Ứng dụng SQC và SPC để kiểm soát chất lượng quan trọng đối với các doanh nghiệp

SQC và SPC là gì?

SQC (Statistical Quality Control) là một tập hợp các kỹ thuật thống kê được sử dụng để giám sát và kiểm soát chất lượng sản phẩm. Nó bao gồm nhiều phương pháp như biểu đồ kiểm soát (control charts), kiểm tra năng lực quá trình (process capability), phân tích sai lệch, ...

Doanh nghiệp thông qua dữ liệu thống kê để kiểm soát chất lượng

SPC (Statistical Process Control) là một phần quan trọng trong SQC, tập trung vào giám sát quá trình sản xuất thông qua dữ liệu thống kê để phát hiện sự bất thường và điều chỉnh kịp thời.

SQC và SPC là những phương pháp quản lý kiểm soát chất lượng quan trọng đối với các doanh nghiệp. Các công cụ, thủ tục SPC có thể giúp doanh nghiệp kiểm soát trạng thái của quy trình, phát hiện các vấn đề trong hệ thống nội bộ và tìm giải pháp cho các vấn đề sản xuất. Kiểm soát quá trình bằng thống kê SPC thường sẽ được sử dụng thay thế cho kiểm soát chất lượng bằng thống kê SQC.

Vì sao doanh nghiệp cần ứng dụng SQC và SPC?

Phát hiện lỗi sớm: SPC giúp theo dõi các biến số của quá trình sản xuất (như trọng lượng, kích thước, nhiệt độ, áp suất...) bằng biểu đồ kiểm soát. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể phát hiện sai lệch nhỏ trước khi nó biến thành lỗi lớn.

Ví dụ Công ty Cổ phần Sản xuất Nhựa Duy Tân – một trong những nhà sản xuất bao bì nhựa lớn nhất Việt Nam – đã triển khai SPC (Statistical Process Control) để kiểm soát độ dày của màng nhựa trong quá trình ép đùn.Trước đây, việc kiểm tra chủ yếu dựa vào cảm quan hoặc đo kiểm ngẫu nhiên mỗi vài giờ, khiến một số lô sản phẩm bị mỏng lệch chuẩn, dẫn đến tình trạng phế phẩm cao và khách hàng phàn nàn về chất lượng không ổn định.

SQC/SPC mang lại lợi ích kinh tế cho doanh nghiệp

Sau khi ứng dụng SPC tích hợp với cảm biến đo độ dày liên tục trên dây chuyền, các dữ liệu độ dày trong hệ thống sản xuất của Công ty Duy Tân được thu thập theo thời gian thực và biểu diễn qua biểu đồ kiểm soát X̄-R trên phần mềm trung tâm. Khi hệ thống phát hiện sai lệch vượt giới hạn kiểm soát, kỹ thuật viên lập tức nhận cảnh báo để can thiệp. Sau 3 tháng triển khai, doanh nghiệp có tỷ lệ sản phẩm bị lỗi độ dày giảm hơn 65 %; Tiết kiệm hàng trăm triệu đồng mỗi tháng nhờ giảm phế phẩm và tiết kiệm nguyên liệu; Thời gian phản ứng lỗi rút ngắn từ vài giờ xuống chỉ còn vài phút... Đây là minh chứng điển hình cho việc ứng dụng SPC không chỉ giúp phát hiện lỗi sớm, mà còn trực tiếp mang lại lợi ích kinh tế rõ rệt cho doanh nghiệp.

Duy trì ổn định quy trình: SQC/SPC giúp xác định đâu là nguyên nhân phổ biến (common cause) và đâu là nguyên nhân đặc biệt (special cause) gây biến động. Từ đó, doanh nghiệp biết khi nào cần điều chỉnh quy trình, khi nào không nên can thiệp quá mức – tránh việc "chạy theo lỗi" gây bất ổn thêm.

 Tăng năng lực cạnh tranh: Việc áp dụng SPC giúp doanh nghiệp chứng minh với khách hàng về khả năng kiểm soát quy trình, nâng cao độ tin cậy trong mắt đối tác – đặc biệt quan trọng khi tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Ví dụ: Công ty Foster Electric (Việt Nam) – chuyên sản xuất linh kiện âm thanh cho Sony, đơn vị đã áp dụng SPC trong kiểm soát độ rung và độ ồn motor. Nhờ đó, sản phẩm của họ đạt yêu cầu gắt gao từ Nhật Bản và mở rộng thị phần ra các quốc gia khác.

 Cơ sở cho cải tiến liên tục (Kaizen, Six Sigma): SPC là nền tảng dữ liệu để doanh nghiệp triển khai các chương trình cải tiến chất lượng như Six Sigma. Những biểu đồ kiểm soát, phân tích phương sai (ANOVA) hay biểu đồ Pareto cung cấp minh chứng rõ ràng để đưa ra quyết định cải tiến chính xác.

Những lưu ý khi triển khai SQC/SPC trong doanh nghiệp

Đào tạo nhân sự là chìa khóa: Nhân viên cần hiểu các khái niệm cơ bản về thống kê, cách đọc và phân tích biểu đồ kiểm soát. SQC và SPC không đơn thuần là phần mềm hay biểu đồ, mà là tư duy thống kê áp dụng vào sản xuất. Do đó, nếu đội ngũ nhân viên (đặc biệt là kỹ thuật viên và tổ trưởng sản xuất) không hiểu rõ các khái niệm cơ bản như:

Dữ liệu phải chính xác và liên tục: Nếu doanh nghiệp không có dữ liệu hoặc dữ liệu sai sẽ dẫn đến kết luận sai, bởi dữ liệu là nguyên liệu đầu vào quan trọng nhất cho SQC/SPC. Nếu doanh nghiệp thu thập dữ liệu không chính xác, không nhất quán, không theo thời gian thực thì biểu đồ kiểm soát trở nên méo mó, phân tích sai lệch dẫn đến hành động không phù hợp, mất niềm tin vào công cụ, gây lãng phí nguồn lực...

Kết hợp SPC với hệ thống quản lý chất lượng tổng thể (TQM, ISO, Six Sigma): Do SPC/SQC không hoạt động độc lập mà cần được tích hợp vào hệ thống chất lượng tổng thể. Doanh nghiệp cần chú trọng trong hệ thống ISO 9001, biểu đồ kiểm soát có thể được dùng trong kiểm soát đầu vào, sản xuất, đầu ra. Trong Six Sigma, SPC là công cụ cốt lõi trong giai đoạn Control, trong mô hình TQM, SPC giúp lan tỏa văn hóa quản lý chất lượng dựa trên dữ liệu đến từng cấp. Doanh nghiệp nên xác định rõ SPC đóng vai trò gì trong hệ thống quản lý hiện tại để tối ưu nguồn lực và tránh chồng chéo.

Nên kết hợp với công nghệ số: Nhiều doanh nghiệp hiện nay đang sử dụng phần mềm SPC tích hợp với máy móc (OT) để tự động thu thập dữ liệu theo thời gian thực – vừa nhanh vừa chuẩn.

Việc triển khai SQC/SPC hiệu quả đòi hỏi doanh nghiệp không chỉ đầu tư vào công cụ, mà còn phải đầu tư vào tư duy, dữ liệu, con người và quy trình chuẩn. Khi được áp dụng đúng cách, SPC không chỉ giúp kiểm soát chất lượng tốt hơn mà còn trở thành nền tảng để doanh nghiệp phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh thực sự trong thời đại dữ liệu.