Dự thảo Luật Quản lý thuế: Tạo thuận lợi cho doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh

Tinh thần cải cách mạnh mẽ

Phát biểu tại hội thảo, ông Đậu Anh Tuấn – Phó Tổng Thư ký kiêm Trưởng ban Pháp chế VCCI nhấn mạnh: Luật Quản lý thuế là đạo luật mang tính nền tảng trong hệ thống pháp luật thuế của Việt Nam. Nếu các luật thuế chuyên ngành quy định về mức thuế và đối tượng chịu thuế, thì Luật Quản lý thuế lại đóng vai trò là "luật thủ tục", điều chỉnh toàn bộ quá trình thực hiện nghĩa vụ thuế, từ đăng ký, kê khai, nộp thuế, đến hoàn thuế, miễn giảm, cưỡng chế, kiểm tra, khiếu nại. Vì vậy, đạo luật này tác động trực tiếp đến chi phí, thời gian tuân thủ và mức độ thuận lợi của người nộp thuế.

Ông Đậu Anh Tuấn – Phó Tổng Thư ký kiêm Trưởng ban Pháp chế VCCI

Ông Đậu Anh Tuấn nhắc lại rằng, sau hơn 4 năm thực thi, Luật Quản lý thuế năm 2019 đã góp phần quan trọng vào việc hiện đại hóa quản lý thuế, mở rộng cơ sở thu, nâng cao hiệu quả thu ngân sách. Tuy nhiên, trước bối cảnh nền kinh tế số phát triển nhanh chóng, giao dịch xuyên biên giới ngày càng gia tăng, cùng sự xuất hiện của các mô hình kinh doanh mới, tài sản số, trí tuệ nhân tạo, thương mại điện tử, nhiều thách thức mới đặt ra yêu cầu cấp bách phải sửa đổi và hoàn thiện thể chế quản lý thuế.

Từ đó, ông Đậu Anh Tuấn ghi nhận tinh thần cải cách mạnh mẽ thể hiện trong Dự thảo Luật lần này. Các định hướng sửa đổi tập trung vào việc chuyển đổi mô hình quản lý từ "quản lý" sang "phục vụ", lấy người nộp thuế làm trung tâm; thể chế hóa các nguyên tắc quản lý thuế hiện đại dựa trên rủi ro, quản lý tuân thủ, bản chất kinh tế quyết định nghĩa vụ thuế, ứng dụng dữ liệu lớn và AI; đồng thời tăng cường phân cấp, phân quyền, đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ và tạo điều kiện cho sự tuân thủ tự nguyện.

Quang cảnh hội thảo

Từ góc nhìn của cộng đồng doanh nghiệp, ông Đậu Anh Tuấn cho biết: VCCI đã tổng hợp một số kiến nghị tiêu biểu. 

Thứ nhất, doanh nghiệp hoan nghênh quy định phân loại người nộp thuế theo rủi ro và mức độ tuân thủ. Đây là bước đi cần thiết nhằm hướng tới quản lý thông minh, tối ưu hóa nguồn lực công, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp tuân thủ tốt. Tuy nhiên, nhiều ý kiến đề nghị Bộ Tài chính sớm công khai tiêu chí phân loại, quy trình đánh giá để đảm bảo tính minh bạch, khách quan, tránh tâm lý e ngại. 

Thứ hai, việc xóa bỏ hình thức thuế khoán với hộ kinh doanh từ năm 2026 là yêu cầu quan trọng nhằm thực hiện Nghị quyết 68, đảm bảo công bằng và chống thất thu. Tuy nhiên, để quá trình chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp không gây áp lực, cần có lộ trình hỗ trợ rõ ràng, đồng thời đơn giản hóa chế độ kế toán, khai thuế phù hợp với năng lực thực tế của hộ kinh doanh.

Thứ ba, doanh nghiệp đánh giá cao định hướng xây dựng hệ sinh thái thuế điện tử, dịch vụ số, kết nối liên thông dữ liệu giữa các bộ, ngành. Đây là xu hướng tất yếu trong kỷ nguyên số. Tuy nhiên, cộng đồng doanh nghiệp đề nghị Bộ Tài chính xây dựng lộ trình khả thi, đầu tư nguồn lực tương xứng, đảm bảo an toàn dữ liệu và ngăn chặn việc lạm dụng thông tin. 

Thứ tư, liên quan đến kiểm tra thuế và ấn định thuế, nhiều ý kiến đề nghị đảm bảo nguyên tắc không hình sự hóa quan hệ thuế – doanh nghiệp. Kiểm tra thuế cần hạn chế trùng lặp, áp dụng kiểm tra điện tử, từ xa, tránh gây gián đoạn hoạt động sản xuất kinh doanh. Việc ấn định thuế cần dựa trên dữ liệu minh bạch, có cơ chế giải trình rõ ràng. 

Thứ năm, về thủ tục hành chính, cộng đồng doanh nghiệp ghi nhận nỗ lực cắt giảm thủ tục, song vẫn đề nghị tiếp tục rà soát, chuẩn hóa biểu mẫu và tăng cường dịch vụ công trực tuyến. Điều này giúp các quy định khi ban hành có thể áp dụng ngay, đặc biệt đối với doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ.

 Nâng cao năng lực và hiệu quả của hoạt động quản lý thuế

Tại hội thảo, đại diện cơ quan nhà nước, ông Đặng Ngọc Minh - Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính) giới thiệu những điểm cải cách quan trọng tại dự thảo Luật Quản lý thuế đến đại diện cộng đồng doanh nghiệp. Cụ thể, dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi) gồm 10 chương và 54 điều, nhằm thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nước về chuyển đổi số, hiện đại hóa và ứng dụng công nghệ trong quản lý thuế để nâng cao năng lực và hiệu quả của hoạt động quản lý thuế.

Phó Cục trưởng Cục Thuế Đặng Ngọc Minh 

Điểm nhấn của dự thảo là cải cách triệt để công tác quản lý thuế để chuyển đổi mô hình quản lý thuế từ “quản lý theo chức năng” sang “quản lý theo đối tượng kết hợp chức năng”. Tái thiết kế quy trình quản lý thuế phù hợp với chuyển đổi mô hình quản lý và tái cấu trúc xây dựng hệ thống công nghệ thông tin nhằm đảm bảo ứng dụng công nghệ thông tin đồng bộ, hiện đại, hiệu quả, tích hợp, xử lý dữ liệu tự động. Tăng cường kết nối dữ liệu liên thông giữa các bộ, ngành và chính quyền địa phương.

Đồng thời, cơ quan thuế sẽ tiếp tục hoàn thiện các quy định về quản lý rủi ro xuyên suốt có hệ thống trong tất cả nghiệp vụ quản lý thuế; quản lý đối với chống chuyển giá; hoạt động kinh doanh trên kinh tế số, kinh tế chia sẻ, sản xuất thông minh, giao dịch xuyên biên giới; hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh sau khi xóa bỏ hình thức khoán thuế; việc trao đổi, cung cấp thông tin của người nộp thuế giữa cơ quan thuế với các cơ quan có liên quan.

Tại hội thảo, đại diện doanh nghiệp cũng ghi nhận và đánh giá cao việc chuyển từ tư duy “quản lý” sang “phục vụ”, loại bỏ tư duy “không biết vẫn quản, không quản được thì cấm”. Thúc đẩy sự tuân thủ tự nguyện trên cơ sở phân loại mức độ tuân thủ pháp luật và mức độ rủi ro của người nộp thuế.

Đơn giản hóa các thủ tục hành chính, rà soát, cắt giảm, đơn giản hóa thành phần hồ sơ đăng ký thuế, khai thuế, nộp thuế, hoàn thuế, miễn, giảm thuế và thực hiện các giao dịch trong lĩnh vực thuế trên môi trường điện tử phù hợp với thông lệ quốc tế; lấy người nộp thuế làm trung tâm phục vụ.

Còn theo ông Phan Vũ Hoàng - Phó Tổng Giám đốc Công ty Deloitte Việt Nam đánh giá, dự thảo Luật Quản lý thuế được xây dựng công phu, tâm huyết, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh.

Góp ý vào dự thảo Luật, ông Nguyễn Văn Phụng, đại diện Hiệp hội Kế toán, kiểm toán Việt Nam đánh giá cao việc đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong quản lý thuế. Đồng thời, ông Phụng góp ý về công tác thanh tra, kiểm tra, các biện pháp cưỡng chế. Các quy định cần được xây dựng trên nguyên tắc khuyến khích kinh doanh chân chính, các hình thức xử phạt có tính răn đe, nhưng cũng cần có tính thuyết phục.