Khám phá con hẻm trăm tuổi ‘sống chậm’ giữa lòng Sài Gòn, từng là địa điểm check in hot ‘rần rần’ bởi kiến trúc độc đáo

Nếu ngõ, ngách là đặc trưng của Hà Nội ngàn năm văn hiến thì những hẻm nhỏ tạo nên chất riêng của Sài Gòn nhộn nhịp. Không có 36 phố phường cổ kính và lâu đời Hà Nội nhưng bù lại, Sài Gòn có những con hẻm ghi dấu từng bước chân mưu sinh hối hả, tạo nên một hơi thở rất khác, lạ lẫm, hối hả nhưng cũng không kém phần thú vị.

Một trong số đó phải kể để con hẻm Hào Sĩ Phường - một trong những con hẻm mang bản sắc của cộng đồng người Hoa sinh sống tại Chợ Lớn. Hào Sĩ Phường tọa lạc tại số 206 Trần Hưng Đạo B, Quận 5, TP HCM. Tồn tại hơn 100 năm, com hẻm nhỏ nằm khuất sau phố không còn đơn thuần là nơi sinh sống mà đã vùng đất mang những dấu ấn đặc trưng văn hóa của cộng đồng Hoa kiều ở Sài Gòn.

Giải thích tên gọi Hào Sĩ Phường, đến cả những người sống lâu năm ở đây cũng chưa có câu trả lời cụ thể. Nhưng cũng những người lý giải rằng Hào là được lấy từ chữ hào hiệp, Sĩ trong từ văn sỹ và Phường là phường buôn bán. Hòa Sĩ Phường có nghĩa là khu phố buôn bán mang tinh thần của người hào hiệp và có tâm hồn thi sĩ. Nhưng cũng có ý kiến khác lại cho rằng, người sống trong hẻm hầu hết từng làm công cho một ông chủ có tên là Hào Sĩ, chữ Phường được dịch là một nhóm người làm công cho chủ. Từ đó mà có cái tên Hào Sĩ Phường.

Hào Sĩ Phường có tổng chiều dài khoảng 100m với trên dưới 50 hộ dân đang sinh sống. Nhà ở tại con hẻm này đều được thiết kế theo dạng nhà tập thể với nhiều căn nhỏ được bố trí ở 2 tầng có các cầu thang để kết nối. Hẻm có hai lối thông ra đường lớn, một là Ngô Quyền và một là Trần Hưng Đạo.

Một chi tiết tưởng chừng đơn giản nhưng lại góp phần tạo nên nét đặc trưng cho Hào Sĩ Phường chính là hàng song sắt dọc lan can có màu xanh cobalt kết hợp cùng phần mái uốn lượn tạo nên một khung cảnh cổ kính và yên bình. 

Bất cứ ai khi vừa đặt chân đến đây đều sẽ ấn tượng với những màu sắc rực rỡ của từng ngôi nhà. Trước đây, những căn tập thể cũ được sơn bằng màu vàng - nét đặc trưng của những căn nhà cổ tại Sài Gòn. Tuy nhiên, theo thời gian, do lớp sơn cũ bị bong tróc nên người dân trùng tu với nhiều màu sắc khác nhau nhưng vẫn có một vài gia đình sơn như màu ban đầu để gợi nhắc ký ức xưa cũ, tạo nên một không gian vừa cổ kính vừa hiện đại.

Với lối kiến trúc đan xen, kết hợp giữa cổ kính và hiện đại, những ngôi nhà cũng được ‘thay áo’ tạo nên sự đối lặp nhưng không hề nhức mắt. Từng viên gạch, song sắt được chính đôi bàn tay khéo của gia chủ sơn phết tạo nên vẻ đẹp rất riêng và mang đậm dấu ấn cá nhân.

Hào Sĩ Phường còn mang một nét đặc trưng không thể nhầm lẫn đó chính là trước mỗi nhà người gốc Hoa đều có hai bàn thờ để thờ Thiên (trời) và Thổ địa theo văn hóa của người Trung Quốc. Ngoài ra, du khách khi tới đây cũng dễ dàng bắt gặp Ngũ phúc lâm môn - miếng giấy đỏ in màu vàng bắt mắt ở trước cửa và trong nhà với quan niệm mang lại sự may mắn và bình an.

Hẻm được chia thành hai khu vực riêng biệt là dãy nhà dưới đất và nhà trên lầu. Ban đầu chỉ toàn người gốc Hoa sinh sống, lâu dần một số người chuyển đi, người Việt mua lại căn hộ nên đời sống và văn hóa của người dân trong hẻm hết sức phong phú.

Hơn 1 thế kỷ trôi qua, những ngôi nhà cổ trong lòng Hào Sĩ Phương đã có dấu hiệu xuống cấp. Dù vậy, nơi đây vẫn là một điểm đến hấp dẫn cho những du khách muốn tham quan, tìm hiểu về những đặc trưng văn hóa tại Sài Gòn.