Chuyển đổi số trong vận hành và bảo trì đường sắt đô thị

Tại hội thảo, các chuyên gia quốc tế, diễn giả đã chia sẻ những bài học kinh nghiệm về chuyển đổi số trong quản lý, vận hành, bảo trì hệ thống đường sắt đô thị; nêu những giải pháp thiết thực, lộ trình phù hợp về chuyển đổi số trong quản lý, vận hành và bảo trì hệ thống đường sắt đô thị hiện hữu và trong tương lai, góp phần phát triển nền công nghiệp đường sắt nội địa có khả năng tự chủ về công nghệ, phát triển hệ thống đường sắt đô thị Thủ đô đồng bộ, hiện đại và bền vững.

Ông Khuất Việt Hùng, Chủ tịch HĐTV Công ty TNHH MTV Đường sắt Hà Nội cho biết, chuyển đổi số không chỉ là xu thế mà còn là nền tảng và động lực quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của các quốc gia trên thế giới.

Ông Khuất Việt Hùng, Chủ tịch HĐTV Công ty TNHH MTV Đường sắt Hà Nội

Tại Việt Nam, Nghị quyết 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị đã xác định rõ chuyển đổi số quốc gia là đột phá quan trọng, không chỉ đơn thuần là ứng dụng công nghệ, mà là cuộc cách mạng toàn diện về thể chế, nhân lực và quản trị quốc gia và động lực để xây dựng và phát triển một nền công nghiệp nội địa, có khả năng tự chủ về công nghệ, nhất là công nghệ chiến lược; thúc đẩy hợp tác sâu rộng, hiệu quả, thực chất. Luật Đường sắt 2025 và Nghị quyết 188/2025/QH15 cũng mở ra nhiều cơ hội thúc đẩy chuyển đổi số trong phát triển, vận hành và bảo trì hệ thống đường sắt đô thị.

Hà Nội đang trong quá trình phát triển mạnh mẽ hệ thống đường sắt đô thị để giải quyết các thách thức về ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường và đô thị hóa bền vững. Hội thảo chính là diễn đàn để chia sẻ và thảo luận một số kết quả đã đạt được, những thách thức và giải pháp thiết thực về chuyển đổi số trong quản lý, vận hành và bảo trì hệ thống đường sắt đô thị hiện hữu và trong tương lai.

 Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu của quá trình chuyển đổi số

Hà Nội Metro đặt ra các mục tiêu lớn trong chiến lược chuyển đổi số, gồm: Xây dựng hệ thống quản lý vận hành-khai thác dựa trên dữ liệu số hóa toàn diện; Hình thành nền tảng bảo trì thông minh, ứng dụng phần mềm quản trị bảo trì kết cấu hạ tầng; tối ưu hóa quy trình nội bộ thông qua hệ thống quản trị doanh nghiệp (ERP); tạo lập cơ sở dữ liệu lớn phục vụ điều hành và hoạch định chính sách. Những mục tiêu này nhằm hướng đến mô hình doanh nghiệp giao thông công cộng hoạt động hiện đại, minh bạch và có khả năng mở rộng trong tương lai.

Tại hội thảo, ông Atsushi SATO, Quản lý Phòng Kinh doanh Quốc tế, Công ty CP Tàu điện ngầm Tokyo (Tokyo Metro) chia sẻ thực tiễn triển khai chuyển đổi số trong công tác vận hành và bảo trì đường sắt tại Tokyo Metro.

Tokyo Metro đẩy mạnh chuyển đổi số trong vận hành và bảo trì nhằm tăng hiệu quả quản lý và giảm chi phí. Ứng dụng “Tokyo Metro My!” tích hợp thông tin tàu, lịch trình, thông báo, sơ đồ tuyến và các lựa chọn trung chuyển như taxi, xe đạp, giúp hành khách thuận tiện ngay cả khi gián đoạn dịch vụ. Ứng dụng còn giám sát vận hành tàu, thông tin về độ đông đúc với 4 mức hiển thị theo thời gian thực nhờ hệ thống camera cảm ứng chiều sâu lắp trên các toa tàu. Tokyo Metro cũng triển khai trợ lý ảo Tokyo Chatbox hỗ trợ 24/7.

Theo ông Atsushi SATO, tại Tokyo Metro, mỗi phòng ban đang tìm hiểu các giải pháp chuyển đổi số phù hợp để bảo trì cơ sở vật chất tương ứng.

Đối với đầu máy, toa xe, công việc cần thường xuyên kiểm tra, bảo trì là các giá chuyển hướng, cần tiếp điện, hệ thống phanh, máy khí nén điện; Đối với cơ sở hạ tầng thì hệ thống đường ray, công trình dân dụng, công trình kiến trúc; còn với trang thiết bị điện gồm có nguồn điện, thiết bị điện, hệ thống thông tin và tín hiệu, cửa chắn ke ga (PSD), thu soát vé tự động…

Quang cảnh hổi thảo

Cũng tại toạ đàm TS Jitaek Oh, Nghiên cứu viên trưởng tại Viện Nghiên cứu Đường sắt Hàn Quốc (KRRI), cũng chia sẻ về thực trạng quá trình tự chủ công nghệ và chuyển đổi số trong ngành đường sắt Hàn Quốc.

Theo TS Jitaek Oh, điều quan trọng nhất khi tiếp nhận công nghệ là phải đánh giá đầy đủ năng lực nội tại và xác định rõ loại công nghệ cần chuyển giao, cũng như phương thức thực hiện. Quốc gia tiếp nhận phải quyết định giữa việc tiếp tục nhập khẩu công nghệ hay đầu tư nghiên cứu, phát triển để tự chủ trong tương lai, bởi không tồn tại mô hình chuẩn cho chuyển giao công nghệ; mỗi nước phải lựa chọn theo mục tiêu, năng lực và ngân sách của mình.

Bài học kinh nghiệm cũng cho thấy, lợi ích của việc ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số là rõ ràng, nhưng cũng đi kèm với nhiều thách thức, đặc biệt là vấn đề nguồn nhân lực và chuyển giao công nghệ, làm chủ và tự chủ về công nghệ, nội địa hoá các sản phẩn công nghiệp đường sắt độ thị để đáp ứng nhu cầu chuyển đổi số.