Công trình gần 130 năm tuổi được ví như "Đấu trường La Mã" giữa lòng phố Cổ sắp được hồi sinh sau nhiều thập kỷ bị lãng quên

Mới đây, thông tin tháp nước Hàng Đậu sẽ được cải tạo, tổ chức trưng bày không gian bên trong để người dân đến tham quan đang được nhiều người quan tâm. Đây là hoạt động nằm trong khuôn khổ Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội năm 2023 do Sở Văn hóa - Thể thao thành phố, Hội Kiến trúc sư Việt Nam phối hợp cùng nhiều đơn vị tổ chức.

Theo đó, sau nhiều năm gần như không được sử dụng, tháp nước Hàng Đậu sẽ được các kiến trúc sư, chuyên gia cải tạo, tổ chức trưng bày không gian sắp đặt nước và di sản tháp nước Hàng Đậu.

Theo nhóm kiến trúc sư và họa sĩ thực hiện, hệ sắp đặt âm thanh sẽ tái hiện những âm thanh của nước trong tự nhiên. Hệ sắp đặt ánh sáng mở rộng thị giác về những vỏ bọc đẹp đẽ, các nguyên liệu đều được tái chế bởi rác thải đô thị, nhấn mạnh tác động của đô thị tới môi trường tự nhiên. Qua đó, các tác giả muốn chuyển tải vai trò của nước trong cuộc sống cũng như sự gắn kết giữa con người với tự nhiên. Từ đó, mỗi người cần có ý thức giữ gìn môi trường tự nhiên.

Trưng bày này cũng nhằm giúp người dân có cơ hội chiêm ngưỡng vẻ đẹp từ bên trong của một công trình kiến trúc đã bị "ngủ quên" nhiều thập kỷ.

Tháp nước Hàng Đậu (tên thường gọi là bốt Hàng Đậu, nhiều người còn ví như "Đấu trường La Mã") nằm tại ngã 6 giao giữa các phố: Hàng Than, Hàng Lược, Hàng Giấy, Hàng Đậu, Quán Thánh và Phan Đình Phùng (quận Ba Đình, Hà Nội).

Lịch sử bốt Hàng Đậu có thể kể từ năm 1894, khoảng thời gian này vô cùng khó khăn khi dịch bệnh hoành hành. Người dân ngày ngày phải lấy nước sinh hoạt từ nước giếng đào hoặc ao hồ khắp Hà Nội. Việc sử dụng nguồn nước ô nhiễm làm ảnh hưởng đến sức khỏe người dân cũng như hàng nghìn quân sĩ Pháp.

Đến năm 1896, ông Paul Bert – Thống sứ An Nam và Bắc Kỳ qua đời do dịch bệnh. Sự kiện này đã thúc đẩy việc hoàn thành hệ thống nước sạch theo chuẩn châu Âu thay vì dùng nguồn nước cũ ô nhiễm. Hàng loạt dự án tháp nước và công trình điện nước ra đời, bốt Hàng Đậu được xem là công trình đầu tiên ghi dấu sự thay đổi của Thủ đô Hà Nội. Sự tích bốt Hàng Đậu còn gắn liền với nhiều giai thoại trong thời gian đầu thế kỷ 20. Trải qua hơn 100 năm lịch sử, nơi đây được người dân Hà Nội vô cùng yêu quý.

Do có cấu trúc kiên cố giống một lô cốt nên khiến người dân nhầm lẫn và gọi đây là Bốt Hàng Đậu nhưng thực dân Pháp gọi là Đài Đầu. Tháp nước cổ này nằm ngay đoạn đầu của thành phố rất thuận tiện để thực hiện chức năng của nó là rót nước vào nơi đóng quân Thăng Long.

Tháp nước Hàng Đậu có hình trụ tròn, đường kính 19m, cao 3 tầng, mái có hình chóp nón, ở giữa là cột thu lôi. Tháp có đài nước khổng lồ bằng thép dung tích 1.250m3, nằm trên đỉnh 8 bức tường đá. Hệ thống đường ống dẫn lên, xuống với những chiếc van bằng sắt vẫn nguyên vẹn, phủ đầy bụi. Đến nay, hiện trạng ban đầu của tháp cơ bản vẫn được giữ nguyên, nhưng 17 cửa sổ ở tầng một đã được bịt kín.

Trong suốt quá trình tồn tại của mình, tháp nước Hàng Đậu đã trải qua không ít những biến cố. Đây là nơi đã chứng kiến sự thay đổi của nhiều thời kỳ, từ cảnh đón đoàn quân giải phóng qua cầu Long Biên đến cảnh tiễn đưa tên lính cuối cùng xuống tàu Hải Phòng về Marseille.

Không chỉ vậy, tháp nước Hàng Đậu cũng đã phải hứng chịu biết bao nhiêu cảnh chiến tranh đẫm máu, những quả bom đạn rơi xuống khắp nơi, tuy nhiên, nó vẫn đứng vững và tỏa sáng như ý chí kiên cường của dân tộc Việt Nam.

Được xây dựng từ thời Pháp thuộc nên bốt Hàng Đậu mang trên mình kiến trúc cổ điển, tinh tế của châu Âu. Tòa tháp nước kết hợp với những hàng cây xanh và nét đẹp đặc trưng của những con phố cổ. Tất cả tạo nên một khung cảnh vô cùng sang trọng, cổ kính khó nơi nào có được.

* Ảnh: Tham khảo Báo Thanh Niên, Báo Hà Nội Mới.