Không quân Việt Nam sở hữu dòng máy bay nặng 19.500kg, tuổi đời lên đến 50 năm vẫn được coi là lực lượng 'xương sống'

Máy bay chiến đấu Su-22 là phiên bản xuất khẩu của máy bay cường kích (ném bom) Su-17 do Liên Xô cũ phát triển từ những năm 1960. Dòng chiến đấu cơ này rất thành công, với một thời gian dài phục vụ trong không quân Liên Xô và không quân Nga sau này, bên cạnh đó nó còn được không quân nhiều nước Đông Âu, châu Á và Trung Đông sử dụng.

Đến nay, Liên Xô cũ và nước Nga sau này đã sản xuất khoảng 2.200 chiếc Su-17, Su-20 và Su-22.

Kế thừa thiết kế của Su-17 và được trang bị động cơ phản lực Lyulka AL-21F-3, Su-22 có thể hành trình ở vận tốc siêu thanh ngay cả khi ở tầm thấp và đạt vận tốc hơn 2.000km/h ở tầm cao với đôi cánh cụp vào.

Hệ thống vũ khí của Su-22 được tích hợp hai pháo tự động 30mm (tốc độ 80 viên/phút) đặt ở 2 cánh, 2 giá treo dưới cánh có thể mang hai tên lửa không đối không R-60 (tầm bắn 8km) và 10 giá treo (6 đặt ở dưới cánh và 4 đặt trên thân máy bay).

Trong tấn công mục tiêu mặt đất, Su-22 có thể mang vũ khí có điều khiển gồm: tên lửa không đối đất Kh-23, Kh-25, Kh-28, Kh-29 và bom có điều khiển bằng laser, quang học.

Trong dòng máy bay Su-22, Su-22M4 là phiên bản hoàn hảo nhất và được trang bị tốt nhất cho các hoạt động chiến đấu trong điều kiện tầm nhìn hạn chế và ban đêm phù hợp với các nhiệm vụ tấn công mặt đất bằng vũ khí dẫn đường và không dẫn đường cũng như để trinh sát trên không. Trong một phạm vi hạn chế, máy bay cũng có thể được sử dụng để tiêu diệt các mục tiêu trên không.

Ngoài ra Su-22M4 cũng được trang bị ghế phóng K-36D (cũng được sử dụng trên MiG-29 và Su-27). Phần lớn các phiên bản Su-22 chỉ do 1 phi công điều khiển, trừ phiên bản huấn luyện như Su-22UM có 2 chỗ ngồi.

Tiêm kích Su-22 có chiều dài 19,03m; sải cánh 10,02m (khi cụp bay tốc độ nhanh) hoặc 13,68m (khi xòe bay tốc độ chậm); cao 5,12m; trọng lượng rỗng 10.640kg, trọng lượng cất cánh tối đa 19.500kg. Su-22 được trang bị 1 động cơ Lyulka AL-21F-3 cho phép máy bay bay với tốc độ tối đa 1.860km/h, tầm hoạt động 2.500km với trần bay khoảng 15.000m.

Tại Việt Nam, máy bay chiến đấu Su-22 đã đi vào biên chế từ năm 1979 và dần thay thế cho một số loại tiêm kích lỗi thời như MIG-21, MIG-19. Hiện tại, Không quân Việt Nam đang có trong biên chế với số lượng lớn tiêm kích - bom phiên bản Su-22M, Su-22UM3K (huấn luyện) và Su-22M4, trong đó hiện đại nhất là phiên bản Su-22M4.

Cuối những năm 1980, tình hình chủ quyền biển đảo trở nên căng thẳng, lực lượng không quân nước ta được lệnh sẵn sàng thực thi nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển đảo của Tổ quốc.

Sau thời gian huấn luyện, đầu năm 1988, máy bay tiêm kích - bom Su-22UM của Không quân Việt Nam đã thực hiện thành công chuyến bay từ Phan Rang ra Trường Sa. Đây là lần đầu tiên, máy bay chiến đấu đầu tiên của Không quân nhân dân Việt Nam bay ra tuần tiễu quần đảo Trường Sa.

Bước sang năm 1989, lực lượng chiến đấu cơ bảo vệ Trường Sa tiếp tục được tăng cường thêm lực lượng. Từ 1989 tới nay, những chiếc Su-22M4 đảm nhiệm vai trò chính trong nhiệm vụ bay tuần tra, bảo vệ Trường Sa. Tuy nhiên, các máy bay tiêm kích đa năng hiện đại bậc nhất Su-30MK2 đang dần thay thế Su-22M4 thực hiện chuyến bay tuần tiễu, bảo vệ chủ quyền ở Trường Sa.