Xây dựng làng gốm Bàu Trúc trở thành mô hình du lịch cộng đồng

Ngày 2/10, Bộ VHTT&DL đã có quyết định phê duyệt Dự án “Xây dựng mô hình di sản kết nối gắn với các hành trình du lịch để phát triển cộng đồng các dân tộc thiểu số có di sản tương đồng”.

Theo đó, dự án sẽ xây dựng mô hình kết nối di sản văn hóa phi vật thể Nghề thủ công truyền thống của người Chăm làng Bàu Trúc (xã Ninh Phước, tỉnh Khánh Hòa) theo hướng liên kết các điểm di sản - du lịch tại các làng gốm Bàu Trúc - làng dệt Mỹ Nghiệp.

Nghệ nhân gốm Bàu Trúc tạo tác sản phẩm. Ảnh: TN

Hành trình kết nối không chỉ cho phép du khách tham quan, tìm hiểu và trực tiếp tham gia các công đoạn thực hành di sản mà còn mở rộng sang trải nghiệm không gian văn hóa - lịch sử của người Chăm, khám phá cảnh quan thiên nhiên, ẩm thực và các loại hình nghệ thuật truyền thống của vùng duyên hải Khánh Hòa.

Sự liên kết góp phần hình thành mạng lưới kết nối di sản - du lịch, thúc đẩy phát triển kinh tế - văn hóa, đồng thời bảo vệ và phát huy giá trị nghề làm gốm truyền thống của người Chăm một cách bền vững.

Thông qua mô hình, các cộng đồng chủ thể sẽ có cơ hội giao lưu, trao đổi kinh nghiệm, kỹ năng và bí quyết nghề; đồng thời mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm, nâng cao năng lực truyền dạy và quảng bá di sản ra ngoài phạm vi địa phương.

Nghề làm gốm của đồng bào Chăm tại Bàu Trúc là một trong những loại hình di sản văn hóa phi vật thể tiêu biểu, mang giá trị lịch sử - nghệ thuật đặc sắc. Làng nghề gốm Bàu Trúc được ghi nhận là một trong những làng nghề gốm cổ ở khu vực Đông Nam Á và mang đặc trưng độc đáo với kỹ thuật tạo hình thủ công hoàn toàn bằng tay, không sử dụng bàn xoay; quy trình nung gốm ngoài trời bằng củi, rơm rạ, tạo ra sắc màu và hoa văn tự nhiên đặc trưng...

Tuy vậy, di sản này cũng đang đứng trước nhiều thách thức khi số lượng nghệ nhân ngày càng ít, lớp trẻ không mặn mà theo nghề, nguồn nguyên liệu thu hẹp, không gian sản xuất hạn chế. Sản phẩm thủ công khó cạnh tranh với hàng hóa công nghiệp, việc quảng bá ra ngoài tỉnh và tiếp cận du khách còn hạn chế. Năm 2022, nghề làm gốm tại Bàu Trúc được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp.

Việc gốm Bàu Trúc được chọn trong dự án của Bộ VHTT&DL không chỉ mang ý nghĩa bảo tồn di sản, mà còn mở ra hướng phát triển mới khi gắn kết với du lịch cộng đồng. Với sự đồng hành từ Nhà nước, các nghệ nhân và cộng đồng, gốm Bàu Trúc có thể trở thành hình mẫu cho việc bảo tồn di sản gắn liền với phát triển bền vững - nơi di sản được sống trong đời sống đương đại, mang lại lợi ích thiết thực cho người dân.