Dự án một luật sửa 8 luật: Cần tháo gỡ những điểm nghẽn thực sự

Trao đổi với Tạp chí Chất lượng và Cuộc sống, TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế trung ương (CIEM) nhấn mạnh Chính phủ trình Dự án một luật sửa 8 luật để Quốc hội xem xét, quyết định là rất cần thiết, kịp thời.

Bàn về dự án luật này, TS.Nguyễn Đình Cung cho rằng :”Luật này cần bám sát mục tiêu thúc đẩy hoạt động kinh doanh”.

Mục tiêu đầu tiên phải đặt ra là việc sửa luật để huy động thêm nguồn lực, sử dụng nguồn lực hiệu quả hơn, tạo ra cơ hội kinh doanh đầu tư mới cho doanh nghiệp và người dân, từ đó thúc đẩy thêm tăng trưởng, tạo công ăn việc làm.

Sau đó, rà soát xem những vướng mắc, cản trở mục tiêu này nằm ở đâu để sửa đổi. Là một luật sửa nhiều luật, thì phải chọn điểm gì ưu tiên nhất, cốt lõi nhất, cấp bách nhất mà doanh nghiệp cần để sửa, có tác dụng lâu dài, rộng khắp chứ không ngắn hạn hay sự vụ nhỏ lẻ.

“Trong bối cảnh hiện nay, việc dự thảo luật đạt được những mục tiêu này là rất quan trọng bởi nó liên quan việc phân bổ nguồn lực trong chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội mà tới đây chúng ta sẽ triển khai. Đó cũng là trọng tâm cải cách thể chế mà Đại hội 13 đã nói, là phát triển các thị trường nhân tố sản xuất”, ông Cung nói.

Cách tiếp cận cho luật mới này, theo ông Cung phải đi từ những nội dung cần sửa đổi rồi mới tới các thủ tục cụ thể.

Đơn cử như điều quan trọng, căn bản nhất với Luật Đầu tư chính là chính sách khuyến khích, ưu đãi, thu hút đầu tư như tính chất nguyên thủy của luật, chứ không phải các thủ tục, nguyên tắc đầu tư.

Các nội dung được đề xuất trong dự thảo luật  đã bám sát được mục tiêu, quan điểm đề ra khi xây dựng luật. Nhưng cũng còn những vấn đề chưa được đánh giá tác động rõ, chưa thực sự bám sát mục tiêu đề ra, một số nội dung cần phải được rà soát, tính toán quy định kỹ lưỡng hơn khi sửa đổi bởi nó có thể mang lại cả những hạn chế, rủi ro, bên cạnh lợi ích.

Mỗi một thủ tục, quy trình khi đưa ra trong luật là đều có mục đích nhất định, có tính nhất quán trong xây dựng pháp luật.

Vậy khi thay đổi thì phải đặt câu hỏi vì sao trước đây có quy định đó, nếu thay đổi quy trình thì có còn đáp ứng được mục tiêu đó hay không? Có đẩy nhanh được việc khơi thông nguồn lực và sử dụng hiệu quả nguồn lực hay không? Rủi ro đem lại là những gì?

Hiện nay, chúng ta đã thấy có những vấn đề ách tắc không phải do luật, mà do ở quá trình thực thi, nằm trong thẩm quyền giải quyết của Chính phủ chứ không cần sửa luật.

Theo những tiêu chí đó,  dự án Luật cũng đã có những nội dung mang tính khơi thông nguồn lực, khuyến khích đầu tư như việc mở cửa cho tư nhân đầu tư vào truyền tải điện, giảm thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) cho xe điện…

  Việc giảm thuế TTĐB với xe điện là phù hợp, kịp thời để khuyến khích đầu tư phát triển xe ô tô điện chạy pin, góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường, cũng như định hướng sản xuất, tiêu dùng theo hướng phát triển công nghiệp sạch.

TS Nguyễn Đình Cung cho rằng, nếu có thể, nên cân nhắc giảm mạnh hơn nữa thuế tiêu thụ đặc biệt và những loại thuế khác liên quan cho doanh nghiệp sản xuất xe ô tô điện. Đồng thời, nghiên cứu những chính sách ưu đãi lớn hơn, dài hơi hơn để phát triển, tăng vị thế cạnh tranh của ngành công nghiệp ô tô Việt Nam, vừa tạo động lực tăng trưởng và tạo nguồn thu ngân sách nhà nước trong thời gian tới.

Về sửa Luật Điện lực, dự thảo sửa đổi theo hướng cho phép tư nhân được tham gia đầu tư xây dựng lưới điện truyền tải, việc này sẽ thu hút đầu tư tư nhân vào đầu tư mạng lưới truyền tải, tháo điểm nghẽn giữa năng suất nguồn điện và mạng lưới hiện nay.

Tuy nhiên, còn nhiều vấn đề còn phải làm rõ hơn để quy định này triển khai hiệu quả, hạn chế rủi ro. Chẳng hạn như phân định phạm vi giữa Nhà nước và tư nhân trong hoạt động quản lý, vận hành lưới điện truyền tải quốc gia, quyền, nghĩa vụ của các đơn vị truyền tải điện tư nhân…

Chính sách giá điện và các loại phí có liên quan đến truyền tải điện là vấn đề phức tạp cần xem xét, đánh giá cẩn trọng, kỹ lưỡng.

Ông Cung đề nghị tiếp tục cắt giảm danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Danh mục hiện hành chưa hướng theo mục tiêu Nhà nước kiến tạo, chưa thực sự  đảm bảo quyền tự do kinh doanh và nhu cầu phát triển kinh doanh của doanh nghiệp và yêu cầu kiểm soát, quản lý hành chính.

Các điều kiện về kinh doanh thì đã được quy định cụ thể, còn các điều kiện về đầu tư thì chưa có quy định cụ thể, dễ dẫn đến tình trạng tùy ý, xin cho.

“Danh mục này cần phải là “Danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện” chứ không phải “Danh mục ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện”.

Có một từ “đầu tư” là mở ra phạm vi áp dụng rất lớn, tăng thêm các cấp quản lý, xét duyệt hoạt động của doanh nghiệp và có thêm các cấp phê duyệt khiến hoạt động doanh nghiệp bị chậm trễ, tăng chi phí gia nhập thị trường, ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh… Bỏ được từ này là đã bớt được nhiều thủ tục.

Dự án Luật sửa 8 luật có mục tiêu tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho hoạt động sản xuất, kinh doanh, nhất là trong điều kiện vừa phòng, chống dịch Covid-19, vừa phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.

8 luật sẽ được sửa đổi là Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Điện lực, Luật Doanh nghiệp, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và Luật Thi hành án dân sự.