Tiêu chuẩn góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, thúc đẩy phát triển dựa trên KHCN, ĐMST

Phát biểu tại hội nghị Đại biểu Quốc hội chuyên trách cho ý kiến về dự Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật sáng 25/3, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nói cách tiếp cận mới liên quan đến dự án Luật này là thực hiện tiêu chuẩn hóa toàn diện, lấy thị trường làm chủ đạo, Nhà nước định hướng, doanh nghiệp là trung tâm, xã hội tham gia tích cực và hội nhập quốc tế.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cũng đồng tình với những băn khoăn của Đại biểu về một số quy định liên quan đến thú y, chăn nuôi, bảo vệ thực vật quy định chặt chẽ hơn mức cần thiết. Các sản phẩm này vừa phải đăng ký cấp phép lưu hành, chứng nhận theo hệ thống GMP, vừa chứng nhận hợp quy.

Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng. (Ảnh: Media Quốc hội)

Hai quy trình này đều có bước phân tích lấy mẫu giống nhau. Vì vậy, Bộ trưởng cho rằng cần thiết giảm thiểu bằng cách chỉ cần đáp ứng chứng nhận GMP thì không cần phải công bố hợp quy nữa. "Sửa đổi Luật lần này đã giao các Bộ chuyên ngành chủ động trong việc quy định công bố hợp quy để tạo sự thông thoáng cho doanh nghiệp", Bộ trưởng Hùng nói. 

Việc quản lý tiêu chuẩn, quy chuẩn sẽ chuyển từ Nhà nước dẫn dắt sang cân bằng giữa Nhà nước và thị trường, mở rộng hệ thống tiêu chuẩn sang toàn bộ nền kinh tế. Bộ trưởng nhấn mạnh tiêu chuẩn sẽ góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, thúc đẩy phát triển chất lượng cao dựa trên khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. "Tỷ lệ chuyển đổi tiêu chuẩn quốc tế đang từ mức 62% sẽ nâng dần lên 70% và 80%", Bộ trưởng Hùng nói.

Bên cạnh đó, việc sửa đổi các quy định về tiêu chuẩn, quy chuẩn để đảm bảo tuân thủ cam kết quốc tế, đặc biệt là các FTA thế hệ mới và bổ sung quy định để đẩy mạnh việc xã hội hóa trong việc xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn, hoạt động chứng nhận, giám định. Với những chính sách mới, vai trò của doanh nghiệp và hiệp hội trong xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn được nâng cao. 

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nói Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật tác động rất lớn đến nền kinh tế, từ hàng hóa xuất khẩu của một ngành hàng đến hoạt động thương mại doanh nghiệp và toàn bộ xã hội. Các quy định này tác động đến chi phí doanh nghiệp bỏ ra để kiểm định, thời gian tuân thủ và ảnh hưởng trực tiếp đến cơ hội của họ khi cạnh tranh. Chi phí tuân thủ sẽ được doanh nghiệp phân phối vào giá sản phẩm. 

"Một hợp quy sản phẩm thức ăn chăn nuôi sẽ phân bố vào giá bán cho hàng triệu người chăn nuôi khắp cả nước", ông Hoan nói.

Ông đề nghị cơ quan soạn thảo và thẩm tra tiếp thu ý kiến của các đại biểu, nghiên cứu đánh giá tiền kiểm hoặc hậu kiểm với sản phẩm, hàng hóa để không phát sinh chi phí quá lớn. Ngược lại, ông Hoan cũng cho rằng quy trình kiểm định, công bố hợp quy sản phẩm hàng hóa cần tính đến nâng cao giá trị thương hiệu và doanh nghiệp thông qua chất lượng. Việc này vừa đảm bảo tăng trường kinh tế khu vực tư nhân vừa tránh các rủi ro về sức khỏe cho xã hội

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nhắc lại lùm xùm quảng cáo kẹo rau trên sàn thương mại điện tử, là một minh chứng cho cơ chế tự kiểm soát của các hiệp hội ngành hàng. Khi một người tiêu dùng thấy nghi ngờ, họ đem kẹo đó đến phòng thí nghiệm phát hiện không đúng như quảng cáo. "Như vậy chúng ta trao quyền kiểm soát cho các hiệp hội ngành hàng để họ tự kiểm soát chất lượng", ông Hoan lấy ví dụ.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng dẫn chứng, ở nước ngoài việc các hiệp hội ngành hàng đóng dấu được coi như một sự bảo chứng về chất lượng đối với sản phẩm của doanh nghiệp. Rủi ro thì ở bất kỳ cơ chế kiểm soát nào cũng có, song cơ quan quản lý chọn biện pháp ít tác động với doanh nghiệp.

Được biết, dự án Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật sẽ được thông qua tại kỳ họp thứ 9, khai mạc đầu tháng 5.