Tại Diễn đàn “Xây dựng thị trường bất động sản lành mạnh, bền vững 2025” do Đài Hà Nội tổ chức mới đây, các đại biểu thống nhất quan điểm: bên cạnh áp lực chi phí đầu vào, sự lệch pha nguồn cung là căn nguyên quan trọng khiến giá nhà leo thang, tạo môi trường cho đầu cơ và đẩy giá bất hợp lý.
Những tín hiệu méo mó từ thị trường
Bà Trần Hồng Nguyên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội, lưu ý thị trường ở nhiều nơi đang xuất hiện diễn biến bất thường: giá đất tăng nhanh, vượt xa giá trị thực và mặt bằng thu nhập của người dân. Các phản ánh từ cử tri, báo chí và giới chuyên môn đều cho thấy dấu hiệu gom hàng, tung tin đồn hoặc phối hợp đẩy giá tại những khu vực chuẩn bị có quy hoạch hay đầu tư hạ tầng.
Theo bà, để xác định có hay không các hành vi thao túng hay tạo sốt ảo, cần đến kết luận của cơ quan chuyên môn và thậm chí cơ quan tố tụng nếu phát hiện dấu hiệu vi phạm. “Những cơn sốt lặp đi lặp lại trong thời gian ngắn làm thị trường bất ổn, bóp méo kinh tế và đẩy người thu nhập thấp xa khỏi khả năng tiếp cận nhà ở”, bà nhấn mạnh.
Ở góc nhìn kinh tế vĩ mô, ông Hà Sỹ Đồng, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, cho rằng bất động sản không chỉ là ngành kinh tế mà còn là “vùng nhạy cảm” liên quan tới an ninh xã hội. Dù chính sách đã có nhiều đổi mới – từ sửa luật đất đai, nhà ở, đến điều chỉnh thuế – nhưng tác động chưa đủ mạnh để tạo thị trường ổn định. Giá nhà tăng quá cao không chỉ làm méo mó chính sách mà còn gây ra hệ lụy xã hội như xu hướng “3 không”: không nhà, không kết hôn, không sinh con.
Ông đề xuất Nhà nước cần hoàn thiện thể chế, tăng cường giám sát và có chế tài đủ mạnh để ngăn chặn đầu cơ, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp phát triển dự án cho nhóm thu nhập thấp.
Khi “thổi giá” khó xử lý như một tội danh
Theo ông Phạm Hải Bình, Học viện Cảnh sát nhân dân, việc xử lý hành vi “thổi giá” bất động sản hiện nay rất khó bởi thuật ngữ này không tồn tại như một tội danh độc lập trong Bộ luật Hình sự. Chỉ những trường hợp lừa đảo, trốn thuế, góp vốn sai quy định hoặc vi phạm trong đấu giá… mới có thể bị xử lý.
Ông cho rằng hành vi tạo sóng, tung tin sai sự thật để gây rối thị trường có thể được xem xét ở góc độ lừa đảo, nhưng để quy kết cá nhân có khả năng “một mình làm biến động thị trường” là điều không đơn giản trong điều kiện thực tế.
Luật sư Nguyễn Sỹ Hồng, Giám đốc Công ty Luật Legalserco VietNam LLC, bổ sung rằng ngay cả các nước phát triển cũng không có luật riêng về đầu cơ nhà đất. Họ kiểm soát bằng nguyên tắc: minh bạch, bảo vệ nhóm yếu thế, duy trì lòng tin và xây dựng thị trường cạnh tranh lành mạnh. Công cụ chính vẫn là thuế – đánh nặng lên giao dịch ngắn hạn hoặc bất động sản bỏ trống; đồng thời số hóa toàn bộ giao dịch để hạn chế gian lận.
Minh bạch thông tin – lời giải căn cơ
Đại diện Bộ Xây dựng, bà Tống Thị Hạnh – Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản – cho biết Bộ đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp để hạn chế thổi giá, trong đó minh bạch hóa thông tin là trụ cột chính.
Bộ đã trình Chính phủ dự thảo Nghị định về xây dựng và quản lý cơ sở dữ liệu nhà ở và thị trường bất động sản. Hệ thống này sẽ công khai thông tin về nguồn cung, giá bán, pháp lý từng sản phẩm và kiểm soát giao dịch theo thời gian thực, toàn bộ thực hiện trên môi trường số. Người dân vì vậy có thể tiếp cận dữ liệu chuẩn xác để đưa ra quyết định phù hợp, qua đó giảm cơ hội cho đầu cơ tung tin ảo hay thao túng giá.