miễn dịch. Khi môi trường nước bị ô nhiễm, hàm lượng oxy giảm hoặc độ pH thay đổi bất thường, thủy sản dễ bị stress, giảm khả năng sinh trưởng, dễ mắc bệnh, thậm chí chết hàng loạt.

Ngược lại, môi trường nước sạch, ổn định giúp vật nuôi phát triển tốt, tiêu tốn ít thức ăn, nâng cao tỷ lệ sống và chất lượng sản phẩm. Bởi vậy, trong bối cảnh biến đổi khí hậu và áp lực môi trường ngày càng lớn, quản lý và kiểm soát chất lượng nước được xem là yếu tố then chốt bảo đảm cho ngành nuôi trồng thủy sản phát triển bền vững.

Nhận thức được tầm quan trọng đó, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (trước đây) đã ban hành Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 13952:2024 – Nước nuôi trồng thủy sản – Nước ngọt – Yêu cầu chất lượng. TCVN 13952:2024 yêu cầu các giá trị giới hạn cho phép của các chỉ tiêu môi trường nước trong các loại hình nuôi nước ngọt như ao, ruộng, lồng bè và nước lạnh. Việc áp dụng tiêu chuẩn này giúp người nuôi trồng kiểm soát được chất lượng nước, phòng ngừa dịch bệnh, bảo vệ môi trường sinh thái và hướng tới sản xuất thủy sản an toàn, bền vững.

Nước ngọt nuôi trồng thủy sản nên đảm bảo chất lượng theo tiêu chuẩn. Ảnh minh họa

Theo TCVN 13952:2024, một số thông số cơ bản cần được duy trì trong phạm vi phù hợp để bảo đảm sức khỏe vật nuôi. Cụ thể, nhiệt độ nước trong các mô hình nuôi phổ biến nên nằm trong khoảng 18–34°C; riêng đối với các loài đặc thù như cá hồi cần nhiệt độ 10–20°C, cá tầm 10–26°C. Hàm lượng oxy hòa tan (DO) phải đạt tối thiểu 4,0 mg/l, riêng cá tra – loài có khả năng chịu đựng thấp hơn có thể duy trì ở mức từ 2,0 mg/l trở lên. Độ kiềm của nước được khuyến nghị trong khoảng 30–200 mg/l, giúp ổn định pH và hạn chế dao động gây sốc cho vật nuôi.

Bên cạnh đó, tiêu chuẩn quy định các giới hạn chặt chẽ đối với các chất gây độc trong môi trường nước. Amonia tổng cộng không được vượt quá 1,0 mg/l, vì amonia ở dạng tự do có thể gây ngạt, tổn thương mang và ức chế trao đổi oxy của cá. Nitrit được khống chế ở mức ≤ 0,5 mg/l do có khả năng gây “nhiễm độc máu nâu”, làm giảm khả năng vận chuyển oxy. Phosphat chỉ nên ≤ 0,2 mg/l, ngoại trừ mô hình nuôi cá ruộng, bởi nồng độ phosphat cao dễ gây phú dưỡng, làm bùng phát tảo và ảnh hưởng đến cân bằng hệ sinh thái. Ngoài ra, các chỉ tiêu khác như hydro sunfua ≤ 0,1 mg/l và nhu cầu oxy hóa học (COD) ≤ 20 mg/l cũng được xác định là ngưỡng quan trọng để duy trì môi trường nước trong sạch, hạn chế phân hủy hữu cơ và mùi hôi.

Việc tuân thủ tiêu chuẩn không chỉ mang lại lợi ích sinh học mà còn đem lại giá trị kinh tế và thương mại lớn. Khi chất lượng nước được kiểm soát tốt, vật nuôi phát triển khỏe mạnh, giảm tỷ lệ hao hụt, tiết kiệm chi phí thức ăn và thuốc, từ đó nâng cao năng suất và lợi nhuận. Đồng thời, đáp ứng yêu cầu của tiêu chuẩn giúp sản phẩm thủy sản nước ngọt của Việt Nam đáp ứng các tiêu chí khắt khe về an toàn thực phẩm, tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu sang các thị trường lớn như EU, Nhật Bản và Hoa Kỳ – nơi quy định về môi trường và truy xuất nguồn gốc ngày càng chặt chẽ.

Tiêu chuẩn TCVN 13952:2024 ra đời đã cung cấp một khuôn khổ kỹ thuật rõ ràng, giúp người nuôi chủ động quản lý môi trường, nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị sản phẩm. Khi chất lượng nước được bảo đảm, không chỉ vật nuôi phát triển ổn định, người nuôi yên tâm sản xuất mà còn góp phần xây dựng hình ảnh thủy sản Việt Nam xanh, sạch, an toàn và có trách nhiệm trên thị trường quốc tế.