Lợi thế cạnh tranh cốt lõi của doanh nghiệp

Áp lực cạnh tranh của thị trường toàn cầu, tốc độ thay đổi của công nghệ và kỳ vọng ngày càng cao của khách hàng đang buộc doanh nghiệp Việt Nam phải tái cấu trúc mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Những mô hình chiến lược truyền thống dựa vào tăng trưởng quy mô, mở rộng nhân sự hoặc đầu tư cơ sở vật chất không còn đủ để tạo nên lợi thế bền vững. Trong dòng chuyển dịch ấy, Lean – triết lý quản trị tinh gọn được phát triển từ Nhật Bản như một phương pháp tối ưu để doanh nghiệp xây dựng lại hệ thống, nâng năng suất lao động và hướng đến vận hành xuất sắc.

Phương pháp tối ưu để doanh nghiệp xây dựng lại hệ thống

Lean là một nhóm công cụ và phương pháp, hiện đang được áp dụng ngày càng rộng rãi trong các lĩnh vực sản xuất công nghiệp, nhằm loại bỏ lãng phí và những bất hợp lý trong quy trình sản xuất, để có chi phí thấp hơn và tính cạnh tranh cao hơn cho nhà sản xuất.

Lean với bản chất tập trung vào loại bỏ lãng phí và tạo ra giá trị cao nhất cho khách hàng, giúp doanh nghiệp tái tư duy từ chiến lược đến vận hành. Khác với những công cụ quản trị mang tính kỹ thuật đơn lẻ, Lean tác động đến cả cấu trúc tổ chức, văn hóa doanh nghiệp, quy trình và tư duy của người lao động. Vì vậy, khi Lean được triển khai đúng cách, doanh nghiệp không chỉ giảm được chi phí mà còn thay đổi toàn diện cách thức hoạt động, cải thiện năng suất và xây dựng chiến lược phát triển bền vững.

Thông tin với báo chí, ông Yasuhiro KIUCHI, nhà nghiên cứu cao cấp tại Trung tâm Năng suất Nhật Bản, đồng thời là Giáo sư thỉnh giảng đặc biệt tại khoa Kinh tế, Đại học Gakushuin, cho biết, các quốc gia và doanh nghiệp có thể cải thiện năng suất đáng kể bằng cách ứng dụng hiệu quả công nghệ tiên tiến và kỹ năng từ các nước đi đầu. Việt Nam là một ví dụ tiêu biểu của mô hình "bắt kịp", khi đã đạt nhiều bước tiến trong nâng cấp công nghiệp và phát triển nguồn nhân lực song hành với quá trình tăng trưởng.

Theo ông Nguyễn Tùng Lâm – Viện trưởng Viện Năng suất Việt Nam (thuộc Uỷ ban TCĐLCL Quốc gia) cho biết, trong bối cảnh Việt Nam chịu áp lực đổi mới mô hình tăng trưởng khi việc tiếp tục dựa vào tăng vốn đầu tư, lao động và khai thác tài nguyên không còn bền vững do dân số già hóa, chi phí lao động tăng và giới hạn vốn.

Bên cạnh đó, năng suất lao động của Việt Nam vẫn còn khoảng cách lớn so với khu vực, đòi hỏi cải cách mạnh mẽ; năng suất nhân tố tổng hợp (TFP) trở thành yêu cầu trung tâm trong chiến lược quốc gia theo Nghị quyết 05-NQ/TW và Chiến lược phát triển kinh tế – xã hội giai đoạn 2021–2030. Ngoài ra, bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ 4 và chuyển đổi số với sự xuất hiện của các công nghệ như AI, internet vạn vật (IoT), dữ liệu lớn, tự động hóa đang làm thay đổi sản xuất, quản trị và mô hình kinh doanh, trong khi hệ thống hỗ trợ năng suất quốc gia như bộ chỉ tiêu, cơ sở dữ liệu và lực lượng chuyên gia vẫn chưa hoàn thiện.

Định hướng giai đoạn 2026–2030, Viện trưởng Viện Năng suất Việt Nam bày tỏ, Việt Nam cần tập trung xây dựng hạ tầng năng suất quốc gia, hoàn thiện bộ chỉ tiêu, cơ sở dữ liệu và mạng lưới tổ chức; nghiên cứu và hướng dẫn giải pháp mới như năng suất xanh, ESG, ISO 56000, AI, số hóa, tự động hóa; phát triển lực lượng chuyên gia đạt chuẩn; hình thành 20 câu lạc bộ năng suất tại các trường đại học, 34 tỉnh/thành xây dựng kế hoạch nâng cao năng suất, huy động 5–7 tập đoàn/tổng công ty tham gia và khuyến khích tối thiểu 500 doanh nghiệp nhỏ và vừa triển khai dự án điểm; đồng thời nhân rộng công cụ LEAN, TPI, số hóa, tự động hóa; xây dựng điển hình cải tiến; đẩy mạnh truyền thông, hợp tác quốc tế, diễn đàn năng suất và báo cáo định kỳ.

Lean không chỉ giúp doanh nghiệp tinh giản quy trình mà còn tạo ra một nền tảng vận hành linh hoạt, tối ưu chi phí và nâng cao năng suất một cách bền vững. Khi loại bỏ lãng phí trở thành văn hóa, doanh nghiệp duy trì được tốc độ, chất lượng và khả năng thích ứng vượt trội so với đối thủ. Chính năng lực cải tiến liên tục này tạo nên lợi thế cạnh tranh cốt lõi và ngày càng gia tăng giá trị theo thời gian.

Doanh nghiệp trong hành trình chuyển đổi nhờ công cụ Lean

Một trong những ví dụ điển hình tại Việt Nam là hành trình triển khai Lean của ngân hàng lớn thuộc nhóm thương hiệu dẫn đầu thị trường, đó là Ngân hàng TMCP Kỹ Thương Việt Nam (Techcombank). Hành trình này được nhắc đến trong nhiều diễn đàn về chuyển đổi vận hành nhờ những kết quả rõ rệt trong cải tiến quy trình, rút ngắn thời gian phục vụ khách hàng và xây dựng tư duy tinh gọn trong toàn hệ thống. Dù mỗi đơn vị áp dụng Lean theo những cách khác nhau, trường hợp của Techcombank cho thấy Lean giúp doanh nghiệp thành công trong lĩnh vực tài chính vốn được xem là ngành có nhiều quy trình chặt chẽ và phức tạp.

Lean giúp doanh nghiệp thành công trong lĩnh vực tài chính 

Việc thay đổi chiến lược dựa trên Lean của Techcombank bắt đầu từ mục tiêu nâng cao trải nghiệm khách hàng. Trước đây, nhiều quy trình nội bộ kéo dài, sự trùng lặp trong thẩm định, phê duyệt hoặc tác nghiệp khiến thời gian giải quyết hồ sơ kéo dài, gây áp lực lớn lên nhân sự và ảnh hưởng đến sự hài lòng của khách hàng. Khi áp dụng Lean, ngân hàng tập trung vào việc nhìn nhận toàn bộ quy trình theo chuỗi giá trị, xác định những điểm nghẽn và loại bỏ những bước không tạo ra giá trị. Điều quan trọng là Lean không chỉ được triển khai trong một bộ phận mà diễn ra đồng bộ trên toàn hệ thống, từ chi nhánh đến khối vận hành và các trung tâm xử lý tập trung.

Nhờ Lean, ngân hàng đã rút ngắn đáng kể thời gian xử lý hồ sơ tín dụng, giảm số bước phê duyệt mà không ảnh hưởng đến chất lượng kiểm soát rủi ro. Những hoạt động lặp lại được số hóa và tự động hóa, trong khi vai trò của nhân sự được chuyển hướng sang xử lý các nghiệp vụ đòi hỏi đánh giá sâu hơn. Năng suất lao động tăng lên rõ rệt khi mỗi cán bộ có thể xử lý khối lượng công việc lớn hơn nhưng ít áp lực hơn nhờ quy trình tinh gọn. Đồng thời, Lean cũng giúp ngân hàng xây dựng văn hóa cải tiến liên tục, ở đó mỗi cá nhân đều được khuyến khích đưa ra ý tưởng cải tiến và nhận thức rõ vai trò của mình trong tạo giá trị cho khách hàng.

Doanh nghiệp chọn cách tối ưu hóa nguồn lực hiện có để tạo ra giá trị cao hơn

Lợi ích chiến lược quan trọng nhất của Lean đối với ngân hàng là sự thay đổi trong cách hoạch định và triển khai chiến lược kinh doanh. Nếu như trước đây chiến lược thường được xây dựng theo hướng tăng trưởng quy mô, mở thêm chi nhánh, tuyển thêm nhân sự, tăng số lượng sản phẩm thì với Lean, chiến lược mới tập trung vào nâng cao hiệu suất của từng điểm chạm. Thay vì đổ thêm nguồn lực vào mở rộng hoạt động, doanh nghiệp chọn cách tối ưu hóa nguồn lực hiện có để tạo ra giá trị cao hơn. Đây chính là tư duy mới giúp ngân hàng đứng vững trước những biến động của thị trường tài chính trong giai đoạn cạnh tranh khốc liệt.

Áp dụng Lean trong lĩnh vực ngân hàng được xem là bước đi chuyển đổi mạnh mẽ vì quy trình nghiệp vụ vốn có tính ràng buộc pháp lý cao, đòi hỏi độ chính xác tuyệt đối và sự tuân thủ chặt chẽ. Tuy nhiên, Lean lại chứng minh rằng tinh gọn không có nghĩa là giản lược những yếu tố quan trọng, mà là tối ưu hóa những phần không tạo giá trị. Trong trường hợp Techcombank, sự phối hợp chặt chẽ giữa chuyên gia Lean, bộ phận công nghệ và khối nghiệp vụ giúp ngân hàng duy trì được tính tuân thủ, trong khi vẫn cải thiện đáng kể hiệu suất.

Dù mang lại nhiều lợi ích, việc triển khai Lean không hề dễ dàng. Thách thức lớn nhất nằm ở sự thay đổi tư duy và thói quen làm việc. Trong môi trường mà nhiều quy trình đã được thực hiện nhiều năm, việc thay đổi cách làm có thể tạo ra sự e ngại hoặc thậm chí phản ứng từ nhân sự. Để vượt qua điều này, ngân hàng phải đầu tư mạnh mẽ vào đào tạo, truyền thông nội bộ và xây dựng cơ chế khuyến khích để tạo động lực cho người lao động tham gia cải tiến. Lean chỉ thành công khi trở thành một phần của văn hóa, chứ không phải một dự án ngắn hạn.

Tiếp theo là việc đồng bộ giữa Lean và chuyển đổi số. Lean đặt nền tảng về tinh gọn quy trình, trong khi chuyển đổi số giúp tự động hóa và nâng cao hiệu quả. Nếu hai yếu tố này không được triển khai song hành, doanh nghiệp có thể rơi vào tình trạng “số hóa lãng phí”, tức là đưa công nghệ vào những quy trình chưa tinh gọn, dẫn đến chi phí lớn nhưng hiệu quả không tương xứng. Việc ngân hàng lựa chọn tinh gọn trước, số hóa sau mang lại hiệu quả tối ưu, đồng thời giúp hệ thống công nghệ phát huy đúng vai trò chiến lược.

Tuy vậy, chính những khó khăn này lại tạo ra động lực cho sự trưởng thành của tổ chức. Khi Lean đã đi vào guồng, ngân hàng không chỉ thay đổi cấu trúc vận hành mà còn tái định vị bản thân trong cuộc đua cạnh tranh. Hiệu suất công việc tăng lên, tỷ lệ lỗi giảm, thời gian xử lý khách hàng rút ngắn, trải nghiệm khách hàng cải thiện và chi phí vận hành giảm đáng kể. Những kết quả ấy trở thành nền tảng để ngân hàng thúc đẩy những chiến lược mới, như mở rộng sang dịch vụ số, triển khai mô hình ngân hàng giao dịch hiệu quả hơn hoặc phát triển năng lực phân tích dữ liệu nhằm nâng cao chất lượng ra quyết định.

Lean còn giúp doanh nghiệp xây dựng đội ngũ nhân sự chủ động, linh hoạt và luôn hướng đến cải tiến. Trong môi trường cạnh tranh hiện nay, nhân sự có tư duy Lean là tài sản vô cùng giá trị, bởi họ biết cách nhìn nhận vấn đề theo góc độ hệ thống, biết tối ưu hóa công việc và không ngừng nâng cao giá trị bản thân. Nhiều ngân hàng tại Việt Nam đã bắt đầu đưa Lean vào các chương trình đào tạo nội bộ, xem đây là năng lực cốt lõi cho đội ngũ lãnh đạo tương lai.

Các thương hiệu châu Á, đặc biệt trong ngành tài chính – ngân hàng, đang ngày càng gia tăng sức ảnh hưởng nhờ sự kết hợp giữa bản sắc văn hóa, công nghệ và dữ liệu. Việt Nam cũng nằm trong quỹ đạo này khi nhiều doanh nghiệp bắt đầu được ghi nhận tại các sân chơi khu vực, phản ánh mức độ hội nhập sâu rộng hơn và nỗ lực nâng tầm thương hiệu quốc gia. Techcombank liên tục ghi dấu ấn tại các sự kiện tầm cỡ khu vực và quốc tế, khẳng định vị thế là một trong những đại diện tiêu biểu của Việt Nam với năng lực và sự chủ động trong đầu tư vào thương hiệu và trải nghiệm khách hàng.

Hành trình Lean của Techcombank là minh chứng cho việc tinh gọn mang lại những thay đổi chiến lược mang tính bứt phá

Techcombank củng cố vị trí Top 5 thương hiệu Việt Nam giá trị nhất trong TOP ASEAN 500 của Brand Finance - tổ chức xếp hạng thương hiệu toàn cầu uy tín hàng đầu thế giới. Theo Brand Finance, giá trị thương hiệu Techcombank năm 2025 đã vượt 1,6 tỷ USD và tăng 7 bậc trong bảng xếp hạng ASEAN 500 chỉ sau một năm, từ vị trí 49 lên 42. Đây cũng là một trong năm thương hiệu Việt Nam giá trị nhất trong bảng xếp hạng. Techcombank tiếp tục duy trì vị thế dẫn đầu trong ngành ngân hàng Việt Nam về chỉ số sức mạnh thương hiệu (Brand Strength Index – BSI) đạt 83,7 điểm – thuộc nhóm “rất mạnh” theo tiêu chuẩn Brand Finance. Chỉ số Sức khỏe thương hiệu – BEI (theo NielsenIQ) cũng ghi nhận Techcombank ở vị trí dẫn đầu.

Theo các chuyên gia thương hiệu, giá trị thương hiệu bền vững không chỉ đến từ các chỉ số tài chính mà còn nằm ở khả năng tạo ra trải nghiệm, gắn kết cảm xúc của khách hàng và lan tỏa bản sắc văn hóa doanh nghiệp gắn với văn hóa bản địa. Trong hướng tiếp cận đó, Techcombank đã và đang xây dựng câu chuyện thương hiệu dựa trên những giá trị được xem là đặc trưng người Việt: Tự tin, bền bỉ, cầu tiến và khát vọng vươn lên. Điều đáng chú ý là ngân hàng nỗ lực đưa các giá trị này vào trải nghiệm thực tế thông qua các hoạt động dài hạn, không dừng lại ở thông điệp truyền thông đơn lẻ.

Hành trình Lean của Techcombank là minh chứng cho việc tinh gọn không phải là lý thuyết khô khan, mà có thể mang lại những thay đổi chiến lược mang tính bứt phá. Với doanh nghiệp Việt Nam, Lean không chỉ là công cụ cải tiến mà còn là một triết lý vận hành giúp tổ chức thích ứng linh hoạt trước biến động, nâng cao năng suất lao động và hướng đến mục tiêu tăng trưởng bền vững. Tinh gọn chính là con đường để doanh nghiệp chuyển mình, tạo ra giá trị mới và khẳng định bản sắc trong kỷ nguyên cạnh tranh ngày càng khốc liệt.

Lean không còn là sự lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu chiến lược đối với doanh nghiệp muốn đi xa. Tinh gọn không chỉ giúp giảm chi phí hay tăng năng suất; nó giúp doanh nghiệp thay đổi tư duy, tái tạo hệ thống và xây dựng lợi thế cạnh tranh dài hạn. Và những ví dụ thực tế từ lĩnh vực ngân hàng, nơi yêu cầu khắt khe về quy trình và sự chính xác đã cho thấy Lean hoàn toàn phù hợp với doanh nghiệp Việt Nam, nếu được triển khai đúng cách và kiên định từ lãnh đạo đến toàn hệ thống.

Nếu doanh nghiệp từng loay hoay giữa áp lực tăng trưởng và giới hạn nội lực, Lean chính là lời giải để khai mở tiềm năng. Bằng sự tinh gọn, bền bỉ và tư duy hướng tới giá trị, Lean đang trở thành “chìa khóa chiến lược” cho hành trình vươn lên của doanh nghiệp Việt trong kỷ nguyên mới.