GS. Hoàng Chương: Một Quốc gia không có văn hóa thì Quốc gia đó sẽ không tồn tại!

Những thành quả đáng ghi nhận

Từ khi thành lập tới nay, Trung tâm Nghiên cứu bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc Việt Nam (Gọi tắt là Trung tâm) đã phối hợp với nhiều cơ quan, địa phương tổ chức đều đặn hàng năm các hội thảo, tọa đàm trên mọi lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật thu hút hàng trăm Giáo sư, Tiến sỹ các Nhà nghiên cứu , văn nghệ sỹ và nhà quản lý tham gia, được các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các cơ quan chuyên môn đánh giá cao. Không thể không nói tới các cuộc hội thảo để lại nhiều dấu ấn sâu đậm cho những nhà quản lý, người làm nghề và cả cộng đồng như: Chủ tịch Hồ Chí Minh và nghệ thuật dân tộc;  Đào Tấn - danh nhân văn hóa dân tộcc; Đảng cộng sản VN và văn hóa dân tộc; Tổng Bí thư Lê Duẩn với văn hóa dân tộc, nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh của ông;  Bảo tồn và phát huy nghệ thuật dân tộc và xây dựng Học viện nghệ thuật dân tộc VN; Tuồng và võ thuật dân tộc; Tuồng với đề tài nước ngoài; Vấn đề quảng bá nghệ thuật dân tộc VN ở nước ngoài; 50 năm Tuồng Liên khu V va Nhà hát Tuồng Đào Tấn; Nét tương đồng giữa văn hóa VN – Hàn Quốc; Nghệ thuật múa rối truyền thống và phát triển; Âm nhạc truyền thống Việt Nam và quốc tế; báo chí và việc bảo vệ di sản văn hóa dân tộc; văn hiến Nghệ Tĩnh xưa và nay; văn hiến Quảng Ngãi truyền thống và hiện đại; văn học nghệ thuật dân tộc với đề tài Tây Sơn – Nguyễn Huệ; nghệ thuật dân tộc miền Nam sau 30 năm giải phóng; Thơ và nhạc Tôn Nữ Hy Khương; Văn hóa nghệ thuật với đề tài chiến thắng Điện Biên Phủ; 40 năm truyền thống Tuồng Bắc, nhân kỷ niệm100 năm ngày mất của danh nhân văn hóa Đào Tấn; Văn học nghệ thuật với đường Trường Sơn – Hồ Chí Minh; Quảng bá dân tộc ra nước ngoài; 55 năm văn công liên khu V; Ảnh hưởng của nghệ thuật Nga - Xô Viết vào sân khâu Việt Nam; Tuồng với khán giả trẻ; Nghệ thuật tuồng thực trạng và giải pháp; Ảnh hưởng của nghệ thuật Phật giáo trong nghệ thuật biểu diễn; Nghệ thuật Phật giáo phục vụ đời sống xã hội; Nhân tài Việt Nam xưa và nay…  Đặc biệt, từ năm 2006 đến nay, Trung tâm đã tổ chức đều đặn hàng năm các hội thảo về doanh nghiệp như:  Danh nhân Việt Nam với văn hóa dân tộc;  Doanh nghiệp với trí thức; Doanh nhân vì sự phát triển cộng đồng; Doanh nghiệp với Thăng Long - Hà Nội..

Gs. Hoàng Chương tặng Chủ tịch nước Trương Tấn Sang cuốn sách “Văn hóa nghệ thuật dân tộc”

Xuất phát từ những yêu cầu bức thiết của việc bảo tồn và phát huy các giá trị tinh hoa văn hóa truyền thống,  được hỗ trợ của Liên hiệp các hội KH&KT Việt Nam, Trung Tâm đã triển khai thực hiện thành công một số đề tài nghiên cứu khoa học, như: Tìm hiểu và khôi phục múa rối nước dân gian, Nghệ thuật Quan họ, Thi pháp nghệ thuật Đào Tấn; 100 năm ra đời và phát triển của nghệ thuật Cải lương…

 Cùng với công tác nghiên cứu và tổ chức hội thảo Trung tâm đã xuất bản các công trình nghiên cứu, tổng kết học thuật có giá trị tiêu biểu: Văn hiến Hà Tây xưa và nay; Văn hiến Hà Tĩnh – Truyền thống và hiện đại; Văn hóa Hưng Yên xưa và nay; Văn nghệ sỹ trí thức Hưng Yên với Thăng Long Hà Nội; Nhà yêu nước Nam Bộ; Văn hóa Phong Châu – Bãi Bằng; Văn học nghệ thuật Tây Sơn Nguyễn Huệ; Văn hóa nghệ thuật với Điện Biên Phủ; Tài năng và sự dụng tài năng xưa và nay; Trần Hưng Quang tuồng và võ; Bài chòi và dân ca liên khu V; Danh nhân Đào Tấn 100 năm nhìn lại; Mỹ học sân khấu dân tộc; Nghệ thuật tuồng trong cuộc sống hôm nay…Trung tâm đã trực tiếp thực hiện dự án 'Phục hồi nghệ thuật Bài chòi trên miền bắc', phục hồi hát xẩm Hà thành, phục hồi đàn Lạc cầm Mác Tuyên để biểu diễn chào mừng Ðại lễ và thực hiện tuyển tập kịch bản 1.300 trang về Bình Ðịnh - Tây Sơn với Thăng Long - Hà Nội. Mới đây, tổ chức thành công 'Ðêm cầm thi giang' hò sông nước ba miền tại TP Cần Thơ, trong dịp Ðại lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội. Ðó là một trong những đóng góp thiết thực kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội.

Trong những  năm gần đây, Trung Tâm đã phối hợp với Cục Nghệ thuật biểu diễn (Bộ VHTT&DL) đã triển khai và thực hiện đề án “ Sân khấu học đường” tại nhiều địa phương trong cả nước. Qua đó, các em không những được làm quen , yêu thích nghệ thuật dân tộc mà còn biểu diễn và thành lập các đội nghệ thuật truyền thống tại các trường phổ thông, biểu diễn thường xuyên,  chương trình đã nhận được sự hưởng ứng mạnh mẽ của ngành giáo dục, ngành văn hóa thông tin và nhân dân địa phương. Ngoài ra, Trung tâm còn hỗ trợ các nhạc sỹ, ca sỹ xây dựng các chương trình về nghệ thuật truyền thống như nghệ thuật rối nước, ca trù, chầu văn, hát chèo… để mang đi  biểu diễn cả trong và ngoài nước

Về quan hệ quốc tế, Trung tâm đã tổ chức gặp mặt, tọa đàm với các Tham tán văn hóa một số nước trong khu vực, châu Âu, đặt mối quan hệ với Viện Âm nhạc dân tộc VN tai một số nước như Mỹ, Pháp, Rumani..để thường xuyên đưa một số nghệ sỹ nhạc dân tộc của Việt Nam đi biểu diễn ở khắp thế giới.

Không thể không nói tới một trong những thành tích nổi bật của Trung tâm trong những năm gần đây là khởi xướng và phối hợp chặt chẽ với Uỷ ban An toàn giao thông quốc gia, Bộ Giao thông vận tải và nhiều địa phương tổ chức xây dựng tiêu chí và tuyên truyền mạnh mẽ, sâu rộng về văn hóa giao thông trên các phương tiện truyền thông đại chúng thông qua các tác phẩm nghệ thuật thấm sâu vào văn hóa tham gia giao thông của người dân. Có thể khảng định với chương trình này, Trung tâm đã góp phần cùng các cơ quan chức năng và cả cộng đồng xây dựng văn hóa giao thông, góp phần giảm thểu tai nạn giao thông đáng kể mang lại hạnh phúc cho cộng đồng.

Ghi nhận những đóng góp to lớn trong công cuộc bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc của Trung tâm. Trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước, các cấp, các nghành đã trao tặng cho tập thể CBCNV Trung tâm nhiều phần thưởng cao quý như: Huân chương Lao động Hạng Ba, Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, Bằng khen của Bộ VHTT & DL, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kyc thuật Việt Nam, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam…

Vai trò của người “Thuyền trưởng”

Để có được những thành quả đáng nhớ và đầy tự hào trong suốt 15năm đó, GS. Hoàng Chương – Giams đốc Trung tâm đã không ngừng học tập, lao động và sáng tạo, cũng như nghiên cứu, tìm tòi, bảo tồn và phát huy nền văn hóa dân tộc Việt Nam. Trong cuộc đời mình, ông có hơn 20 công trình nghiên cứu đã công bố về lĩnh vực lý luận nghệ thuật, văn hóa dân tộc Ông còn là người chủ trì, chủ biên nhiều công trình cấp bộ về văn hóa dân tộc. Ông cũng đã tổ chức các hội thảo có được nhiều tiếng vang trong và ngoài nước. Ngoài ra, GS. Hoàng Chương đã dàn dựng được hàng chục vở tuồng và kịch trong đó có nhiều vở đã đạt được huy chương vàng, huy chương bạc trong các hội diễn sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc.

Không chỉ đắm mình cùng nghệ thuật, GS. Hoàng Chương còn dành thời gian để viết và xuất bản hơn 20 đầu sách và hàng trăm bài báo, bài nghiên cứu về nghệ thuật dân tộc, ca ngợi những bậc hiền tài, những người có công, có đức, có tài ở Việt Nam từ những anh hùng, danh nhân đến các vị cao niên như Vũ Khiêu, Hoàng Châu Ký, Mịch Quang, Hoàng Trinh đến những người trẻ như Võ Thành Tân, Phan Thanh Liêm, Mai Tuyết Hoa, Lý Nhã Kỳ... Ông tham gia tích cực vào việc phát hiện, bảo vệ, tôn vinh những di sản văn hóa dân tộc cùng những công trình mới như Múa rối nước, Quan họ, Bài Chòi, Hát Xẩm... ông còn tham gia giảng dạy ở nhiều trường và là người duy nhất được mời giảng cho sinh viên Mỹ hàng năm sang thực tập tại Việt Nam và gần đây ông thường xuyên được các trường đại học Mỹ mời sang thuyết giảng về nghệ thuật truyền thống Việt Nam. Ông quan niệm: “Nếu một quốc gia không có văn hóa thì quốc gia đó sẽ không tồn tại”. Vì thế, cả ngày lẫn đêm, ông luôn tìm tòi, nghiên cứu cho việc bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc Việt Nam. Gần đây ông đã chỉ đạo phục hồi thành công nghệ thuật Bài chòi trên miền Bắc, sau 35 năm vắng bóng.

Với vai trò là người “thuyền trưởng”, ông đã tập hợp được rất nhiều trí thức văn hóa tiêu biểu cùng tham gia hoạt động nghiên cứu, tìm tòi, lưu giữ và phát huy những nét đặc sắc của sân khấu truyền thống như Tuồng, Chèo, Cải Lương, Bài Chòi, Múa Rối nước, dân ca Bắc Trung Nam...

Nhận xét về GS. Hoàng Chương, nhiều Nhà khoa học đã từng chung nhận xét “GS. Hoàng Chương là người trí tuệ, chuyên môn sâu trong lĩnh vực lý luận nghệ thuật và đặc biệt là sân khấu Tuồng. Sức làm việc của ông chúng ta phải noi theo, luôn luôn sáng tạo, tìm tòi, đổi mới. Đối với đồng chí, đồng đội ông hết sức bao dung và là con người hết sức thẳng thắng, luôn luôn bảo vệ cái đúng, cái tốt và đấu tranh với cái xấu cái không đẹp…” Có lẽ chính lời nhận xét đó đã nói lên được sự hăng say, nhiệt huyết luôn âm ỉ trong người ông. Một con người luôn sống và lao động vì sự nghiệp chung của đất nước nói chung và cho sự nghiệp phục hồi, bảo tồn và lưu giữ văn hóa nước nhà nói riêng.

Lê Duy

Nên đọc

Khi giáo sư bảo: “Mẹ, rửa chén đi nhé!”

Giáo sư sử học Dương Trung Quốc chia sẻ về “Tết ngon, Tết đẹp”

Phan Thanh Sơn Nam - Tân Giáo sư trẻ nhất Việt Nam năm 2014

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tiếp giáo sư Ngô Bảo Châu và nhóm đối thoại giáo dục