Về Hồng Lĩnh- miền huyền thoại tâm linh

Kiến tạo giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể đặc sắc

Nếu bạn đã về tỉnh Hà Tĩnh và mới chỉ đến với Bãi biển Xuân Thành, Khu lưu niệm Đại thi hào Nguyễn Du, Khu lưu niệm Tổng Bí thư Trần Phú, Chùa Hương Tích hay Khu di tích lịch sử Ngã ba Đồng Lộc thì chưa đủ, bởi bạn còn thiếu nếu chưa được chiêm bái và thưởng ngoạn các di tích lịch sử văn hóa gắn với các lễ hội độc đáo riêng có của miền đất thiêng thị xã Hồng Lĩnh với những danh thắng không nơi nào có, được ví như “Giang sơn tụ khí núi Hồng - Sông Lam”.

Từ trong mạch nguồn sông núi, từ di sản của các danh nhân, từ trong lao động sản xuất bao thế hệ người dân Hồng Lĩnh đã kiến tạo nên những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể đặc sắc như: Đền Đô đài Ngự Sử Bùi Cẩm Hồ, Đền Song Trạng, Đền Cả - Dinh đô Quan Hoàng Mười, Khu di tích Tiên Sơn, Chùa Long Đàm, Danh thắng Chùa và Hồ Thiên Tượng, Khu di tích Đại Hùng, Chùa Hang, hội đua thuyền Trung Lương, Lễ tế Đức Thánh Tổ nghề rèn, Lễ hội giỗ Tổ Hùng Vương, Lễ hội Đền Cả (Đinh Đô - Quan Hoàng Mười)… Trải qua bao biến thiên, thăng trầm của lịch sử, những di sản có một không hai này vẫn đang được người dân Hồng Lĩnh gìn giữ, tôn tạo và phát triển mạnh mẽ trong đời sống thường nhật, bấy nhiêu thôi quý khách thập phương đã muốn một lần đến nơi này để ít nhất một lần “nhất tâm” chiêm bái và tịnh tâm phát nguyện.

Vẻ đẹp của dãy núi Hồng xòe như cánh cung bao bọc Thị xã Hồng Lĩnh.

Đền Cả - Dinh đô Quan Hoàng Mười, hay còn có tên gọi khác Mỏ Hạc Linh Từ. Trước đây từng là ngôi đền lớn nhất của Tổng Minh Lương nên được Nhân dân tôn xưng là “Đền Cả”, Dinh đô Quan Hoàng Mười là cách gọi theo vị thần chủ được thờ chính ở đây. Đền được xây dựng trên vùng đất đắc địa thuộc phường Trung Lương ngày nay, nơi giao nhau giữa ba con sông (Sông Minh, Sông La và Sông Lam) dòng phù sa cả ba con sông tụ về tạo lên thế đất như hình mỏ con chim Hạc chính vì vậy Nhân dân ở nơi đây quen gọi Đền Mỏ Hạc hay Mỏ Hạc Linh Từ.

Đền Cả được xây dựng cách nay trên 700 năm. Đây được xem là nơi Đức Thánh Minh Hoàng Mười ngự lãm, trấn thủ vùng Hoan Châu xưa tức từ Nghệ An và Hà Tĩnh ngày nay. Đền Cả ngoài thờ Đức Thánh Minh Quan Hoàng Mười thì đền còn phối thờ Thần Tam Lang và thờ Công chúa Lê Thị Ngọc Dung - bà là con gái của vua Lê Lợi, người có công lớn với dân tộc trong cuộc chiến chống Quân Minh xâm lược (sau khi mất Bà được phong là “Biển Quốc Đoan Trang, Chính Thục, Từ Hòa, Chính Phương Nương Đại Vương”) Ngôi đền nổi tiếng linh thiêng, nên quanh năm Nhân dân trong và ngoài tỉnh, khách nước ngoài thường đến chiêm bái, lễ Thánh Minh Hoàng Mười soi chiếu. Lễ hội “Đền Cả” thường được tổ chức vào tháng 10 âm lịch, chính lễ vào ngày 10/10 âm lịch (tương truyền là ngày hóa của Quan Hoàng Mười).

Khu di tích lịch sử văn hóa Đại Hùng

Tới tham quan thưởng ngoạn Khu di tích lịch sử văn hóa Đại Hùng, bạn sẽ được thấy sự giao thoa độc đáo giữa tôn giáo (Phật giáo) và tín ngưỡng thờ tổ tiên. Ở đây không chỉ có ngôi cổ tự mang tên Đại Hùng được xây dựng vào khoảng thế kỷ thứ XIV mà còn có đền thờ Thủy tổ Kinh Dương Vương, Lạc Long Quân và các bậc Vua Hùng. Tương truyền Kinh Dương Vương, húy là Lộc Tục đã từng chọn núi Hồng để dựng kinh thành và lập nên nhà nước Xích Qủy, về sau để định chính đô nhằm giữ vững giang sơn cơ nghiệp nên đã thiên đô về vùng núi Nghĩa Lĩnh và truyền ngôi cho Lạc Long Quân. Từ đó, Hồng Lĩnh không còn là Kinh đô, nhưng có lẽ chính vì truyền thuyết trên mà người dân ở đây đã dựng ngôi Đền phối thờ Thủy tổ Kinh Dương Vương, Quốc mẫu Thần Long, Lạc Long Quân, Mẫu Âu Cơ và các bậc vua Hùng. Hàng năm ở đây có nhiều lễ hội, song có hai lễ hội chính là: Lễ húy kỵ Đức Thủy tổ Kinh Dương Vương vào ngày 18 tháng giêng và Đại lễ Giỗ Quốc tổ Hùng Vương ngày 10/3 âm lịch đã được công nhận là lễ hội cấp Tỉnh.

Từ khách sạn trung tâm thị xã Việt Thái, bạn chỉ mất chừng mười phút di chuyển bằng ô tô đến phường Bắc Hồng, xe của bạn được luồn trong đại ngàn tiếng thông reo vi vút trên dãy Hồng Lĩnh, bạn được nghe những âm thanh róc rách, tiếng nước chảy qua những khe núi để rồi bạn được thưởng ngoạn di tích danh thắng Chùa Hang, đây là một trong những điểm du lịch nổi tiếng được xem như một “Đà Lạt thu nhỏ của thị xã Hồng Lĩnh”. Một ngôi chùa được xây dựng trên đỉnh núi Hồng từ thời Hậu Lê, khoảng thế kỷ thứ XVII, bạn sẽ choáng ngợp bởi cảnh sắc nơi này, ngôi Tam Bảo nằm gọn trong hang đá tự nhiên nên được gọi là Chùa Hang. Phía trước chùa là bạt ngàn thông reo, những thảm cỏ xanh mướt, một dòng nước mát chảy từ đập Khe Môn chảy vào Hồ cảnh của vườn Lâm Tỳ Ni tạo nên nhiều gợn sóng lăn tăn ở chốn bồng lai tiên cảnh có một không hai nơi non Hồng. Không những cảnh sắc tươi đẹp mà khi bạn được đến nơi này dâng hương thờ Phật bạn sẽ được thử nghiệm “nhập thiền” tích thu nguồn năng lượng vũ trụ phi truyền thống, giúp tăng cường sức khỏe, phòng chống bệnh tật.

Cùng ở phường Bắc Hồng thị xã Hồng Lĩnh, bạn được thưởng ngoạn danh thắng Quốc gia Chùa Thiên Tượng, ngôi chùa được xây dựng từ thế kỷ thứ XIV thời Nhà Trần cách đây gần 700 năm (chùa được công nhận di tích Quốc gia từ năm 2004) từng được xem là “Hoan Châu đệ nhị danh thắng”… Trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử, sự mài mòn của thời gian, nhưng đến nay ngôi chùa vẫn giữ được nét cổ kính, mang dấu ấn “Lâm tuyền một cõi”. Từ Chùa Thiên Tượng nhìn xuống thị xã Hồng Lĩnh và phía xa ngã ba nơi tiếp giáp Sông Lam, Sông La và Sông Minh đẹp như một bức tranh hồn thiêng sông núi của xứ. “Vốn thợ trời tạc đá nên voi”, chùa Thiên Tượng không chỉ đẹp về cảnh sắc thiên tạo mà còn gắn với bao truyền thuyết tâm linh về một vùng đất trên dãy núi Hồng đang chờ bạn đến…

Cùng với Chùa Thiên Tượng là di tích danh thắng Hồ Thiên Tượng nằm cách đó chừng 2km về phía Đông Nam phường Bắc Hồng, một hồ nước nằm ở độ cao khoảng 150m so với mực nước biển, được tạo thành từ nguồn nước của Suối Tiên, hồ quanh năm xanh trong phẳng lặng. Tương truyền rằng nơi đây xưa Tiên dáng trần xuống tắm và đã để lại dấu chân trên Đá Thạch Bàn. Thật ngỡ ngàng được thưởng ngoạn nơi này để nghe bản hòa tấu, tiếng nước Suối Tiên chảy rì rào, tiếng thông xanh quanh hồ reo vi vút trên non cao, một bức tranh “thủy mặc” độc đáo cứ níu chân du khách thưởng ngoạn giữa một danh thắng nguyên sơ, đẹp tuyệt kỹ của thị xã Hồng Lĩnh trẻ trung đang từng ngày đổi mới và phát triển.

Cảnh đẹp chùa Hang được nhìn từ trên cao

Có một nơi “Mến khách, ân tình, trọng đối tác”

Được thiên nhiên ban tặng “Giang sơn tụ khí núi Hồng - Sông Lam”, một vùng đất có tới 23 di tích lịch sử - văn hóa và danh thắng, cán bộ và Nhân dân thị xã Hồng Lĩnh luôn trân trọng, bảo tồn gìn giữ và phát triển. Một vùng quê “mến khách, ân tình, trọng đối tác” về nơi này được giao lưu gặp gỡ với những người được Đảng và Nhân dân giao trọng trách như Bí thư Thị ủy Lê Thành Đông, Phó Bí thư thường trực, Chủ tịch HĐND thị xã Nguyễn Thăng Long, Chủ tịch UBND thị xã Nguyễn Huy Hùng đều có chung tâm huyết trân trọng “Ngàn xưa để lại, nay gìn giữ, bảo tồn phát huy để quê hương ngày một phát triển”.

Theo ông Nguyễn Huy Hùng - Chủ tịch UBND thị xã Hồng Lĩnh, để phát huy giá trị các di sản văn hóa, tâm linh, của Hồng Lĩnh trở thành ngành kinh tế mũi nhọn trong hướng phát triển du lịch tương lai. Thị ủy Hồng Lĩnh đã có Nghị quyết số 02/NQ - ThU ngày 31/12/2021 về tăng cường lãnh đạo phát triển du lịch văn hóa, tâm linh trên địa bàn. Hồng Lĩnh đang thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp như mời gọi công tác xã hội hóa từ các doanh nghiệp trong và ngoài địa phương về nguồn lực để trùng tu, tôn tạo các di tích lịch sử và nâng cấp cơ sở hạ tầng thiết yếu như hệ thống giao thông, điểm tập kết, nơi đón tiếp du khách về Hồng Lĩnh thăm quan, chiên bái và thưởng ngoạn. Tập trung đào tạo bồi dưỡng tỉnh thành phố trong cả nước (Framtrip) là một hình thức du lịch tìm hiểu, làm quen, tiếp thị.

Thị xã Hồng Lĩnh đang ở thời điểm “Thiên thời, địa lợi, nhân hòa”, được thiên nhiên ban tặng và hội đủ những điều kiện thuận lợi cho sự phát triển bền vững, là vùng đất “linh tụ” mà hiếm nơi nào có được; người dân Hồng Lĩnh chất phác, cần cù, mến khách; các danh lam, thắng cảnh, di tích lịch sử - văn hóa, các lễ hội độc đáo, đậm đà bản sắc dân tộc. Đây chính là tiền đề để lan tỏa đến người dân cả nước và du khách nước ngoài, là cầu nối đưa các doanh nghiệp, các nhà đầu tư kinh doanh du lịch đến với Hồng Lĩnh, góp phần phát triển kinh tế xã hội và gìn giữ các giá trị văn hóa truyền thống, giá trị văn hóa tâm linh tốt đẹp của quê hương.