Khu biệt thự Bảo Đại trăm tuổi ở Nha Trang được xếp hạng di tích

Khu biệt thự cổ Cầu Đá, nằm trong khu di tích lầu Bảo Đại trên núi Cảnh Long, TP Nha Trang, vừa được xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật cấp tỉnh theo quyết định mới ban hành của UBND tỉnh Khánh Hòa. Thông tin được lãnh đạo Văn phòng UBND tỉnh Khánh Hòa xác nhận hôm 26/6.

Khu biệt thự Cầu Đá gồm 5 căn nhà cổ với tên gọi Xương Rồng, Bông Sứ, Bông Giấy, Phượng Vĩ và Cây Bàng, được xây dựng bởi người Pháp vào năm 1923. Từ năm 1940 đến 1945, Hoàng đế Bảo Đại thường đến đây nghỉ dưỡng, do đó các biệt thự còn được biết đến với tên của ông. Vào tháng 10/1995, các tòa nhà này đã được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh.

Tháng 8/2013, UBND tỉnh Khánh Hòa đã phê duyệt quy hoạch chi tiết và điều chỉnh khu di tích lầu Bảo Đại, giao 13,6ha đất, bao gồm 8,9ha khu di tích và diện tích mặt biển thuộc vịnh Nha Trang, cho Công ty cổ phần đầu tư Khánh Hà để thực hiện dự án Bảo Đại Resort Nha Trang. Doanh nghiệp này dự định cải tạo 5 biệt thự để cho thuê và phát triển các dịch vụ du lịch, nhưng trong quá trình triển khai đã xảy ra nhiều vi phạm, dẫn đến việc dự án bị đình chỉ thi công từ năm 2017. Kể từ đó, 5 biệt thự cổ bị bỏ hoang và xuống cấp nghiêm trọng.

Đầu năm 2023, chủ đầu tư đã xin trả lại 5 biệt thự cổ để địa phương tôn tạo và bảo tồn. UBND tỉnh Khánh Hòa sau đó đã thu hồi hơn 9.200m2 đất, bao gồm 5 biệt thự, và giao cho Trung tâm Bảo tồn di tích quản lý. Hiện tại, khu di tích được bảo vệ, cổng dự án vẫn đóng và du khách chưa thể tham quan.

Ông Nguyễn Văn Nhuận, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Khánh Hòa, cho biết đơn vị sẽ tiến hành khảo sát, mời chuyên gia đánh giá, dự toán kinh phí đầu tư, tôn tạo và trình HĐND phê duyệt, theo VnExpress. Các hiện vật tại khu biệt thự đã được doanh nghiệp bàn giao cho Trung tâm Bảo tồn di tích tỉnh.

Biệt thự Cầu Đá, một di tích kiến trúc nghệ thuật, bao gồm 5 căn biệt thự được đặt tên theo các loài cây và hoa trồng xung quanh. Từ phía đông vào, các biệt thự lần lượt là: Xương Rồng (Les Agaves), Bông Sứ (Les Frangipaniers), Phượng Vĩ (Les Flamboyants), Bông Giấy (Les Bouguinvillés), và Cây Bàng (Les Badamniers). Năm 1923, Tiến sĩ Armand Krempt, Giám đốc Sở Hải dương học nghề cá Đông Dương (nay là Viện Hải dương học Nha Trang), đã xây dựng các biệt thự này làm nơi ăn ở và nghỉ dưỡng cho các nhà khoa học.

Sau khi vua Bảo Đại lên ngôi, người Pháp giao hai căn biệt thự Xương Rồng và Bông Sứ cho ông sử dụng làm nơi ở mỗi khi đến Nha Trang nghỉ dưỡng, vì vậy người dân gọi khu vực này là Lầu Bảo Đại. Ba biệt thự còn lại, Cây Bàng, Phượng Vĩ và Bông Giấy, tiếp tục được Sở Hải dương học nghề cá Đông Dương sử dụng cho đến năm 1975. Sau năm 1975, các biệt thự này được chuyển đổi thành khu nghỉ mát cho du khách trong và ngoài nước.