TCVN 8400-57:2024 về bệnh viêm đa xoang ở lợn

Bệnh lý do nhiễm haemophilus parasuis trên lợn còn gọi là bệnh Glasser (viêm đa xoang), đây là bệnh lý hô hấp có tính truyền nhiễm trên lợn với đặc điểm tồn tại dai dẳng, gây ra những thiệt hại không hề nhỏ với ngành chăn nuôi lợn. 

Vi khuẩn haemophilus parasuis là nguyên nhân chính gây bệnh trên lợn với tên gọi thông thường là bệnh viêm đa xoang. Bệnh nhiễm haemophilus trên lợn có thể diễn ra trên mọi lứa tuổi của lợn nhưng độ tuổi phổ biến heo nhiễm bệnh thường gặp nhất là 4-8 tuần tuổi.

Haemophilus parasuis là cầu trực khuẩn thuộc nhóm gram (-), thường hiện diện ở đường hô hấp trên và có thể phân lập từ amidan, khoang mũi và khí quản của heo. Trong một vài ngày sau sinh, vi khuẩn Haemophilus parasuis có thể xâm nhập vào heo con và gây bệnh thông qua đường hô hấp (mũi) do tiếp xúc.

Bệnh có thể lây lan nhanh chóng qua tiếp xúc trực tiếp với lợn nhiễm bệnh hoặc lợn được nuôi cùng trong một không gian chật hẹp. Ngoài ra bệnh nhiễm haemophilus trên lợn có thể lây truyền gián tiếp qua người làm việc trong trại. Bệnh viêm đa xoang thể cấp tính có thể xảy ra ở nhiều ô chuồng chăn nuôi lợn do khí dung và không khí chuyển động làm lan truyền mầm bệnh giữa các khu vực với nhau. Đặc biệt vi khuẩn dễ tấn công lợn khỏe mạnh và xâm nhập vào hệ thống hô hấp khỏe mạnh trong điều kiện thời tiết thay đổi hay các yếu tố gây nên tình trạng stress. Do đó việc chẩn đoán bệnh Glasser ở lợn sớm theo tiêu chuẩn sẽ hạn chế được tối đa mầm bệnh lây lan. 

Căn cứ tại Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 8400-57:2024 bệnh động vật - quy trình chẩn đoán - phần 57: Bệnh Glasser ở lợn do Bộ Khoa học và Công nghệ công bố quy định quy trình chẩn đoán bệnh Glasser ở lợn do vi khuẩn Glaesserella parasuis gây ra.

Trước tiên cần sử dụng thuốc thử loại tinh khiết phân tích; sử dụng nước cất hoặc nước đã khử khoáng hoặc nước có độ tinh khiết tương đương không có Rnase, trừ các trường hợp có quy định khác.

Bệnh Glasser là bệnh truyền nhiễm ở lợn gây thiệt hại lớn cho người chăn nuôi. Ảnh minh họa

Việc chẩn đoán lâm sàng dựa vào đặc điểm dịch tễ, bệnh Glasser là bệnh truyền nhiễm ở lợn, không lây sang người, do vi khuẩn G. parasuis gây ra. Lợn mọi lứa tuổi đều có thể mắc bệnh nhưng mắc phổ biến từ 3 tuần đến 16 tuần tuổi.

Bệnh Glasser thường xảy ra khi lợn có những thay đổi hoặc stress như: Miễn dịch chủ động giảm (kháng thể từ mẹ sang con), chế độ dinh dưỡng, quản lý nuôi nhốt chung các lứa tuổi lợn khác nhau, thời tiết thay đổi (nhiệt độ, độ ẩm), ...Bệnh lây trực tiếp từ lợn ốm hoặc lợn mang trùng sang lợn khỏe qua tiếp xúc, qua đường hô hấp,...Lợn mắc bệnh ở thể cấp tính thường chết sau 2 ngày đến 5 ngày có biểu hiện triệu chứng, tỷ lệ chết có thể lên tới 40%; ở thể mạn tính tỷ lệ mắc từ 10 % đến 15 %.

Triệu chứng lâm sàng của bệnh có thể thấy ở 2 thể đó là thể cấp tính khi lợn có triệu chứng của viêm phổi như sốt cao từ 40 °C đến 41 °C, khó thở, thở nhanh và có ho. Lợn bị sưng khớp, đi lại khó khăn. Ngoài ra còn có các triệu chứng rối loạn thần kinh do viêm não.

Ở thể mạn tính là những lợn sống sót sau thể cấp tính của bệnh. Lợn còi cọc, chậm lớn, lông dựng, đi lại khó khăn, thường ho, thở khó sau khi vận động. Trường hợp viêm ngoại tâm mạc kéo dài có thể gây chết lợn đột ngột.

Chẩn đoán phân biệt viêm phổi địa phương do vi khuẩn Mycoμlasma hyopneumoniae gây ra thường lợn không sốt cao (dưới 40 °C). Lợn ho khan, ho kéo dài, ho giật từng cơn, ngồi như chó ngồi cho dễ thở. Phổi viêm có tính chất đối xứng, có giới hạn rõ rệt giữa vùng phổi viêm và phổi lành. Phổi viêm từ thùy tim sang thủy đỉnh ở phía trước và thùy hoành ở phía sau. Khớp không viêm, không sưng.

Bệnh viêm phổi màng phổi do vi khuẩn Actinobacillus μleuropneumoniae gây ra lợn sốt cao (40,5 °C - 41 °C). Lợn ít ho. Màng phổi viêm có nhiều sợi tơ huyết (fibrin), có thể viêm dính vào phần sườn. Phổi viêm thành từng mảng, có tính chất đối xứng và có ranh giới rõ ràng. Khớp không viêm, không sưng.

Bệnh tụ huyết trùng do vi khuẩn Pasteurella multocida gây nên ở thể cấp tính lợn sốt cao (lên tới 42 °C). Phổi viêm, có tụ huyết, xuất huyết, có nhiều tổ chức bị gan hóa. Khớp không viêm, không sưng. 

Theo đó lợn được kết luận mắc bệnh Glasser khi có đặc điểm dịch tễ, triệu chứng lâm sàng, bệnh tích đặc trưng của bệnh và một trong số các kết quả phân lập và xác định được vi khuẩn bằng các phản ứng sinh hóa. Kết quả PCR dương tính với G. parasuis. Kết quả Realtime PCR dương tính với G. parasuis. Kết quả mPCR dương tính với 1 trong 15 typ huyết thanh của G. parasuis.