Tọa đàm trực tuyến: 'Phân cấp quản lý lĩnh vực TCĐLCL - Gỡ vướng, mở đường cho địa phương'

Tọa đàm “Phân cấp quản lý lĩnh vực TCĐLCL - Gỡ vướng, mở đường cho địa phương” được cập nhật trực tuyến trên VietQ.vn và các nền tảng mạng xã hội.

Trong bối cảnh cả nước chuyển mình mạnh mẽ, đẩy nhanh cải cách thủ tục hành chính, thực hiện hiệu quả mô hình chính quyền hai cấp, lĩnh vực Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng (TĐC) cũng đang chủ động bắt nhịp, thúc đẩy đổi mới để đáp ứng yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên mới của dân tộc.

Theo đó, việc đẩy mạnh phân cấp cho địa phương trong các hoạt động như thử nghiệm, chứng nhận, đánh giá sự phù hợp… không chỉ giúp rút ngắn thời gian xử lý thủ tục, mà còn mở ra cơ hội để các địa phương chủ động hơn trong quản lý và kiểm soát chất lượng hàng hóa, dịch vụ.

Tuy nhiên, quá trình triển khai cũng đặt ra không ít thách thức: Làm thế nào để vừa phát huy tính linh hoạt, chủ động của địa phương, vừa bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất và tuân thủ “chuẩn chung” trên phạm vi toàn quốc?

Nhằm phân tích đa chiều và tìm câu trả lời cho câu hỏi trên dưới góc nhìn của cơ quan quản lý nhà nước, địa phương, Tạp chí Chất lượng Việt Nam (VietQ.vn) tổ chức Tọa đàm trực tuyến với chủ đề “Phân cấp quản lý lĩnh vực TCĐLCL - Gỡ vướng, mở đường cho địa phương”.

Chương trình có sự tham gia của các vị khách mời:

+ Ông Trần Quý Giầu, Trưởng ban Ban Đo lường, Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia;

+ Ông Đoàn Thanh Thọ, Trưởng ban Ban Pháp chế Thanh tra, Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia;

+ Bà Nguyễn Tố Quyên, Phó giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP.Hà Nội.

Toạ đàm diễn ra vào lúc 9h30 ngày 24/10/2025, được cập nhật trực tuyến trên Tạp chí Điện tử Chất lượng Việt Nam (VietQ.vn) và các nền tảng mạng xã hội khác.

Các vị khách mời tham gia chương trình toạ đàm.

MC Hồng Vân: Vâng! Câu hỏi đầu tiên xin được gửi đến ông Trần Quý Giầu! Thưa ông, vì sao thời điểm hiện tại lại được xem là chín muồi để thực hiện phân cấp mạnh trong lĩnh vực TCĐLCL? Việc phân cấp này sẽ tập trung vào những mảng nào, mức độ phân quyền ra sao?

Ông Trần Quý Giầu: Việc phân cấp, phân quyền được thực hiện bám sát chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc rà soát, xử lý các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến sắp xếp, tổ chức chính quyền địa phương hai cấp và Kế hoạch số 447/KH-CP ngày 17/5/2025 của Chính phủ, căn cứ vào định hướng sửa đổi Hiến pháp, các kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về việc sắp xếp đơn vị hành chính.

Với quan điểm phân quyền phục vụ người dân và nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước ở địa phương, các văn bản quy phạm pháp luật (QPPL), Nghị định được xây dựng trên nguyên tắc "Địa phương quyết - Địa phương làm - Địa phương chịu trách nhiệm" nhằm thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng, yêu cầu đổi mới tổ chức bộ máy chính quyền địa phương, phù hợp mô hình hai cấp; phân định rõ trách nhiệm, không chồng chéo, không bỏ sót, bảo đảm hoạt động bình thường của các cơ quan hành chính, không ảnh hưởng đến người dân và doanh nghiệp; tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước trong lĩnh vực KH&CN, thông qua việc xác lập rõ vai trò, thẩm quyền của chính quyền cấp xã và cấp tỉnh.

Điều này cũng thể hiện tinh thần quán triệt sâu sắc chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về quán triệt 3 trọng tâm, 3 công khai và 1 thước đo đó là phục vụ nhân dân hiệu quả hơn, tốt hơn.

Ông Trần Quý Giầu, Trưởng ban Ban Đo lường, Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia.

Đối với lĩnh vực đo lường, thực hiện việc phân cấp, phân quyền tập trung vào các công việc sau:

+ Phân định thẩm quyền về kiểm tra nhà nước về đo lường;

+ Đăng ký cung cấp dịch vụ kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm phương tiện đo, chuẩn đo lường;

+ Chứng nhận và cấp thẻ kiểm định viên đo lường;

+ Chứng nhận chuẩn đo lường dùng để kiểm định phương tiện đo nhóm 2;

- Đối với hoạt động kiểm tra nhà nước về đo lường:

+ Cấp tỉnh thực hiện kiểm tra nhà nước về đo lường đối với chuẩn đo lường, phương tiện đo, phép đo, lượng hàng đóng gói sẵn và tổ chức kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm;

+ Cấp xã, phường thực hiện kiểm tra nhà nước về đo lường đối với phương tiện đo, phép đo, lượng hàng đóng gói sẵn tại các chợ, trung tâm thương mại trên địa bàn quản lý;

- Việc phân cấp mạnh trong lĩnh vực đo lường và chất lượng không chỉ là bước đi phù hợp trong tiến trình cải cách thể chế, mà còn là tiền đề quan trọng để đẩy mạnh phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tại địa phương.

MC Hồng Vân: Với vai trò là đơn vị tham mưu, xây dựng chính sách và tiếp nhận phản hồi từ địa phương, ông đánh giá như thế nào về tác động của việc phân cấp đến hệ thống quản lý TĐC hiện nay? Đâu là những điểm cần đặc biệt lưu ý để đảm bảo tính thống nhất và hiệu lực quản lý nhà nước, thưa ông Đoàn Thanh Thọ?

Ông Đoàn Thanh Thọ: Việc phân cấp trong lĩnh vực tiêu chuẩn đo lường chất lượng (TĐC) là chủ trương đúng đắn, phù hợp tinh thần của Đảng về cải cách hành chính và Nghị quyết số 04/NQ-CP ngày 10/01/2022 của Chính phủ về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong quản lý nhà nước.

Phân cấp đã tạo điều kiện để các địa phương chủ động hơn trong tổ chức triển khai hoạt động về TĐC, rút ngắn thời gian xử lý thủ tục hành chính, phát huy tính linh hoạt, sáng tạo và phù hợp điều kiện thực tế của từng vùng, miền. Đồng thời, việc trao quyền nhiều hơn cho các Sở Khoa học và Công nghệ cũng góp phần nâng cao trách nhiệm, năng lực đội ngũ cán bộ quản lý TĐC ở cấp cơ sở, giúp hệ thống vận hành gần gũi hơn với doanh nghiệp và người dân.

Tuy nhiên, quá trình thực hiện cũng bộc lộ một số vấn đề cần đặc biệt lưu ý để đảm bảo tính thống nhất và hiệu lực quản lý nhà nước. Cụ thể là:

Thứ nhất, cần bảo đảm thống nhất trong hệ thống pháp luật và hướng dẫn chuyên môn giữa Trung ương và địa phương; tránh tình trạng mỗi nơi hiểu và áp dụng khác nhau, đặc biệt trong công tác giải quyết thủ tục hành chính, kiểm tra nhà nước về TĐC;

Thứ hai, phải có cơ chế kiểm tra, giám sát, hậu kiểm và báo cáo định kỳ rõ ràng để Bộ Khoa học và Công nghệ nắm được tình hình thực thi và kịp thời điều chỉnh khi có sai lệch;

Thứ ba, cần làm rõ trách nhiệm, thẩm quyền và mối quan hệ phối hợp giữa các cấp, các ngành, tránh chồng chéo hoặc bỏ trống trách nhiệm quản lý nhà nước;

Thứ tư, tăng cường năng lực chuyên môn, cơ sở vật chất và nguồn nhân lực cho địa phương, vì nếu phân cấp mà không đi đôi với bảo đảm điều kiện thực hiện sẽ làm giảm hiệu lực, hiệu quả quản lý;

Cuối cùng, cần chú trọng xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu thống nhất và kết nối thông tin giữa Trung ương và địa phương, đảm bảo tính liên thông, minh bạch và hỗ trợ công tác quản lý, hậu kiểm trên toàn quốc.

Như vậy, có thể nói việc phân cấp là xu hướng tất yếu nhằm tăng tính chủ động, linh hoạt của hệ thống TĐC nhưng cần được thực hiện đồng bộ các nguồn lực, kèm cơ chế giám sát, đánh giá, điều chỉnh phù hợp để vẫn giữ được tính thống nhất, đồng bộ và hiệu lực của quản lý nhà nước trong toàn hệ thống.

MC Hồng Vân: Vâng, xin chào bà Nguyễn Tố Quyên - đại diện cho Sở KH&CN TP.Hà Nội. Thưa bà, vậy Hà Nội đã triển khai các hoạt động quản lý kỹ thuật như thử nghiệm, chứng nhận, đo lường ở mức độ nào? Khi được trao thêm quyền trong phân cấp, đâu là điểm thuận lợi và đâu là trở ngại rõ nhất?

Bà Nguyễn Tố Quyên: Tôi đồng tình với quan điểm của anh Giầu và anh Thọ về lợi ích của việc phân cấp, phân quyền. Trong giai đoạn hiện nay, phân cấp cho địa phương là rất cần thiết và mang lại nhiều lợi ích cả trong công tác quản lý nhà nước lẫn đối tượng thụ hưởng.

Ở góc độ địa phương – đơn vị trực tiếp triển khai, chúng tôi nhận thấy việc phân cấp thực sự giúp tăng tính chủ động, linh hoạt trong thực hiện nhiệm vụ. Nhờ đó, thời gian và chi phí cho doanh nghiệp, người dân trong quá trình thực hiện thủ tục hành chính cũng được rút ngắn đáng kể.

Cơ quan quản lý nhà nước tại địa bàn có điều kiện gần gũi hơn với doanh nghiệp, người dân, hiểu rõ nhu cầu thực tế từ đó nâng cao chất lượng phục vụ, cải thiện hiệu quả công tác hành chính.

Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích đó, với địa phương như Hà Nội, chúng tôi cũng nhận thấy còn không ít thách thức. Trước hết là về nguồn nhân lực – đặc biệt là nhân lực kỹ thuật có trình độ cao hiện vẫn còn mỏng. Trang thiết bị, cơ sở vật chất, các phòng thí nghiệm hiện đại cũng chưa thật sự đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Đây là những vấn đề mà địa phương cần thêm thời gian và nguồn lực để khắc phục.

Ngoài ra, nhận thức chung về công tác quản trị, điều hành, đặc biệt trong các nhiệm vụ mới vẫn cần được củng cố. Để có thể thực hiện tốt công tác giám sát, đánh giá đa chiều, địa phương cần quá trình tích lũy, học hỏi và hoàn thiện dần.

Đó là những hạn chế bước đầu mà chúng tôi thẳng thắn ghi nhận để có hướng khắc phục trong thời gian tới.

Bà Nguyễn Tố Quyên, Phó giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP.Hà Nội.

MC Hồng Vân: Một lo ngại lớn hiện nay là việc mỗi địa phương áp dụng khác nhau có thể dẫn đến “vênh chuẩn”. Uỷ ban TCĐLCL Quốc gia sẽ có giải pháp gì để kiểm soát chất lượng thống nhất trên cả nước sau phân cấp?

Ông Trần Quý Giầu: Ngay sau khi Chính phủ ban hành Nghị định 132 và Nghị định 133 ngày 12/6/2025; Bộ KH&CN ban hành Thông tư 07 ngày 20/6/2025, Ủy ban TCĐLCL Quốc gia đã chủ động thực hiện một số việc sau:

- Ngày 23/6/2025, Bộ Khoa học và Công nghệ có Công văn số 2606/BKHCN-TĐC xây dựng kế hoạch bồi dưỡng, tập huấn chuyên môn nghiệp vụ về lĩnh vực tiêu chuẩn đo lường chất lượng. Theo tinh thần Công văn nêu trên, đề nghị UBND cấp tỉnh lập kế hoạch đào tạo chuyên môn nghiệp vụ TĐC, nghiệp vụ kiểm tra nhà nước về đo lường cho cán bộ cấp xã và chủ động liên hệ với Trung tâm Đào tạo Nghiệp vụ Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng thuộc Ủy ban TCĐLCL Quốc gia để thực hiện;

- Từ ngày 25-29/6/2025 Ủy ban đã tổ chức 3 khóa đào tạo tập huấn chuyên môn nghiệp vụ TĐC tại 3 miền Bắc, Trung, Nam cho các cán bộ, chuyên viên của các địa phương trong cả nước để chủ động triển khai công việc được phân cấp, phân quyền thực hiện ở địa phương;

- Ngày 15/7, Ủy ban tổ chức các đoàn đi khảo sát, đánh giá và hướng dẫn trực tiếp tại phường An Biên – TP.Hải Phòng và Sở KH&CN Hà Nội để hướng dẫn trực tiếp và tháo gỡ khó khăn ở địa phương;

Trên cơ sở ý kiến và trao đổi của địa phương, Ủy ban tiếp tục thực hiện các công việc sau:

- Ngày 31/7/2025, Ủy ban đã có Công văn số 2638/TĐC-ĐL hướng dẫn thực hiện thủ tục hành chính về đo lường, trong đó hướng dẫn việc tra cứu, cập nhật cơ sở dữ liệu về đo lường, cụ thể: đề nghị các địa phương cung cấp 5 tài khoản để tra cứu dữ liệu và 1 tài khoản để cập nhật dữ liệu;

- Lập nhóm Zalo để hỗ trợ kịp thời các địa phương thực hiện thủ tục hành chính về đo lường;

- Trong tháng 8/2025, Bộ KH&CN đã thành lập 12 đoàn công tác đến 34 tỉnh, thành trong cả nước để nắm bắt, hướng dẫn và giải đáp các vướng mắc của địa phương khi thực hiện nhiệm vụ phân cấp, phân quyền giải quyết các thủ tục hành chính về khoa học và công nghệ;

- Bộ KH&CN đã ban hành bộ tài liệu (sổ tay) hướng dẫn các địa phương thực hiện thủ tục hành chính và nhiệm vụ phân cấp, phân quyền xuống địa phương.

Kết quả: tính đến ngày 15/10 đã triển khai đào tạo cho 987 công chức cấp xã và cấp 735 chứng chỉ cho công chức cấp xã tại 7 tỉnh (Hải Phòng, Huế, Cao Bằng, Quảng Ninh, Bắc Ninh, Quảng Ngãi, Tây Ninh). Dự kiến trong tháng 11/25 sẽ đào tạo tại Hà Nội và một số tỉnh, nâng tổng số lên 1500 công chức cấp xã được đào tạo. 

Hiện nay, đã có 19 tỉnh thực hiện 41 thủ tục hành chính về đo lường như Quảng Ngãi, TP.HCM, Đăk Lăk, Đồng Nai, Lâm Đồng, Ninh Bình, Huế, Hải Phòng, Cà Mau, Đồng Tháp, An Giang, Đà Nẵng, Phú Thọ, Lào Cai, Quảng Trị, Tây Ninh, Hà Nội, Khánh Hòa, Sơn La.

MC Hồng Vân: Trong quá trình triển khai phân cấp, địa phương thường gặp những khó khăn, vướng mắc gì về nhân lực, cơ sở vật chất hoặc cơ chế pháp lý? Khi địa phương phản ánh những khó khăn này, cơ quan quản lý trung ương có cơ chế nào để tiếp nhận, xử lý và kịp thời tháo gỡ?

Bà Nguyễn Tố Quyên: Ngay từ khi thực hiện nhiệm vụ, chúng tôi nhận thấy nguồn nhân lực, đặc biệt là nhân lực chất lượng cao và chuyên sâu về lĩnh vực đo lường đối với Hà Nội vẫn còn mỏng. Lực lượng cán bộ này cần được đào tạo bài bản và chuyên sâu hơn về chuyên môn. Tuy nhiên, với điều kiện phân cấp trước mắt trong thời gian ngắn, địa phương vẫn chưa đáp ứng được nguồn nhân lực này.

Về cơ sở vật chất, các trung tâm kiểm định vẫn chưa đồng bộ (tương tự như các tỉnh khác). Hệ thống dữ liệu từ Trung ương xuống địa phương vẫn cần hoàn thiện thêm. Bên cạnh đó, Bộ KH&CN cũng đang tham mưu hoàn chỉnh, hoàn thiện sự đồng bộ trong các văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn, nhằm giúp địa phương triển khai thực hiện nhiệm vụ.

Về sự hỗ trợ của các cơ quan Trung ương (đặc biệt là Bộ KH&CN, Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia) sau khi thực hiện phân cấp, Ủy ban cụ thể là các ban chuyên môn đã tích cực hỗ trợ địa phương. Ủy ban trực tiếp thành lập đoàn gồm lãnh đạo các ban chuyên môn xuống nghe địa phương tháo gỡ khó khăn và trả lời trực tiếp. Khi địa phương gửi vướng mắc bằng văn bản, Ủy ban đã trả lời rất kịp thời.

Đặc biệt, các ban chuyên môn còn thiết lập kênh hỗ trợ trực tiếp thông qua nền tảng mạng xã hội, đảm bảo trả lời ngay kịp thời các câu hỏi khi địa phương triển khai nhiệm vụ.

Tuy nhiên, Hà Nội kiến nghị cần xây dựng kênh phối hợp chính thức giữa Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia với địa phương, nhằm cung cấp các hướng dẫn nghiệp vụ thống nhất.

Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Hoàng Phương và đoàn công tác của Bộ làm việc tại Trung tâm Phục vụ hành chính công thành phố Hà Nội chi nhánh số 1.

MC Hồng Vân: Từ quá trình làm việc với địa phương, ông có thể chia sẻ đâu là rào cản pháp lý phổ biến khiến việc triển khai phân cấp gặp khó khăn? Trong thời gian tới, Ủy ban sẽ có định hướng gì để tháo gỡ những vướng mắc đó?

Ông Đoàn Thanh Thọ: Thực tế cho thấy, việc phân cấp trong lĩnh vực tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng còn gặp một số rào cản pháp lý, chủ yếu do hệ thống văn bản chưa thật sự đồng bộ, chưa phân định rõ về thẩm quyền giữa Trung ương và địa phương. Một số quy định hiện hành chưa gắn với điều kiện thực tế và năng lực triển khai của các Sở Khoa học và Công nghệ, khiến việc thực thi còn lúng túng.

Ngoài ra, thiếu dữ liệu chia sẻ và phối hợp hậu kiểm thống nhất cũng làm giảm hiệu quả quản lý.

Trong thời gian tới, Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia sẽ tập trung rà soát, tiếp tục hoàn thiện văn bản pháp lý để làm rõ phạm vi và trách nhiệm phân cấp; xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia và cơ chế phối hợp hai chiều giữa trung ương – địa phương; đồng thời tăng cường đào tạo, tập huấn, hỗ trợ chuyên môn cho các địa phương.

Mục tiêu là bảo đảm phân cấp đi vào thực chất nhưng vẫn giữ được tính thống nhất, hiệu lực và hiệu quả của quản lý nhà nước trên phạm vi toàn quốc.

MC Hồng Vân: Với thực tiễn tại địa phương mình, theo bà, đâu là lĩnh vực mà địa phương hoàn toàn có thể tiếp nhận phân cấp và thực hiện hiệu quả ngay? Ngược lại, lĩnh vực nào cần trung ương giữ vai trò chính?

Bà Nguyễn Tố Quyên: Trong lĩnh vực tiêu chuẩn đo lường chất lượng, chúng tôi nhận thấy Hà Nội hoàn toàn có thể chủ động trong thực hiện phân cấp. Cụ thể, Hà Nội có thể đảm nhận việc quản lý kiểm tra nhà nước về đo lường đối với hàng hóa, hàng hóa đóng gói sẵn, phương tiện đo tại chợ và trung tâm thương mại, cũng như tiếp nhận công bố hợp quy đối với các sản phẩm sản xuất kinh doanh trên địa bàn.

Tuy nhiên, Trung ương cần giữ vai trò chủ đạo đối với các lĩnh vực đòi hỏi chuyên môn sâu và tính thống nhất tuyệt đối. Cụ thể, các lĩnh vực liên quan đến công tác chỉ định kiểm định phương tiện đo nhóm hai và hiệu chuẩn chuẩn đo lường cần có sự can thiệp của Trung ương để đảm bảo sự đồng bộ, thống nhất trong cả nước.

Đoàn công tác của Ủy ban TCĐLCL Quốc gia vừa có buổi làm việc với Sở KH&CN TP.Hải Phòng về hướng dẫn triển khai các nội dung được phân quyền, phân cấp về TCĐLCL.

MC Hồng Vân: Thưa ông, chuyển đổi số sẽ đóng vai trò như thế nào trong việc theo dõi, đánh giá năng lực và hoạt động của các địa phương sau khi phân cấp?

Ông Trần Quý Giầu: Điều 8c Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật sửa đổi vừa được Quốc hội thông qua đã quy định cơ sở dữ liệu quốc gia về tiêu chuẩn đo lường chất lượng. Đây sẽ là cơ sở dữ liệu quốc gia phục vụ tốt, hiệu quả cho hoạt động chuyển đổi số của ngành TĐC trong thời gian tới. Vai trò của chuyển đổi số trong việc theo dõi, đánh giá năng lực hoạt động của địa phương sau phân cấp thể hiện như sau:

- Cung cấp dữ liệu đầy đủ, kịp thời và minh bạch: Hệ thống quản lý số giúp thu thập, lưu trữ và xử lý dữ liệu về hoạt động của các địa phương gần như thời gian thực (real-time); Hạn chế tình trạng báo cáo thủ công, thiếu chính xác, báo cáo chậm hoặc số liệu không đồng nhất; Khi dữ liệu minh bạch, các cấp trung ương có cơ sở khách quan để đánh giá năng lực thực thi của địa phương;

- Đo lường hiệu quả công việc bằng chỉ số cụ thể: Các nền tảng số cho phép thiết lập bộ chỉ số đo lường (KPIs) cụ thể theo từng lĩnh vực quản lý đã phân cấp: cấp phép, kiểm tra, thanh tra, dịch vụ công,… Nhờ đó, năng lực và hiệu quả của từng địa phương được so sánh, xếp hạng công bằng, từ đó kịp thời phát hiện điểm yếu để hỗ trợ hoặc chấn chỉnh;

- Tăng cường giám sát từ xa và kiểm tra chéo: Cơ quan trung ương không cần cử đoàn công tác thường xuyên mà vẫn có thể giám sát trực tuyến;

- Tạo động lực cho địa phương nâng cao năng lực: Khi hoạt động được xếp hạng minh bạch, địa phương sẽ có động lực cải tiến quy trình, nâng cao trình độ cán bộ, cải thiện chất lượng phục vụ. Đây cũng là căn cứ quan trọng để xem xét điều chỉnh phân cấp, khen thưởng hoặc xử lý trách nhiệm;

- Hỗ trợ ra quyết định chính sách kịp thời: Dữ liệu số cho phép phân tích xu hướng, dự báo rủi ro, phát hiện điểm nghẽn. Trung ương có thể điều chỉnh chính sách phân cấp phù hợp với năng lực thực tế của từng địa phương.

Có thể nói, chuyển đổi số không chỉ là công cụ kỹ thuật mà còn là phương thức quản lý hiện đại để đảm bảo việc phân cấp được thực hiện thực chất, hiệu quả và minh bạch. Nó giúp giám sát liên tục, đánh giá công bằng, đồng thời nâng cao tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các địa phương.

Ngày 13/8, đoàn công tác số 7 của Bộ KH&CN do TS. Trần Hậu Ngọc - Phó Chủ tịch Ủy ban TCĐLCL Quốc gia làm Trưởng đoàn có buổi làm việc với UBND tỉnh Quảng Trị về việc vận hành bộ máy chính quyền cấp xã, phường, đặc khu trong thực hiện các nhiệm vụ KH&CN theo Nghị định số 132 và 133/2025/NĐ-CP.

MC Hồng Vân: Thưa bà Quyên, bà có thể chia sẻ kinh nghiệm qua quá trình triển khai tại địa phương mình? Đồng thời, Sở KH&CN đã áp dụng chuyển đổi số trong cải cách thủ tục hành chính như thế nào để hỗ trợ người dân, doanh nghiệp trong việc thực hiện các thủ tục?

Bà Nguyễn Tố Quyên: Thời gian qua, Sở KH&CN Hà Nội đã tích cực đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý hành chính và kỹ thuật, với nhiều kết quả cụ thể:

- 100% thủ tục hành chính của lĩnh vực TCĐLCL được thực hiện trực tuyến mức độ 4 trên Cổng Dịch vụ công thành phố;

- Sở đã triển khai hệ thống quản lý hồ sơ điện tử và phần mềm một cửa điện tử tích hợp chữ ký số, giúp rút ngắn 30–50% thời gian giải quyết thủ tục cho doanh nghiệp;

- Từ năm 2024, Hà Nội đã thí điểm hệ thống giám sát hoạt động đo lường qua nền tảng số, kết nối dữ liệu trực tiếp từ các điểm kiểm định đến hệ thống của Sở. Điều này giúp giảm sai sót, hạn chế kiểm tra chồng chéo và tăng tính minh bạch.

Đối với doanh nghiệp, việc nộp hồ sơ, nhận kết quả qua mạng giúp tiết kiệm đáng kể thời gian, chi phí đi lại, đồng thời nâng cao mức độ hài lòng của người dân và doanh nghiệp.

Trong thời gian tới, Sở KH&CN Hà Nội sẽ tiếp tục tích hợp dữ liệu TCĐLCL vào cơ sở dữ liệu KH&CN của Thành phố, tạo nền tảng cho việc theo dõi, đánh giá hiệu quả phân cấp bằng dữ liệu số hóa.

MC Hồng Vân: Với vai trò điều phối và giám sát chính sách, Ủy ban sẽ hỗ trợ địa phương như thế nào trong quá trình chuyển giao quyền quản lý và triển khai hoạt động kỹ thuật như TCĐLCL? Việc này có được lồng ghép với các chương trình đào tạo, hướng dẫn pháp lý hay không?

Ông Đoàn Thanh Thọ: Với vai trò là cơ quan giúp Bộ trưởng Bộ KH&CN điều phối, theo dõi thi hành pháp luật, Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia luôn coi hỗ trợ địa phương là nhiệm vụ trọng tâm trong quá trình phân cấp và chuyển giao quyền quản lý.

Ủy ban sẽ tập trung hướng dẫn cụ thể về áp dụng quy định pháp luật, nghiệp vụ cũng như quy trình giải quyết TTHC và các yêu cầu quy định trong tiêu chuẩn quốc gia TCVN ISO/IEC hoặc tiêu chuẩn quốc tế đối với thử nghiệm, chứng nhận, đo lường chuyên ngành để bảo đảm thống nhất trên toàn quốc.

Ông Đoàn Thanh Thọ, Trưởng ban Ban Pháp chế Thanh tra, Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia.

Cùng với đó, Ủy ban tăng cường chương trình đào tạo, tập huấn thông qua lớp học, hội nghị, hội thảo và hỗ trợ chuyên môn trực tiếp, trực tuyến giúp địa phương kịp thời xử lý khi có vướng mắc. Các hoạt động đào tạo, tập huấn, hướng dẫn thi hành pháp luật cũng sẽ được lồng ghép với quá trình phân cấp, giúp cán bộ nắm vững quy định và nâng cao năng lực thực thi.

Hiện, Ủy ban đã và đang tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn nghiệp vụ TĐC tại 3 miền Bắc, Trung, Nam và tiếp tục đẩy mạnh công tác này cho nhân lực làm công tác ở cấp xã, cấp tỉnh. Đến ngày 8/10/2025 đã có 27/34 tỉnh, thành phố đăng ký học trực tiếp và trực tuyến với tổng số 2048 học viên/950 xã đăng ký.

Đến hết năm 2025, về cơ bản hoàn thành việc cấp chứng chỉ nghiệp vụ cho cán bộ làm công tác đo lường tại cấp xã, phường. Mục tiêu là xây dựng một hệ thống TĐC đồng bộ, hiện đại và liên thông dữ liệu, trong đó địa phương đủ năng lực quản lý kỹ thuật, còn Trung ương giữ vai trò điều phối, giám sát để bảo đảm tính thống nhất và hiệu lực quản lý nhà nước trên toàn hệ thống.

MC Hồng Vân: Thưa bà, đến nay Hà Nội đã đạt được những kết quả gì trong thực hiện phân cấp, phân quyền? Bà có kiến nghị cụ thể gì với TƯ về nhân lực, cơ sở vật chất hoặc cơ chế tài chính để địa phương sẵn sàng nhận phân cấp?

Bà Nguyễn Tố Quyên: Việc đánh giá hiệu quả của phân cấp cho thấy người dân, doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước đều được hưởng lợi, mặc dù Trung ương đã có lộ trình hỗ trợ địa phương rõ ràng.

Đối với người dân và doanh nghiệp, việc phân cấp giúp giảm thời gian giải quyết thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ. Điều này rất rõ ràng, đồng thời tăng tính linh hoạt, thuận tiện vì địa phương chủ động về cả thời gian và địa điểm thực hiện thủ tục hành chính, tạo điều kiện rất nhiều cho người dân và doanh nghiệp.

Cụ thể, thời gian thực hiện thủ tục hành chính trong lĩnh vực này đã giảm từ 30% đến 50%, công tác kiểm tra, giám sát hàng hóa trên thị trường cũng được triển khai nhanh và chủ động hơn. Tuy nhiên, việc đo đếm cụ thể về chi phí tuân thủ (giảm chi phí thực hiện thủ tục hành chính đối với doanh nghiệp và người dân) sẽ cần thời gian tới mới có đủ điều kiện để đánh giá.

Về phía cơ quan quản lý nhà nước, việc phân cấp đã giúp Hà Nội giảm tải cho Trung ương (thực hiện bớt một số thủ tục hành chính cho Ủy ban), đồng thời nâng cao hiệu lực trong quản lý nhà nước. Khi tiếp nhận nhiệm vụ, đội ngũ cán bộ phải được đào tạo, tập huấn, bổ sung thêm về chuyên môn, qua đó tăng cường được tư duy, năng lực quản trị quản lý của các cơ quan ở địa phương.

Về mặt kiến nghị, các vấn đề địa phương cần như Trung ương tiếp tục tập huấn để nâng cao năng lực trình độ chuyên môn, hỗ trợ xây dựng cơ sở dữ liệu thống nhất xuyên suốt từ Trung ương xuống địa phương thì Trung ương đã rất chủ động và có lộ trình thực hiện. Tuy nhiên, chúng tôi cũng đề xuất cần xây dựng cơ chế tài chính cho địa phương trong lĩnh vực tiêu chuẩn đo lường chất lượng; nếu được có thể hỗ trợ địa phương trong việc đưa ra khung cơ chế chính sách về trích một phần phí, lệ phí để đầu tư cho thiết bị và đào tạo nhân lực.

MC Hồng Vân: 

Vâng, thưa Quý vị và các bạn! Qua cuộc tọa đàm hôm nay, chúng ta đã cùng nhìn nhận một cách toàn diện về chủ trương phân cấp quản lý trong lĩnh vực Tiêu chuẩn – Đo lường – Chất lượng – hướng đi mang tính tất yếu trong quá trình cải cách hành chính và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.

Những chia sẻ từ các vị khách mời cho thấy phân cấp không đơn thuần là “trao thêm quyền”, mà là quá trình trao trách nhiệm có kiểm soát, đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng về năng lực kỹ thuật, nhân lực, pháp lý và công cụ giám sát.

Thời gian tới, chắc chắn địa phương sẽ là “điểm đến” của nhiều thủ tục kỹ thuật trước đây vốn tập trung ở trung ương. Nhưng để làm tốt, không thể thiếu sự hỗ trợ đồng hành từ các tổ chức kỹ thuật chuyên sâu, cũng như sự điều phối thống nhất của cơ quan quản lý cấp quốc gia.

Phân cấp thành công hay không xét đến cùng phụ thuộc vào cách chúng ta phân định rạch ròi trách nhiệm – chuẩn hóa quy trình – và số hóa toàn diện dữ liệu, thông tin.

Một lần nữa, chúng tôi xin trân trọng cảm ơn sự tham gia của các vị khách mời; sự chú ý theo dõi của Quý vị khán giả!

Xin kính chào tạm biệt và hẹn gặp lại!