Tại sao gọi là thuốc lá điện tử?

Thuốc lá điện tử là thiết bị chạy bằng pin đốt nóng chất lỏng chứa nicotine, dung môi hữu cơ, chất tạo hương vị khác. Dưới tác dụng của nhiệt, thiết bị cho phép hít nicotine ở dạng hơi chứ không phải khói - đó là lý do tại sao còn được gọi nó là vaping. 

Thuốc lá điện tử mô phỏng hình dạng và chức năng của thuốc lá thông thường. Nhưng khác với thuốc lá thường, thuốc lá điện tử không tạo khói mà tạo ra luồng hơi có mùi vị và cảm giác giống thuốc lá thật. Một số sản phẩm thuốc lá điện tử được tạo ra trông giống như thuốc lá điếu, xì gà hoặc tẩu thuốc thông thường, một số giống như bút, thanh USB.

Thuốc lá điện tử không đốt thuốc lá hoặc tạo ra khí carbon monoxide - hai trong số những mối nguy hiểm lớn nhất đối với người hút thuốc nên thường được coi là an toàn hơn thuốc lá. Nhưng theo Hiệp hội Phổi Mỹ, hầu hết tất cả các loại thuốc lá điện tử đều chứa nicotine. Ngay cả một số sản phẩm tuyên bố không có bất kỳ nicotine nào vẫn có thể chứa nicotine trong thành phần. Một nghiên cứu năm 2014 cho thấy lượng nicotine trong các sản phẩm thuốc lá điện tử thường khác đáng kể so với hàm lượng được ghi trên bao bì.  

Thuốc lá điện tử hay thuốc lá điếu gây hại hơn?

Với những lời quảng cáo có cánh về độ an toàn và hiệu quả mà thuốc lá điện tử mang lại, rất nhiều người vẫn quan niệm rằng hút thuốc lá điện tử sẽ an toàn hơn thuốc lá truyền thống hay thuốc lào, thậm chí có người kỳ vọng thuốc lá điện tử có thể cai nghiện thuốc lá. Tuy nhiên, các nghiên cứu đều chỉ ra rằng hút thuốc lá điện tử vẫn gây nghiện và có hại. Thậm chí nếu đem so sánh thuốc lá điện tử với thuốc lá điếu truyền thống thì nguy cơ bị ung thư do thuốc lá điện tử gây ra cao gấp 15 lần thuốc lá điếu.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã đưa ra kết luận trong báo cáo về "Đại dịch thuốc lá toàn cầu năm 2021" công bố ngày 27/7 năm ngoái, rằng các loại thuốc lá điện tử hoặc các thiết bị tương tự đều nguy hiểm đối với sức khỏe người sử dụng và cần phải được kiểm soát. Việc sử dụng loại thuốc lá thế hệ mới này đang là mối nguy hiểm lớn đối với sức khỏe cộng đồng.

WHO đưa ra các bằng chứng hiện tại cho thấy rằng dung dịch có trong thuốc lá điện tử khi bị đốt nóng không hoàn toàn tạo ra chỉ là "hơi nước" như thường được quảng cáo. Ngoài ra, nó còn làm tăng nguy cơ phơi nhiễm nicotin và nhiều chất độc khác của người không hút thuốc và những người xung quanh.

Cũng theo WHO, để sản xuất các sản phẩm thuốc lá điện tử có khoảng 15.500 loại hương liệu được sử dụng. Trong đó, rất nhiều loại hương liệu độc hại và chưa được đánh giá toàn diện về mức độ gây hại đối với sức khỏe, các sản phẩm này đều có chất nicotine là chất gây nghiện.

Người không hút thuốc khi phơi nhiễm thụ động với hơi thuốc lá điện tử hấp thu lượng nicotine tương đương với khi phơi nhiễm với khói thuốc thông thường. Khi phân tích thành phần không khí trong nhà có người hút thuốc lá điện tử cho thấy, việc gia tăng đáng kể lượng nicotine trên tất cả các bề mặt, có nồng độ cao của các hạt siêu mịn, nồng độ các chất gây ung thư hydro carbua vòng thơm tăng 20%, nồng độ nhôm tăng gấp 2,4 lần sau khi hút thuốc lá điện tử…

Nguy kịch sau hút thuốc lá điện tử 

Vừa qua, sau hút thuốc lá điện tử, một cô gái 20 tuổi đã bị rơi vào tình trạng run rẩy, tụt huyết áp, hôn mê, nhập Bệnh viện Bạch Mai cấp cứu, tiên lượng nguy kịch. Theo đó, bệnh nhân được chuyển đến Trung tâm Chống độc sáng 26/7. Người nhà cho biết chưa từng nhìn thấy cô gái sử dụng thuốc lá hay thuốc lá điện tử, sức khỏe không có bất thường.

Hay mới đây, Bệnh viện Bạch Mai cũng tiếp nhận một nam thanh niên 23 tuổi, hút thuốc lá điện tử, sau đó rơi vào ảo giác, hoang tưởng, kích động dữ dội, phải 4-5 người mới khống chế được. Theo BS Nguyễn Trung Nguyên, bệnh nhân có biểu đặc trưng của ngộ độc ma túy. Xét nghiệm tinh chất trong thuốc lá điện tử bệnh nhân hút cho thấy thành phần từ cần sa tổng hợp, rất độc với thần kinh và tim mạch.

Trước đó, một người đàn ông ở Tuyên Quang bị run tay chân, hoa mắt chóng mặt, đứng không vững sau khi hút thuốc lá điện tử do khách bỏ quên 2 ngày tại nơi anh làm việc. Anh Nguyễn Văn V. (46 tuổi, trú tại thành phố Tuyên Quang) thấy run tay chân, hoa mắt chóng mặt, đứng không vững… 

Tình trạng càng lúc càng nghiêm trọng, anh được đưa đi cấp cứu tại Bệnh việ. Sau 1 ngày điều trị theo phác đồ ngộ độc, bệnh nhân ổn định sức khỏe và xuất viện.

Các bác sỹ khuyến cáo người dân không nên sử dụng thuốc lá điện tử đặc biệt là lứa tuổi thanh thiếu niên để tránh những nguy cơ ảnh hưởng lớn đến sức khỏe. 

Hiểm họa khôn lường từ thuốc lá điện tử

Phân tích về tác hại của thuốc lá điện tử, đại diện Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam khẳng định, nicotine có trong thuốc lá nói chung, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng nói riêng gây hại nghiêm trọng đến sức khỏe người hút và người bị phơi nhiễm.

Ảnh hưởng của thuốc lá điện tử đến sức khỏe đã được nghiên cứu có thể gây viêm phổi, nhiễm trùng phổi; gây tổn hại các tế bào biểu mô ở đường hô hấp, khiến chúng bị nhiễm trùng do các chất lỏng chứa nicotine trong thuốc lá điện tử ức chế hệ miễn dịch tại phổi; gây tăng huyết áp và nhịp tim...

Đặc biệt, phụ nữ hút thuốc lá điện tử trong quá trình mang thai không chỉ ảnh hưởng tới sự phát triển của phổi và não em bé, mà các chất độc trong thuốc lá này còn gây sinh non, trẻ nhẹ cân và thậm chí là chết lưu. 

Chất này còn gây ra biến chứng bất thường ở trẻ sơ sinh như đột tử, giảm thính lực, ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ. Nghiêm trọng hơn thuốc lá thông thường, thuốc lá điện tử còn gây nhồi máu cơ tim, liên quan đến hội chứng tổn thương phổi cấp…

Trung tâm Kiểm soát bệnh tật CDC Mỹ cho biết, tính đến ngày 18/2/2020, tại Mỹ đã có 2.807 trưởng hợp nhập viện do hội chứng viêm phổi cấp vì dùng thuốc lá điện tử, trong đó 68 ca tử vong do hội chứng này tại 29 bang; 15% số ca nhập viện dưới 18 tuổi, 37% từ 18-24 tuổi, tuổi trung bình là 24 tuổi.

Tại Việt Nam, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong thanh thiếu niên Việt Nam gia tăng nhanh trong thời gian gần đây. Một Nghiên cứu tại Hà Nội do Viện Chiến lược và Chính sách y tế tiến hành năm 2020 cho thấy, tỷ lệ đang sử dụng thuốc lá điện tử ở học sinh lớp 8-12 là 8,35% (nữ là 4,8%, nam là 12,39%), ở học sinh lớp 10-12 là 12,6%. Tỷ lệ nữ giới hút thuốc lá điện tử cũng tăng cao hơn so với hút thuốc lá điếu thông thường. Có tới 8% trẻ em gái và phụ nữ hút thuốc lá điện tử (trong khi tỷ lệ hút thuốc lá điếu ở nữ là 1,2%).

Việt Nam vốn là quốc gia có tỷ lệ nữ giới hút thuốc lá điếu thấp hơn rất nhiều so với tỷ lệ nam giới hút thuốc lá điếu, tuy nhiên với sự xuất hiện của các sản phẩm thuốc lá điện tử hướng đến nữ giới và trẻ em, tỷ lệ nữ giới hút thuốc lá đã và sẽ tiếp tục gia tăng nhanh chóng.