Việt Nam có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới, chỉ còn khoảng 14 năm để tranh thủ cơ hội ‘dân số vàng’

Theo Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA), Việt Nam là một trong những đất nước có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới. Vào năm 2019, những người từ 60 tuổi trở lên chiếm gần 12% tổng dân số, tuy nhiên, con số này dự kiến sẽ tăng lên hơn 25% vào năm 2050.

Theo ông Lê Thanh Dũng – Cục trưởng Cục Dân số (Bộ Y tế): “Nếu như năm 2009, cứ khoảng 3 trẻ em dưới 15 tuổi mới có 1 người từ 60 tuổi trở lên thì đến năm 2019 cứ khoảng 2 trẻ em dưới 15 tuổi đã có 1 người 60 tuổi trở lên. Theo đó, khi mức sinh giảm càng thúc đẩy nhanh chóng quá trình già hóa dân số ở nước ta”.

Ông Dũng cũng cho biết thêm rằng nếu mức sinh tiếp tục giảm thì tương lai lực lượng trong độ tuổi lao động của nước ta cũng sẽ giảm. Trong khi đó, tuổi thọ trung bình của người Việt Nam lại tăng nhanh dẫn đến tỉ trong dân số già sẽ chiếm tỉ lệ rất cao trong tổng dân số.

Theo ThS. Mai Trung Sơn, Phó Vụ trưởng Vụ Quy mô Dân số - Kế hoạch hóa gia đình, Cục Dân số (Bộ Y tế), khi mức sinh đang giảm thì cơ cấu dân số trẻ đang bắt đầu chuyển sang già hóa. Điều này cũng đồng nghĩa với việc nước ta sẽ phải đối diện với hai vấn đề tác động toàn diện đến phát triển kinh tế - xã hội, đó là mức sinh thấp và dân số già.

Mức sinh thấp nếu kéo dài trong thời gian dài sẽ để lại nhiều hệ lụy như việc già hóa dân số nhanh. Đặc biệt, tình trạng này dẫn đến thiếu hụt lao động, từ đó ảnh hưởng đến an sinh xã hội.

Bên cạnh đó, mức sinh giữa các vùng, miền hiện nay cũng đang có sự chênh lệch. Cả nước có 21 tỉnh, thành phố có mức sinh thấp. Thậm chí, một số địa phương có mức sinh rất thấp, tập trung chủ yếu ở khu vực Đông Nam bộ, Đồng bằng sông Cửu Long và duyên hải miền Trung.

Thống kê cho thấy nhóm dân số trong độ tuổi từ 15 đến 59 tuổi tại Việt Nam vào năm 2019 chiếm khoảng 63,8%. Tuy nhiên, con số này đã giảm xuống còn 62,2% vào năm 2023.

Thực tế nước ta đang ở trong thời kỳ cơ cấu “dân số vàng” nhưng cũng đã bước vào quá trình già hóa dân số. Theo dự báo, Việt Nam sẽ chuyển sang giai đoạn “dân số già” vào năm 2038. Điều này cũng đồng nghĩa với việc nước ta chỉ có khoảng 14 năm để tranh thủ cơ hội của cơ cấu “dân số vàng” và cần có những bước chuẩn bị thích ứng trong tương lai.