TCVN 14294:2024 – Yêu cầu vật liệu PLA trong in 3D hướng tới sản xuất bền vững, thân thiện môi trường

Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ in 3D đang mở ra nhiều cơ hội trong sản xuất hiện đại, từ công nghiệp, y tế, giáo dục đến thời trang và nghệ thuật. Trong đó, vật liệu filament gốc poly (lactic acid) – hay còn gọi là PLA đang trở thành một trong những lựa chọn phổ biến nhất nhờ tính thân thiện môi trường, dễ sử dụng và chi phí hợp lý.

Tuy nhiên, đi kèm với sự bùng nổ này là nhu cầu cấp thiết về việc chuẩn hóa chất lượng vật liệu, đảm bảo an toàn trong ứng dụng và thúc đẩy phát triển bền vững. Đó cũng chính là lý do Việt Nam ban hành Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 14294:2024, tương đương với ISO 5425:2023, quy định kỹ thuật cho việc sử dụng filament PLA trong sản xuất bồi đắp. Trong bối cảnh công nghiệp hiện đại, sản xuất bồi đắp là phương pháp sản xuất tiên tiến, trong đó các vật thể được tạo ra bằng cách đắp từng lớp vật liệu chồng lên nhau, theo thiết kế kỹ thuật số 3D.

Theo nội dung tiêu chuẩn, TCVN 14294:2024 đưa ra hệ thống quy định kỹ thuật áp dụng cho filament PLA được sử dụng trong công nghệ in 3D theo phương pháp đùn vật liệu. Đây là một trong những kỹ thuật phổ biến và dễ tiếp cận nhất hiện nay. Tiêu chuẩn tập trung vào các yếu tố quan trọng như tính đồng nhất của vật liệu, đặc điểm ngoại quan, tính ổn định khi sử dụng và yêu cầu về nhãn mác, đóng gói để bảo đảm chất lượng filament từ khâu sản xuất đến tay người dùng.

Vật liệu filament gốc poly nên đảm bảo chất lượng, an toàn trong ứng dụng và thúc đẩy phát triển bền vững. (Ảnh minh họa)

Điểm đáng chú ý là TCVN 14294:2024 không chỉ đơn thuần là một bộ tiêu chuẩn kỹ thuật, mà còn thể hiện định hướng rõ ràng về phát triển vật liệu bền vững, giảm thiểu rác thải nhựa, đồng thời tăng cường minh bạch trong chuỗi cung ứng. Tiêu chuẩn khuyến khích các nhà sản xuất minh bạch thông tin về nguồn gốc nguyên liệu sinh học, khả năng phân hủy, tái chế, cũng như tác động môi trường liên quan đến quá trình sử dụng và xử lý cuối vòng đời của sản phẩm.

Trong bối cảnh toàn cầu đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng kinh tế tuần hoàn, việc ban hành một tiêu chuẩn quốc gia theo chuẩn quốc tế như TCVN 14294:2024 là bước đi kịp thời và cần thiết. Không chỉ giúp người tiêu dùng yên tâm hơn khi lựa chọn filament PLA sử dụng trong in 3D, tiêu chuẩn này còn là kim chỉ nam cho các doanh nghiệp sản xuất vật liệu, cơ sở đào tạo, trung tâm nghiên cứu và cả các nhà sản xuất thiết bị in 3D.

Trong khi đó, hiện nay, trên thị trường xuất hiện nhiều loại filament PLA với chất lượng khác nhau, từ hàng chính hãng có thương hiệu đến các dòng sản phẩm không rõ nguồn gốc, giá rẻ nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro như in lỗi, chảy kém, bám dính yếu, thậm chí phát sinh khí độc trong quá trình in. Việc áp dụng TCVN 14294:2024 giúp lọc ra các sản phẩm không đạt chuẩn, bảo vệ người tiêu dùng khỏi nguy cơ về an toàn kỹ thuật lẫn sức khỏe.

Mặt khác, tiêu chuẩn còn tạo ra sân chơi công bằng và minh bạch cho các nhà sản xuất filament trong nước, khi họ có thể chứng minh chất lượng sản phẩm dựa trên khung tiêu chuẩn rõ ràng, được quốc tế công nhận. Điều này không chỉ tăng uy tín doanh nghiệp mà còn góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành in 3D Việt Nam trên thị trường khu vực và toàn cầu.

Về phía người dùng – bao gồm cả doanh nghiệp, trường học, phòng thí nghiệm và người đam mê công nghệ tiêu chuẩn giúp họ chủ động lựa chọn vật liệu phù hợp với thiết bị và mục đích sử dụng, giảm thiểu sự cố trong quá trình in ấn, tiết kiệm thời gian và chi phí sửa lỗi, đồng thời nâng cao hiệu quả vận hành máy móc.

Đặc biệt, trong các lĩnh vực đòi hỏi cao về độ chính xác và an toàn như y tế, thực phẩm hay sản xuất linh kiện kỹ thuật cao, việc sử dụng filament đạt tiêu chuẩn là yếu tố bắt buộc. TCVN 14294:2024 không chỉ giúp ngành sản xuất trong nước tiến gần hơn với các tiêu chuẩn quốc tế mà còn mở ra cơ hội tiếp cận các thị trường xuất khẩu khó tính như châu Âu, Mỹ hay Nhật Bản.

Không thể phủ nhận rằng in 3D sẽ tiếp tục là một phần quan trọng của công nghiệp 4.0. Việc ban hành TCVN 14294:2024 là bước khởi đầu để xây dựng hệ sinh thái in 3D lành mạnh, chất lượng và hướng đến phát triển xanh. Để tiêu chuẩn này thực sự đi vào cuộc sống, rất cần sự tham gia tích cực từ các doanh nghiệp sản xuất, nhà phân phối, cơ quan quản lý và cả cộng đồng người dùng.

Trong thời gian tới, các cơ quan chuyên ngành, hiệp hội kỹ thuật và nhà sản xuất cần đẩy mạnh truyền thông, đào tạo và áp dụng tiêu chuẩn vào thực tế sản xuất không chỉ dừng ở tờ giấy chứng nhận, mà trở thành văn hóa chất lượng trong từng sợi filament và từng sản phẩm được tạo ra từ công nghệ in 3D.