TCVN 7568-5:2025 về tính năng đối với các đầu báo cháy nhiệt kiểu điểm

Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh, mật độ công trình ngày càng dày đặc, rủi ro cháy nổ tại Việt Nam đang có xu hướng tăng cả về tần suất lẫn mức độ phức tạp. Điều kiện khí hậu nhiệt đới nóng ẩm cùng hệ thống công trình đa dạng từ nhà xưởng sản xuất, kho hàng, khách sạn đến trung tâm thương mại khiến yêu cầu phát hiện cháy sớm ngày càng cấp thiết.

Một vấn đề nổi bật được ghi nhận trong những năm gần đây là nhiều sự cố cháy bùng phát mạnh chỉ trong thời gian ngắn, trong khi thiết bị báo cháy không kịp kích hoạt hoặc báo động chậm, dẫn đến khó khăn trong xử lý ban đầu. Thực tế khảo sát từ các đơn vị kỹ thuật phòng cháy chữa cháy (PCCC) cho thấy, ở nhiều công trình, hệ thống báo cháy được lắp đặt chưa đồng bộ, sử dụng thiết bị cũ, nhạy kém hoặc không phù hợp môi trường. Đặc biệt tại kho hàng, phòng kỹ thuật, xưởng cơ khí nơi đặc trưng ít khói nhưng nhiệt tăng nhanh việc chỉ lắp đầu báo khói khiến hệ thống phát hiện chậm, làm tăng nguy cơ cháy lan.

Một thực trạng khác là tình trạng báo cháy giả do cảm biến không đạt tiêu chuẩn, nhạy với biến động nhiệt độ thông thường như hơi nóng thiết bị, luồng gió nóng, dẫn đến cư dân hoặc người vận hành mất cảnh giác. Các chuyên gia đánh giá nguyên nhân nằm ở việc nhiều công trình áp dụng tiêu chuẩn cũ hoặc chưa cập nhật thiết bị theo chuẩn mới nhất. Trong bối cảnh công nghệ cảm biến liên tục phát triển, yêu cầu nâng cấp tiêu chuẩn quốc gia là cần thiết nhằm đảm bảo thiết bị báo cháy hoạt động chính xác, tin cậy và phù hợp với điều kiện thực tế.

Đầu báo cháy nhiệt điểm nên đáp ứng tiêu chuẩn để đảm bảo hoạt động chính xác. Ảnh minh họa

Trước yêu cầu đó, Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành TCVN 7568-5:2025, tương đương ISO 7240-5:2018 về đầu báo cháy nhiệt kiểu điểm một trong những nhóm thiết bị quan trọng nhất của hệ thống báo cháy tự động. Tiêu chuẩn mới được đánh giá là bước cập nhật toàn diện, thay thế phiên bản 2013, hướng đến việc nâng cao hiệu suất, độ bền và giảm sai số trong mọi điều kiện nhiệt.

TCVN 7568-5:2025 đưa ra các yêu cầu rõ ràng về phạm vi áp dụng, đặc tính kỹ thuật, phương pháp thử nghiệm và cơ chế kích hoạt của đầu báo nhiệt kiểu điểm. Đây là loại đầu báo được lắp tại một vị trí cố định, có nhiệm vụ phát hiện sự tăng nhiệt hoặc vượt nhiệt thường xuất hiện trước khi ngọn lửa phát triển mạnh trong môi trường ít khói. Tiêu chuẩn quy định thiết bị phải tuân thủ các định nghĩa chung trong bộ TCVN 7568 về hệ thống báo cháy, nhằm bảo đảm tính thống nhất kỹ thuật trên toàn hệ thống.

Một trong những yêu cầu cốt lõi của tiêu chuẩn là ngưỡng nhiệt kích hoạt. Đối với đầu báo nhiệt cố định hoặc nhiệt kép, nhiệt độ kích hoạt phải cao hơn ít nhất 20°C so với mức nhiệt tối đa của môi trường lắp đặt. Điều này giúp giảm tình trạng báo động sai khi nhiệt môi trường tăng tự nhiên nhưng vẫn đảm bảo thiết bị kích hoạt nhanh khi có cháy thật. Với đầu báo nhiệt gia tăng (rate-of-rise), tiêu chuẩn giới hạn rõ ràng tốc độ biến thiên nhiệt độ mà cảm biến có thể nhận biết mà không gây sai số. Đặc biệt, đầu báo nhiệt gia tăng không được lắp tại môi trường có thể biến động nhiệt độ đột ngột vượt 5°C mỗi phút, nhằm tránh hiện tượng báo động không chính xác.

Song song với yêu cầu kỹ thuật, tiêu chuẩn cũng đặt ra các quy định về khả năng chịu tác động môi trường, bao gồm biến động nhiệt lâu dài, độ ẩm, bụi, rung, tác động cơ học và nhiễu điện tử. Các bài thử nghiệm mô phỏng được thiết kế nghiêm ngặt để đánh giá thiết bị trong điều kiện khắc nghiệt, bảo đảm đầu báo vẫn hoạt động ổn định, bền bỉ trong nhiều năm sử dụng. Đây là yêu cầu quan trọng vì đầu báo nhiệt thường được lắp tại những môi trường nhiệt độ cao, không thông thoáng hoặc có nhiều tác nhân ảnh hưởng đến thiết bị.

TCVN 7568-5:2025 cũng nhấn mạnh đến hiệu quả phối hợp giữa các loại đầu báo. Trong nhiều môi trường, đặc điểm cháy không chỉ thể hiện bằng sự tăng nhiệt mà còn có khói hoặc khí độc. Vì vậy, tiêu chuẩn khuyến nghị kết hợp đầu báo nhiệt với đầu báo khói hoặc đầu báo đa tiêu chí để tối ưu khả năng phát hiện, giảm độ trễ và hạn chế báo động giả. Điều này đặc biệt hữu ích trong công trình hỗn hợp, khu sản xuất đa công năng và các tòa nhà thương mại.

Một phần quan trọng khác của tiêu chuẩn là yêu cầu về phương pháp thử nghiệm. Thiết bị phải trải qua nhiều bài thử: thử kích hoạt ở các mức nhiệt khác nhau, thử biến động nhiệt, thử độ ổn định theo thời gian, thử khả năng làm việc khi bị tác động môi trường… Các bài thử không chỉ đánh giá ngưỡng hoạt động mà còn kiểm tra độ lặp lại, tốc độ phản ứng và khả năng phục hồi sau khi tiếp xúc với nhiệt cao. Qua đó, nhà sản xuất phải chứng minh tính ổn định và độ tin cậy dài hạn của thiết bị trước khi đưa ra thị trường.

Bên cạnh đó, tiêu chuẩn còn đề cập đến các yêu cầu về lắp đặt, khoảng cách giữa các đầu báo, bố trí thiết bị theo cấu trúc không gian và khả năng tương thích với trung tâm báo cháy. Những yêu cầu này nhằm bảo đảm hệ thống báo cháy được thiết kế đồng bộ, tránh lắp sai vị trí.

Việc áp dụng TCVN 7568-5:2025 không chỉ là bước hoàn thiện tiêu chuẩn kỹ thuật, mà là giải pháp nâng cao hiệu quả phòng cháy chữa cháy trong bối cảnh đô thị hóa mạnh. Khi thiết bị phát hiện sớm hơn và chính xác hơn, thời gian phản ứng được rút ngắn, giúp bảo vệ tính mạng và tài sản tốt hơn. Tiêu chuẩn mới cũng giúp thị trường thiết bị báo cháy minh bạch hơn, tạo cơ sở để người dùng, chủ đầu tư và đơn vị tư vấn lựa chọn đúng loại thiết bị đạt chuẩn quốc gia, phù hợp môi trường lắp đặt và hiệu quả lâu dài.