Thách thức và động lực tăng trưởng mới đối với Việt Nam trong 2024

Mục tiêu và cách tiếp cận của Diễn đàn tập trung vào việc chỉ ra và phân tích các cơ hội và thách thức của nền kinh tế Việt Nam trước bối cảnh quốc tế với nhiều biến số bất định và khó lường. Đồng thời, đánh giá khả năng làm mới các động lực tăng trưởng truyền thống và khai thác phát huy hiệu quả các động lực tăng trưởng mới.

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Hằng nhấn mạnh: Diễn đàn Kịch bản kinh tế Việt Nam 2024 diễn ra vào thời điểm có ý nghĩa rất quan trọng, trong bối cảnh 2024 là năm “tăng tốc” để hoàn thành cao nhất các mục tiêu của Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 2021-2025, cũng là giai đoạn nền tảng giữa kỳ hướng tới các mục tiêu phát triển đến năm 2030. Diễn đàn được kỳ vọng sẽ góp phần đưa ra các dự báo về triển vọng tăng trưởng toàn cầu, khu vực, điều chỉnh chính sách của các nước và tác động đến Việt Nam, đồng thời khuyến nghị các giải pháp mang tính đột phá cho phát triển trong thời gian tới.

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Hằng phát biểu khai mạc diễn đàn

Theo Kết quả tăng trưởng 5,05% trong năm 2023 dù không đạt được mục tiêu đề ra, song theo Bộ KH&ĐT, Việt Nam vẫn thuộc nhóm các nước có mức tăng trưởng khá cao so với nhiều nước trên thế giới và khu vực. Kinh tế vĩ mô cơ bản giữ ổn định, kiểm soát được lạm phát, đảm bảo các cân đối lớn, kinh tế trong nước tiếp tục xu hướng phục hồi.

Ba động lực tăng trưởng chính của nền kinh tế là đầu tư, xuất khẩu và tiêu dùng đã được Chính phủ tập trung chỉ đạo trong năm qua cho thấy rõ kết quả. Như với lĩnh vực sản xuất - xuất khẩu, nhiều ngành hàng khó khăn nhưng theo Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên, đây vẫn là động lực chính cho tăng trưởng. Sản xuất công nghiệp và xuất nhập khẩu những tháng cuối năm phục hồi tích cực.

Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính Tiền tệ Quốc gia, nhận định năm 2024, Việt Nam có thể tranh thủ kích thích tăng trưởng mà không quá lo vì lạm phát có thể được kiểm soát tốt theo mục tiêu đề ra...

Để tạo đà tăng trưởng cho năm 2024, ông Cấn Văn Lực nhấn mạnh cần củng cố, làm mới các động lực tăng trưởng hiện hữu, chú trọng cơ cấu lại nền kinh tế sau giai đoạn dài trùng xuống vì đại dịch, chậm trễ xử lý doanh nghiệp, dự án yếu kém.

Ông Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính Tiền tệ Quốc gia.

Quan trọng hơn, phát huy, khai thác các động lực tăng trưởng mới mà điểm nhấn là đẩy nhanh tiến trình hoàn thiện thể chế, nhất là hướng dẫn thực hiện các luật đất đai, nhà ở, kinh doanh bất động sản, tổ chức tín dụng, các luật sửa đổi khác, cơ chế hỗ trợ trong bối cảnh áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu…

Bên cạnh đó, sớm xây dựng Đề án nâng cao năng suất lao động quốc gia; tăng cường đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, tạo môi trường thông thoáng hơn nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phải thành lập Ủy ban Năng suất quốc gia, để có chỉ đạo có cơ chế chính sách thực hiện rõ ràng.

Thúc đẩy tăng trưởng xanh; ban hành đầy đủ, kịp thời văn bản hướng dẫn thực hiện Luật Bảo vệ môi trường 2020; có kế hoạch cụ thể ứng phó biến đổi khí hậu; thực hiện Chiến lược tăng trưởng xanh, Đề án phát triển kinh tế tuần hoàn, cam kết “Zero – carbon” đến năm 2050...

Theo PGS.TS Trần Đình Thiên - Nguyên Viện trưởng Kinh tế Việt Nam chia sẻ: Để thúc đẩy tăng trưởng nền kinh tế VN trong 2024 và các năm về sau, phải giải tỏa, khơi thông các nguồn lực phát triển cho nền kinh tế mà đầu tiên là nguồn vốn. Cần khơi thông thị trường tài chính, thị trường vốn, đặc biệt tăng tốc giải ngân vốn đầu tư công.

Năm 2023, Việt Nam đã rất nỗ lực để giải quyết những ách tắc trên, song năm 2024 phải phát huy mạnh mẽ hơn nữa, bởi khu vực nội địa đang yếu, không phục hồi nhanh sẽ đối mặt với nhiều rủi ro cho nền kinh tế.

PGS.TS Trần Đình Thiên - Nguyên Viện trưởng Kinh tế Việt Nam.

Cần trao quyền để các địa phương tự chủ, tự chịu trách nhiệm nhiều hơn, điều này giúp các địa phương chủ động, sáng tạo. Nhiều vấn đề địa phương không có quyền, không được và cũng không dám chịu trách nhiệm nên không tạo ra những sự khác biệt, đi lên.

Kinh nghiệm cho thấy những sự sáng tạo, bùng nổ kéo theo tăng trưởng kinh tế đều dựa trên cơ sở các địa phương xin thêm được các quyền chủ động, do đó cần đẩy mạnh hơn nữa phân cấp, phân quyền.

Bên cạnh những động lực tăng trưởng ngắn hạn, cần quan tâm đến những động lực tăng trưởng dài hạn, đặc biệt quan tâm đến chất lượng nguồn nhân lực, đầu tư cho lĩnh vực nhân lực chất lượng. Đối với công cuộc phòng chống tham nhũng, cần nghiên cứu cách làm để không đụng chạm, gây tổn thương đến nền kinh tế thị trường quá nhiều, đảm bảo công cuộc này thúc đẩy chứ không làm suy giảm động lực.

Trong khi đó, theo TS Đỗ Thiên Anh Tuấn - Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright cho biết: Trong các động lực chính thúc đẩy tăng trưởng của nền kinh tế như đầu tư, xuất khẩu và tiêu dùng, Chính phủ đã có chính sách thúc đẩy tăng trưởng tiêu dùng nội địa trong 2024 bằng biện pháp giảm thuế, trong đó giảm VAT từ 10 xuống 8% đối với một số lĩnh vực nhưng. Tuy nhiên, thay vì giảm 6 tháng một lần rồi mới cân nhắc có giảm tiếp hay không, cần mạnh dạn kéo dài ít nhất đến hết 2024.

Điều này giúp tăng kích cầu nội địa, người dân sẽ chi tiêu nhiều hơn, còn nếu giảm thuế trong ngắn hạn, người dân sẽ có tâm lý e dè, thắt lưng buộc bụng trong chi tiêu.

Vấn đề không phải giảm 1, 2 hay 3% VAT, mà điều quan trọng đây là động lực "mồi", giúp người dân, doanh nghiệp hình thành nên triển vọng tích cực đối với nền kinh tế.

Toàn cảnh diễn đàn.

Khi lạc quan về triển vọng việc làm, thu nhập trong tương lai, người dân sẽ mạnh dạn tăng chi tiêu, doanh nghiệp mở rộng sản xuất, kéo theo kinh tế phát triển tích cực, đóng góp cho tăng trưởng đất nước.

Dù đánh giá nhiều triển vọng phục hồi kinh tế cho năm 2024, song nhiều chuyên gia cũng nhận định, cùng với thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa các động lực tăng trưởng, Việt Nam cần khai thác tốt các cơ hội tăng trưởng mới, đặc biệt là đầu tư vào các ngành có hàm lượng giá trị gia tăng cao, nâng cao chất lượng hàng hóa sản phẩm xuất khẩu.