3 dòng vốn chính cho doanh nghiệp đều gặp khó khăn
Thị trường gặp nhiều khó khăn về dòng tiền. Nếu như trước đây, việc huy động vốn từ các nguồn vốn cá nhân được nhiều doanh nghiệp lựa chọn trong bối cảnh hiện tại vì thủ tục nhanh gọn, song không phải dễ thực hiện.
Một số doanh nghiệp đã lựa chọn kênh vay vốn thông qua một số công ty chứng khoán, dựa trên tài sản thế chấp chính là cổ phiếu của doanh nghiệp. Điều này một phần lý giải vì sao thị trường chứng khoán khó khăn trong giai đoạn vừa qua, nhưng dư nợ margin tại nhiều công ty chứng khoán vẫn tăng so với giai đoạn đầu năm.
TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế cho biết, vốn ngân hàng hiện chiếm khoảng 50% tổng lượng vốn cung ứng cho nền kinh tế, trong đó hơn một nửa là cho vay ngắn hạn. Trong khi, từ nay đến năm 2030, Việt Nam cần khoảng 700.000 – 1.000.000 tỷ đồng vốn trung và dài hạn mỗi năm để đầu tư cho nền kinh tế.
Ông lực cũng cho hay, ngoài nguồn vốn từ ngân hàng còn có nguồn vốn từ chứng khoán, trái phiếu, thị trường vốn, các quỹ đầu tư… nhưng các kênh này cũng đang gặp khó khăn do hiệu ứng dây chuyền.
Theo ông Lực, doanh nghiệp có thể tìm đến nguồn vốn thông qua các quỹ đầu tư. Chẳng hạn như trong chủ trương phát triển năng lượng sạch, đã có một số doanh nghiệp phát hành được những trái phiếu xanh và gọi được nguồn vốn để triển khai dự án.
Ông Hoàng Văn Tăng, Tổng giám đốc Tổng công ty cổ phần Đầu tư phát triển xây dựng (mã DIG) cho biết, ba kênh cấp vốn chính cho doanh nghiệp là thị trường cổ phiếu, thị trường trái phiếu doanh nghiệp và ngân hàng đều đang gặp khó khăn. “Giai đoạn này, doanh nghiệp nào có sức chống chịu tốt mới có thể tồn tại được”, ông Tăng nhận xét.
Theo ông Tăng, DIG hiện tỷ lệ vốn vay trên vốn chủ sở hữu ở mức khá an toàn, “nhưng nếu ách tắc nguồn vốn càng kéo dài thì doanh nghiệp nào cũng sẽ bị ảnh hưởng”.
Lãnh đạo một doanh nghiệp xây dựng đang niêm yết cổ phiếu trên sàn HNX cũng chia sẻ, đảm bảo thanh khoản đang là một thách thức lớn của doanh nghiệp ông, do công tác thanh quyết toán với các chủ đầu tư gặp khó khăn.
Tình trạng nhà thầu xây dựng bị nợ đọng đang rất phổ biến trên thị trường, đặc biệt ở 25 – 30% khối lượng xây dựng cuối cùng của dự án. Dù một số dự án đã đưa vào khai thác, sử dụng nhưng đến nay vẫn chưa quyết toán được, trong khi nhà thầu phải vay tín dụng ngân hàng, chịu lãi suất cao dẫn đến tình trạng nợ chồng nợ.
Nợ chồng nợ tại các doanh nghiệp
Ông Nguyễn Việt Khoa, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Cổ phần Fecon (FCN) cho biết, ở giai đoạn này, việc cân đối dòng tiền của doanh nghiệp đang bị ảnh hưởng từ diễn biến của thị trường xây dựng và hoạt động tín dụng chung không thuận lợi dẫn tới lợi nhuận sau thuế quý này của Fecon chỉ còn 749 triệu đồng, giảm hơn 96% so với cùng kỳ và giảm 90% so với quý trước đó.
Lũy kế 9 tháng, Công ty ghi nhận doanh thu thuần 2.205 tỷ đồng, giảm nhẹ so với cùng kỳ; lợi nhuận sau thuế giảm mạnh 97,1% so với cùng kỳ, chỉ còn 2 tỷ đồng.
Tại thời điểm cuối tháng 9/2022, nợ phải trả của Công ty là 4.127 tỷ đồng, giảm 9,5% so với đầu năm. Nợ vay tăng nhẹ lên 2.671 tỷ đồng; trong đó vay ngắn hạn là 1.411 tỷ đồng (tăng 5,9%), vay dài hạn 1.259 tỷ đồng (tăng 10,3%). Tính đến ngày 30/9/2022, dòng tiền kinh doanh của Công ty âm 162 tỷ đồng. Trong khi đó, dòng tiền đầu tư cũng âm 423 tỷ đồng, tăng khoảng 588 tỷ đồng so với cùng kỳ.
Còn tại công ty cổ phần Đại Thiên Lộc (mã DTL), ông Nguyễn Thanh nghĩa, Chủ tịch HĐQT phản ảnh, để tiếp cận vốn vay của ngân hàng, doanh nghiệp phải thỏa mãn đồng thời nhiều điều kiện cùng lúc: không có nợ xấu, có doanh thu, có lợi nhuận, có tài sản bảo đảm. Trong khi qua hơn 2 năm dịch bệnh, nhiều doanh nghiệp khó tránh khỏi tình trạng nợ xấu, hay không có lợi nhuận.
Ngành thép nói chung, Đại Thiên Lộc nói riêng đang đứng trước khó khăn nhiều bề. Giá bán giảm mạnh, tiêu thụ chậm, tồn kho cao. Quý III vừa qua, hàng loạt trong ngành báo lỗ, trong đó, Đại Thiên Lộc báo lỗ hơn 48 tỷ đồng. Theo ông Nghĩa, dư nợ vay của Công ty tại thời điểm cuối quý III là 1.300 tỷ đồng, lãi suất 12,8%/năm.
Kênh dẫn vốn từ ngân hàng ách tắc, việc phát hành trái phiếu riêng lẻ để huy động vốn giờ đây cũng không còn thuận lợi như giai đoạn trước sau một số vụ việc sai phạm trên thị trường, khiến nhiều nhà đầu tư đổ vỡ niềm tin vào thị trường trái phiếu. Theo chia sẻ của lãnh đạo một quỹ đầu tư gần đây, có những doanh nghiệp chấp nhận bán các tài sản đang có “với bất cứ giá nào” để giải quyết bài toán thanh khoản trước mắt.
Hay tại Tổng công ty cổ phần Đầu tư Phát triển Xây dựng (DIG) ghi nhận doanh thu đạt 423,57 tỷ đồng, giảm 21,3% so với cùng kỳ và lợi nhuận sau thuế ghi nhận lỗ 0,97 tỷ đồng so với cùng kỳ 42,27 tỷ đồng, tức giảm 43,24 tỷ đồng.
Không chỉ lợi nhuận lao dốc, dòng tiền kinh doanh chính trong 9 tháng đầu năm còn ghi nhận âm 2.380,3 tỷ đồng so với cùng kỳ âm 352,6 tỷ đồng. Ngoài ra, dòng tiền đầu tư dương 2.021,2 tỷ đồng và dòng tiền tài chính dương 341,4 tỷ đồng, chủ yếu tăng vay nợ.
Tính tới 30/9, Công ty đang có 3.417,3 tỷ đồng dư nợ trái phiếu. Trong đó, một trái phiếu có mệnh giá 1.000 tỷ đồng, kỳ hạn 36 tháng và đáo hạn ngày 16/9/2024; một trái phiếu mện giá 1.000 tỷ đồng, kỳ hạn 36 tháng và đáo hạn ngày 20/9/2024; và một trái phiếu có mệnh giá 1.500 tỷ đồng, kỳ hạn 36 tháng, đáo hạn ngày 26/11/2024.
Tổng tài sản của DIC Corp tại thời điểm 30/9 giảm 6% so với đầu năm về 15.828,7 tỷ đồng. Trong đó, tài sản chủ yếu là tồn kho đạt 5.629,7 tỷ đồng, chiếm 35,6% tổng tài sản; các khoản phải thu ngắn hạn đạt 4.281,1 tỷ đồng, chiếm 27% tổng tài sản; các khoản phải thu dài hạn đạt 2.381,2 tỷ đồng, chiếm 15% tổng tài sản; tiền và các khoản đầu tư tài chính ngắn hạn đạt 2.063,7 tỷ đồng, chiếm 13% tổng tài sản và các khoản mục khác.
Ngân hàng cũng gặp nhiều khó khăn
Theo các chuyên gia, không chỉ các doanh nghiệp gặp khó khăn mà các ngân hàng thương mại (NHTM) cũng đang và sẽ rất khó khăn để cấp vốn cho nền kinh tế.
Ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) cho biết, theo thông lệ ngân hàng chỉ là nơi cung cấp vốn lưu động, chủ yếu là vốn ngắn hạn cho nền kinh tế, doanh nghiệp muốn huy động vốn trung, dài hạn thì phải ra thị trường vốn. Nhưng hiện nay ngân hàng phải gánh cả vai của thị trường vốn, hậu quả là cả doanh nghiệp và ngân hàng đều đang mất cân đối nghiêm trọng khi xảy ra tình trạng trái phiếu chưa đến hạn đã phải trả trước hạn.
“Việc phải trả cả trái phiếu chưa đến hạn, buộc doanh nghiệp phải lấy cả nguồn tiền sản xuất kinh doanh, thậm chí cả vốn vay ngân hàng để trả nợ. Điều này cũng khiến doanh nghiệp nảy ra đề xuất ngân hàng tăng room để bổ sung vốn cho doanh nghiệp”, ông Hùng nói.
Phân tích khó khăn mà các ngân hàng đang đối mặt, Tổng thư ký VNBA cho biết, trong 2 năm COVID, NHNN đã ban hành 3 thông tư về tái cơ cấu, giãn hoãn nợ cho doanh nghiệp giúp ngân hàng có thể tiếp tục cho vay và doanh nghiệp có vốn cho sản xuất kinh doanh. Nhưng NHNN không thể kéo dài mãi hoạt động giãn, hoãn nợ (Thông tư 14 kết thúc vào ngày 30/6/2022) vì ngân hàng cũng không thể có vốn nếu không thu hồi được nợ.
Thông điệp của NHNN rất rõ ràng, kiên định mục tiêu tăng trưởng tín dụng 14% trong năm 2022, có sự linh hoạt với diễn biến vĩ mô. Tuy nhiên, theo ông Hùng, đến nay dư nợ tín dụng là 11,8 triệu tỷ đồng, tăng hơn 11% so với đầu năm, trong khi tăng trưởng nguồn vốn chỉ 4,8% – như vậy NHNN có nới thêm room tín dụng thì ngân hàng thương mại cũng không có vốn để cho vay tiếp thêm.