QCVN 94:2025/BNNMT về chỉ tiêu an toàn và quản lý thức ăn bổ sung trong nuôi trồng thủy sản

Trong những năm gần đây, nuôi trồng thủy sản ở Việt Nam phát triển mạnh mẽ, trở thành một trong những ngành kinh tế trọng điểm, đóng góp lớn vào xuất khẩu và thu nhập của nhiều địa phương. Các đối tượng nuôi chủ lực như tôm, cá tra, cá rô phi, cá biển và một số loài thủy sản đặc sản đã được mở rộng diện tích và nâng cao năng suất.

Để đạt hiệu quả cao trong nuôi trồng, tăng tốc độ sinh trưởng, giảm tỷ lệ mắc bệnh và cải thiện chất lượng sản phẩm, người nuôi thường sử dụng các loại thức ăn bổ sung, bao gồm vitamin, khoáng chất, axit amin, enzyme, probiotic, prebiotic và các chất chiết xuất sinh học từ thực vật hoặc vi sinh vật. Những chất bổ sung này không chỉ giúp tăng cường dinh dưỡng, mà còn cải thiện hệ miễn dịch của vật nuôi, nâng cao tỷ lệ sống và chất lượng thịt, góp phần giảm chi phí điều trị bệnh và tăng lợi nhuận.

Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích, tình trạng sử dụng chất bổ sung không đạt chuẩn vẫn tồn tại ở nhiều cơ sở, đặc biệt là các cơ sở sản xuất nhỏ lẻ, chưa áp dụng quy trình kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt. Việc sử dụng nguyên liệu kém chất lượng, không rõ nguồn gốc hoặc không tuân thủ liều lượng khuyến cáo tiềm ẩn nhiều rủi ro. Dư lượng hóa chất, kim loại nặng, vi sinh vật gây bệnh và độc tố tự nhiên có thể tích lũy trong thủy sản, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng, đặc biệt khi sản phẩm được xuất khẩu hoặc tiêu thụ tại thị trường nội địa mà chưa được kiểm nghiệm đầy đủ.

Chất bổ sung trong thức ăn thủy sản cần đáp ứng quy chuẩn. Ảnh minh họa

Ngoài ra, các sản phẩm nhập khẩu cũng không hoàn toàn loại trừ rủi ro. Một số lô hàng nếu không được kiểm nghiệm và công bố hợp quy theo tiêu chuẩn Việt Nam có thể chứa các chất bổ sung vượt quá giới hạn an toàn, dẫn đến nguy cơ tiềm ẩn cho cả vật nuôi và người tiêu dùng. Thực trạng này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn chất lượng, giám sát lưu thông và nâng cao nhận thức của người nuôi thủy sản, nhằm đảm bảo an toàn, chất lượng và bền vững cho ngành nuôi trồng thủy sản tại Việt Nam. Thực trạng này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc tuân thủ quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 94:2025/BNNMT — Phần 2: Chất bổ sung trong thức ăn thủy sản.

QCVN 94:2025/BNNMT quy định các yêu cầu an toàn đối với chất bổ sung trong thức ăn thủy sản, áp dụng cho cả sản phẩm sản xuất trong nước và nhập khẩu. Tiêu chuẩn bao gồm tất cả các nhóm chất bổ sung thường sử dụng trong nuôi trồng thủy sản như vitamin, khoáng chất, axit amin, axit hữu cơ, chế phẩm enzyme, probiotic, prebiotic, các chất chiết xuất sinh học từ thực vật hoặc động vật, cũng như các chất bảo quản, chất chống oxy hóa, phụ gia tạo màu và hương liệu.

Các giới hạn an toàn được quy định chi tiết nhằm đảm bảo thức ăn bổ sung không gây nguy hại cho vật nuôi và người tiêu dùng. Trong đó, giới hạn kim loại nặng gồm Asen vô cơ ≤ 2 mg/kg, Cadimi ≤ 1 mg/kg, Chì ≤ 5 mg/kg, Thủy ngân ≤ 0,2 mg/kg; vi sinh vật như Escherichia coli ≤ 10 CFU/g và Salmonella không được phát hiện trong 25 g mẫu; độc tố tự nhiên như Aflatoxin B1 ≤ 10 µg/kg đối với các chế phẩm enzyme, probiotic và chiết xuất sinh học. Các chất bảo quản và phụ gia khác cũng được quy định giới hạn tối đa để đảm bảo an toàn cho vật nuôi và người tiêu dùng.

Quy chuẩn cũng quy định phương pháp lấy mẫu, chuẩn bị mẫu và các phương pháp phân tích theo tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế, bao gồm xác định kim loại nặng, vi sinh vật, độc tố và các chỉ tiêu hóa lý khác. Việc kiểm nghiệm định kỳ được yêu cầu để đảm bảo các chất bổ sung trong thức ăn thủy sản luôn đạt chuẩn trong suốt quá trình sản xuất, lưu thông và sử dụng.

Bên cạnh đó, QCVN 94:2025/BNNMT đặt ra yêu cầu về công bố hợp quy và giám sát lưu thông. Các sản phẩm sản xuất trong nước phải công bố hợp quy và có giấy chứng nhận từ tổ chức chứng nhận được công nhận, trong khi sản phẩm nhập khẩu cần có chứng nhận hoặc giám định đạt chuẩn trước khi lưu hành. Việc đánh giá sự phù hợp của lô hàng được thực hiện thông qua thử nghiệm mẫu hoặc đánh giá quy trình sản xuất, đồng thời cơ quan quản lý tiến hành thanh tra, kiểm tra để đảm bảo chất bổ sung luôn tuân thủ tiêu chuẩn.

Những quy định này nhằm bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng, tăng chất lượng nuôi trồng thủy sản, đồng thời minh bạch hóa thị trường và hỗ trợ cơ quan quản lý kiểm soát, ngăn chặn các sản phẩm kém chất lượng.