Loại cây là ‘vàng xanh’ của Việt Nam được các nước thi nhau săn lùng, thu về trăm triệu USD nhờ xuất khẩu

Hiện nay, có khoảng 40 quốc gia trên thế giới trồng cây chè, chiếm khoảng 15% diện tích trên toàn cầu. Cây chè chủ yếu được canh tác ở các vùng có khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới. Do đó, chè tập trung nhiều nhất tại châu Á, với 8 quốc gia đứng đầu trong sản xuất chè trên thế giới, trong đó có Việt Nam.

Tại Việt Nam, cây chè đã trở thành cây công nghiệp phát triển ổn định, mang lại hiệu quả kinh tế cao, tạo việc làm và thu nhập cho nhiều người dân. Cây chè được phát triển chủ yếu ở khu vực Trung du và miền núi phía Bắc với khoảng 70% diện tích trồng chè cả nước, tiếp đến là vùng Tây Nguyên với khoảng 19%, vùng Bắc Trung bộ và Duyên hải miền Trung có diện tích chè chiếm 7% và khu vực đồng bằng Bắc bộ 4%. Một số địa phương có diện tích chè lớn phải kể đến Thái Nguyên,Hà Giang, Phú Thọ, Lâm Đồng,… Tổng giá trị sản phẩm chè năm 2022 ước tính 12.600 tỷ đồng, tương đương với 552 triệu USD. Trong tổng số 194 nghìn tấn chè sản xuất trong năm 2022, xuất khẩu chè ước đạt 146 nghìn tấn, trị giá 237 triệu USD.

Kim ngạch xuất khẩu chè 5 tháng năm 2023 đạt 65 triệu USD. Theo thống kê, diện tích chè kinh doanh thời gian qua luôn ổn định với 110 nghìn ha, năng suất tăng mạnh từ 7,47 tấn/ha lên 9,75 tấn/ha. Trong hoạt động chế biến một số doanh nghiệp đã đầu tư dây chuyền công nghệ chế biến hiện đại.

Theo thống kê của Hiệp hội chè Việt Nam, Việt Nam hiện đứng thứ 5 trên thế giới về xuất khẩu chè, đứng thứ 7 về sản xuất chè toàn cầu. Sản phẩm chè của Việt Nam hiện đã được xuất sang 74 quốc gia và vùng lãnh thổ. Bên cạnh đó, Việt Nam hiện nay đứng thứ 2 thế giới, chỉ sau Trung Quốc về sản lượng và xuất khẩu chè xanh.

Về các thị trường, Pakistan là quốc gia nhập khẩu chè Việt Nam nhiều nhất. Cụ thể trong 10 tháng đầu năm, Pakistan nhập từ Việt Nam 35.502 tấn chè với trị giá hơn 68 triệu USD. Đài Loan (TQ) là thị trường lớn thứ 2 của chè Việt Nam. Trong 10 tháng đầu năm, nước ta xuất sang thị trường này 12.101 tấn chè và thu về hơn 20 triệu USD. Xếp thứ 3 là thị trường Nga, quốc gia này nhập khẩu 5.448 tấn chè từ Việt Nam trong 10 tháng đầu năm với trị giá hơn 9 triệu USD. 

Các sản phẩm từ cây chè của Việt Nam cũng ngày càng đa dạng, bảo đảm chất lượng, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong và ngoài nước. Việt Nam hiện có hơn 170 giống chè, hương vị đặc biệt, được thế giới ưa chuộng như: Chè sao lăn, chè xanh, chè ô long, chè Hương, chè thảo dược... Do yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường thế giới, các vùng trồng chè đã đổi mới sản xuất sản phẩm chè theo hướng an toàn hữu cơ, góp phần bảo vệ sức khỏe người sản xuất, người tiêu dùng và hướng tới nền nông nghiệp xanh, phát triển bền vững.

Bên cạnh việc phát triển sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, tại các vùng chè chủ lực đã tiếp cận, phát triển hình thức du lịch trải nghiệm, bước đầu đã có những tín hiệu rất tích cực như: Vùng chè đặc sản Tân Cương, Shan tuyết tỉnh Hà Giang, Shan tuyết Suối Giàng, đảo chè Thanh An, huyện Thanh Chương (Nghệ An) và các đồi chè Tâm Châu tỉnh Lâm Đồng, Long Cốc (Phú Thọ), Mộc Châu (Sơn La), Linh Dương (Lào Cai), Tân Trào (Tuyên Quang), Hương Sơn (Hà Tĩnh)...