Ngành thủy sản: Tác động của việc Trung Quốc cấm nhập khẩu hải sản từ Nhật Bản

Thủy sản nhập khẩu từ Nga vào Trung Quốc đã tăng kể từ đầu năm 2023 và đạt mức cao kỷ lục trong những tháng gần đây.

Trung Quốc cấm nhập khẩu hải sản Nhật Bản từ 24/8/2023. Hiện nay, nhập khẩu thủy sản từ Nhật Bản chiếm chưa đến 5% trong cơ cấu tổng nhập khẩu thủy sản của Trung Quốc và động vật thân mềm (mực, bạch tuộc, sò...) là sản phẩm chiếm tỷ trọng xuất khẩu chính.

Đối với các nhà sản xuất cá tra niêm yết tại Việt Nam: CTCP Đầu tư và Phát triển Đa quốc gia I.D.I (IDI), CTCP Nam Việt (ANV) và CTCP Vĩnh Hoàn (VHC) đều có xuất khẩu sang Trung Quốc. Trong 6 tháng đầu năm 2023, doanh thu từ Trung Quốc lần lượt chiếm 40%, 30% và 11% tổng doanh thu của IDI, ANV và VHC.

Trong tuần trước, Trung tâm Phân tích và Tư vấn Đầu tư CTCP Chứng khoán SSI (SSI Research) ghi nhận khối lượng tăng nhẹ so với cùng kỳ của xuất khẩu cá tra sang Trung Quốc tuy nhiên không đáng kể. SSI Research cho rằng không liên quan đến tin Trung Quốc cấm nhập khẩu thủy sản từ Nhật Bản và giá bán trung bình vẫn ở mức thấp là 2 USD/kg (trung bình năm 2022: 2,5 USD/kg).

Tổng quan ngành thủy sản nửa đầu năm 2023

Trong tháng 6/2023, kim ngạch xuất khẩu thủy sản Việt Nam ước đạt 800 triệu USD, giảm 21% so cùng kỳ năm trước (YoY), trong đó xuất khẩu tôm và cá tra lần lượt đạt 341 triệu USD (-18% YoY; +3% so với tháng trước) và 156 triệu USD (-26% YoY; -2% so với tháng trước).

Xuất khẩu tôm và cá tra trong nửa đầu năm 2023 lần lượt đạt 1,6 tỷ USD (-31% YoY) và 885 triệu USD (-38% YoY).

SSI Research cho rằng, vẫn chưa nhận thấy dấu hiệu phục hồi nhu cầu từ các thị trường xuất khẩu lớn như Mỹ, châu Âu và Trung Quốc do tình trạng lạm phát kéo dài và xử lý hàng tồn kho chậm. Trong 6 tháng đầu năm 2023, giá bán trung bình của tôm và cá tra sang Mỹ lần lượt đạt 10,6 USD/kg (-12% YoY) và 3,5 USD/kg (-26% YoY). Theo Agromonitor, sản lượng tiêu thụ cá tra sang Mỹ và Trung Quốc lần lượt giảm 50% YoY và 31% YoY trong nửa đầu năm 2023.

Về nguyên liệu đầu vào, SSI Research quan sát thấy sự sụt giảm giá tôm và cá nguyên liệu (20% giá vốn hàng bán) lần lượt là -9% YoY và - 4% YoY, trong khi giá thức ăn thủy sản vẫn ở mức cao.

Giá thức ăn thủy sản bình quân đạt đỉnh vào tháng 5/2023 là 14.900 đồng/kg và các công ty thức ăn chỉ bắt đầu giảm giá thức ăn thủy sản từ tháng 6/2023 và mức giảm chỉ 300 đồng/kg. Như vậy, giá thức ăn thủy sản vẫn cao hơn 8% YoY trong 6 tháng đầu năm 2023.

Do giá thức ăn chăn nuôi chiếm 60% giá vốn hàng bán, cùng với giá bán bình quân của ngành giảm trong nửa đầu năm 2023 nên hầu hết các công ty sản xuất trong ngành đều có tỷ suất lợi nhuận thu hẹp nhưng lợi nhuận so với cùng kỳ có thể đã chạm đáy trong nửa đầu năm 2023, đặc biệt khi quý 2/2022 ghi nhận mức nền lợi nhuận cao nhất.

Triển vọng nửa cuối năm 2023

Trong nửa cuối năm 2022, sản lượng xuất khẩu cá tra sang Mỹ và Trung Quốc giảm lần lượt -31% và -22%, trong khi giá bán bình quân sang Mỹ và Trung Quốc giảm lần lượt -9% và -3% so với nửa đầu năm 2022.

Trong khi sản lượng tiêu thụ giảm đáng kể kể từ quý 3/2022, thì giá bán bình quân chỉ bắt đầu giảm kể từ quý 4/2022 (giá bán bình quân đạt đỉnh trong tháng 7/2022). Mặc dù triển vọng các đơn đặt hàng sang Mỹ và Trung Quốc vẫn chưa chắc chắn do nền kinh tế phục hồi chậm và mức tồn kho tăng cao, SSI Research tin rằng các công ty kinh doanh xuất khẩu cá tra sẽ bắt đầu thấy ghi nhận mức lợi nhuận cải thiện trong nửa cuối năm 2023 nhờ chi phí giảm bao gồm: giá đầu vào giảm (tôm, cá nguyên liệu và thức ăn thủy sản) và chi phí vận chuyển giảm.