TCVN 14147:2024 về lấy mẫu vật liệu nhân giống cây trồng

Tiêu chuẩn TCVN 14147:2024 “Vật liệu nhân giống cây trồng nông nghiệp - Lấy mẫu” do Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam biên soạn, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đề nghị, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng thẩm định, Bộ Khoa học và Công nghệ công bố.

TCVN 14147: 2024 được ban hành với mục đích cung cấp hướng dẫn chi tiết về phương pháp lấy mẫu nhằm đảm bảo chất lượng và tính đại diện của vật liệu nhân giống trong các nghiên cứu và thực tiễn sản xuất. Tiêu chuẩn này áp dụng cho các loại vật liệu nhân giống như hạt giống, cây con, củ, thân, cành ghép và các dạng vật liệu khác dùng trong nông nghiệp.

Mục đích và ý nghĩa của việc lấy mẫu

Lấy mẫu vật liệu nhân giống đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo chất lượng sản phẩm đầu vào và đầu ra trong nông nghiệp. Mẫu vật liệu được lấy không chỉ phản ánh đúng đặc tính của lô hàng mà còn phải đảm bảo tính đồng đều và không bị biến dạng hoặc ảnh hưởng bởi điều kiện môi trường trong quá trình lấy mẫu. Theo TCVN 14147:2024, các phương pháp lấy mẫu chuẩn xác giúp đánh giá các tiêu chí như độ nảy mầm, tỷ lệ đồng nhất và các đặc điểm sinh học khác của vật liệu.

TCVN 14147: 2024 hướng dẫn chi tiết về phương pháp lấy mẫu nhằm đảm bảo chất lượng và tính đại diện của vật liệu nhân giống trong các nghiên cứu và thực tiễn sản xuất. Ảnh minh họa

Tiêu chuẩn TCVN 14147:2024 quy định việc lấy mẫu cần đảm bảo nguyên tắc đại diện và ngẫu nhiên. Xác suất có mặt của các thành phần trong mẫu là đại diện cho lỗ mắt ghép, cành ghép, quả giống, hom giống, cây giống. Sau khi lấy và lập mẫu, mẫu phải có số lượng hoặc khối lượng phù hợp với mục đích sử dụng. Thiết bị, dụng cụ được dùng để lấy mẫu phải được làm sạch trước khi dùng để tránh nhiễm bẩn và không làm hỏng mẫu; hoặc có tính năng lựa chọn mẫu theo kích thước, hình dạng, tỷ trọng, vỏ hoặc các đặc điểm khác của đối tượng cần lấy mẫu.

Yêu cầu đối với lô quả giống, cây giống, hom giống, cành ghép, mắt ghép

Lô lấy mẫu được quy ước như sau: Lô quả giống: tối đa 500 tấn; Lô cây giống: tối đa 10.000 cá thể; Lô hom giống, cành ghép, mắt ghép: tối đa 20.000 cá thể.

Trường hợp lô vật liệu nhân giống có khối lượng hoặc số lượng cá thể lớn hơn khối lượng hoặc số lượng cá thể tối đa của lô lấy mẫu quy ước nêu trên: phải chia lô vật liệu nhân giống thành các lô nhỏ có khối lượng hoặc số lượng cá thể tương đương hoặc nhỏ hơn lô lấy mẫu quy ước, để xác định số lượng mẫu điểm tương ứng cần lấy.

Các mẫu được thu thập phải đóng gói riêng, đảm bảo không làm mẫu hư hỏng hoặc ảnh hưởng đến chất lượng mẫu. Thêm vào đó, nội dung ghi nhãn bao gồm: Người lấy mẫu, ngày lấy mẫu, địa điểm lấy mẫu, tên giống, mã hiệu của lô vật liệu nhân giống, số lượng và khối lượng lô vật liệu nhân giống. Lô vật liệu nhân giống (trừ lô vật liệu nhận giống trong ruộng giống/vườn ươm giống) phải được gắn nhãn và được niêm phong bởi người lấy mẫu hoặc dưới sự giám sát của người lấy mẫu. 

Nếu lô vật liệu nhân giống (trừ lô vật liệu nhân giống trong ruộng giống/vườn ươm giống) đã được gắn nhãn, niêm phong trước khi lấy mẫu thì người lấy mẫu phải kiểm tra việc gắn nhãn, niêm phong ở từng vật chứa. Nếu lô vật liệu nhân giống (trừ lô vật liệu nhân giống trong ruộng giống/vườn ươm giống) chưa được gắn nhãn, niêm phong thì người lấy mẫu phải kiểm soát việc gắn nhãn, niêm phong cho từng vật chứa trước khi rời khỏi lô vật liệu nhân giống.

Người lấy mẫu phải chịu trách nhiệm đối với việc lấy mẫu và phải bảo đảm các mẫu điểm, mẫu hỗn hợp hoặc mẫu gửi. Các mẫu này không được giao cho những người không được ủy quyền lấy mẫu trừ khi các mẫu đã được niêm phong cẩn thận và không thể làm hỏng dấu niêm phong.

Việc áp dụng tiêu chuẩn này trong thực tế giúp nâng cao độ tin cậy của các kết quả phân tích, từ đó hỗ trợ cho các quyết định sản xuất và kinh doanh. Ví dụ, đối với các doanh nghiệp sản xuất hạt giống, việc tuân thủ TCVN 14147:2024 giúp đảm bảo chất lượng sản phẩm cung cấp ra thị trường, đáp ứng yêu cầu của người nông dân và đối tác quốc tế.

Ngoài ra, tiêu chuẩn còn giúp giảm thiểu rủi ro liên quan đến việc sử dụng vật liệu kém chất lượng, từ đó góp phần nâng cao năng suất và hiệu quả kinh tế trong nông nghiệp.

Tiêu chuẩn TCVN 14147:2024 là tài liệu hướng dẫn quan trọng, hỗ trợ các tổ chức, cá nhân trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh vật liệu nhân giống cây trồng nông nghiệp. Việc thực hiện nghiêm túc các quy định trong tiêu chuẩn này không chỉ đảm bảo chất lượng sản phẩm mà còn góp phần xây dựng nền nông nghiệp bền vững và phát triển lâu dài.