Độ tuổi ảnh hưởng đến trí nhớ như thế nào?

Những năm 20 tuổi: Công nghệ hiện đại khiến chúng ta đãng trí

Não bộ làm việc đạt hiệu suất cao nhất khi chúng ta 25 tuổi. Lúc đó, khối lượng của não nặng nhất và các bộ phận bên trong cũng dần dần phức tạp lên. Chính vì vậy, não bộ giúp chúng ta ghi nhớ tên người mới quen, số điện thoại, thậm chí là nhớ lâu đến nỗi có thể làm phép tính nhẩm các con số điện thoại đó.

Theo các nghiên cứu gần đây, những người trẻ ngày càng trở nên đãng trí, thường là do họ làm quá nhiều việc cùng một lúc.

Các nhà nghiên cứu của đại học California cho biết, sử dụng điện thoại di động, máy tính… đã làm kém khả năng lưu trữ thông tin của não bộ. Đó là do các hồi cá ngựa (cấu trúc nằm bên trong thùy thái dương), liên quan đến hoạt động ghi lại những thông tin mới và hình thành ký ức trong trí nhớ dài hạn. Bộ phận này ít được sử dụng khi con người đang bị phân tâm.

Những năm 30 tuổi: Thời điểm não như của một đứa bé

Khuôn mặt của bạn vẫn trông trẻ trung ở tuổi 30 nhưng khả năng ghi nhớ của não bộ đã giảm. Đó là do giảm nồng độ của các chất chuyển tiếp thông điệp giữa các tế bào não, đây là quá trình lão hóa thông thường. Kích thước của não nhỏ lại với tỉ lệ 2%/10 năm, do các tế bào chết ở võ não trước trán, bộ phận quan trọng để hình thành những kí ức mới. Điều đó có nghĩa là bạn sẽ mất nhiều thời gian để học một ngôn ngữ mới hay gặp chút khó khăn để nhớ tên của một người vừa mới giới thiệu.

Đây là độ tuổi mà hầu hết phụ nữ sẽ bắt đầu lập gia đình. Trí nhớ của họ sẽ bị ảnh hưởng do sự gia tăng của các hoóc-môn, đặc biệt là hoóc-môn liên kết - oxytocin cùng với việc sinh đẻ, thai nghén và cho con bú.

Trí nhớ của phụ nữ ở độ tuổi 30 sẽ bị ảnh hưởng. Ảnh: Daily Mail

Dựa vào một nghiên cứu so sánh trí nhớ của phụ nữ chưa có thai và có thai của các nhà nghiên cứu tại Đại học Bradford, khả năng ghi nhớ của phụ nữ có thai kém hơn.

Theo bài phân tích trong tạp chí New Scientist, mặc dù trong quá trình mang thai, các bà mẹ thường đãng trí nhưng trong não bộ sản sinh ra các yếu tố làm tăng tính phán đoán và lý luận, giúp cho họ chăm sóc con tốt hơn.

Những năm 40 tuổi: "Tôi mắc bệnh Alzheimer?"

Theo một nghiên cứu của Mayo Clinic, Mỹ, trong số hơn 1.200 người từ độ tuổi 30-95, suy giảm trí nhớ bắt đầu xuất hiện ở độ tuổi 40. Nguyên nhân là do hồi cá ngựa từ từ co lại ở thời điểm tuổi 30 – giữa 60. Ngoài ra, một lý do nữa là không có sự kết nối thần kinh giữa các tế bào não.

Ở độ tuổi này bạn đã có rất nhiều ký ức, để nhớ lại những kỷ niệm đó giống như là tìm một cuốn sách trong thư viện lớn.

Ở tuổi 40, để nhớ lại một kỷ niệm nào đó giống như là tìm một cuốn sách trong thư viện lớn. Ảnh: Daily Mail

Chúng ta bắt đầu lo lắng khi có dấu hiệu của bệnh Alzheimer. Số liệu từ Royal College of Physicians cho thấy, số bệnh nhân lo lắng họ mắc phải bệnh thoái hóa não đã tăng lên gấp bốn, mặc dù các xét nghiệm chỉ ra rằng đó là đãng trí.

Tại sao ở độ tuổi 40, chúng ta lại khó khăn trong việc ghi nhớ những điều đơn giản?

Đó là do khả năng ghi nhớ quá tải trong cuộc sống hiện đại. Tất cả chúng ta thường loại những thông tin không cần thiết từ ký ức ngắn hạn. Vì vậy, nhiều người không nhớ được những điều nhỏ nhặt, đơn giản. Trên thực tế, chúng ta sử dụng bàn phím điện thoại hay máy tính thay vì bàn tay để viết lại đã làm giảm khả năng lưu trữ sâu của não. Bởi khi chúng ta sử dụng tay để viết, não bộ sẽ ghi nhớ tốt hơn do chuyển động vật lý, theo nghiên cứu của các nhà nghiên cứu tại Đại học Stavanger, Na Uy.

Các nhà khoa học cho biết, những người trung niên bắt đầu sử dụng cả hai bán cầu não hiệu quả hơn. Một giả thuyết đặt ra rằng, điều này có thể giúp cho việc ghi nhớ ở độ tuổi này?

Những năm 50 tuổi:  Bạn là thiên tài từ vựng

Não bộ ghi nhớ kém ở tuổi này là điều bình thường. Nguyên nhân là vỏ não trước trán, nơi lưu giữ thông tin trong thời gian ngắn, làm việc kém hơn khi tuổi tác ngày càng tăng, do lưu thông máu không tốt bởi động mạch hẹp.

Khi ở độ tuổi này, bạn đã có một lượng từ vựng phong phú cũng như kiến thức thu được. Tuy nhiên, khả năng ghi nhớ từ không hề giảm bởi vì chúng ta tích lũy vốn từ theo thời gian và thường xuyên sử dụng trong cuộc sống, hay có thể là do nó được lưu giữ trên một phạm vi nào đó của vùng não.

Sự ghi nhớ từ vựng là khác nhau giữa đàn ông và phụ nữ. Giải thích cho điều này là do khả năng nhớ của phụ nữ bị ảnh hưởng trong thời kỳ mãn kinh. Tiến sĩ Marilyn Glenville, tác giả cuốn sách “Các giải pháp tự nhiên cho thời kỳ mãn kinh” cho hay: “Những người phụ nữ khi đến phòng khám của tôi đều nói rằng khi họ đọc một cuốn sách, họ không nhớ được những gì viết trong đó, vì thế họ phải đọc lại”. Lý do là do nội tiết tố nữ estrogen trong não làm ảnh hưởng đến việc tập trung.

Những năm 60 tuổi: Tên cô ấy là gì?

Bạn có thể biết tên người đó nhưng lại không nhớ nổi. Điều này có thể xảy ra khoảng 1 lần/tuần với những người dưới 30 tuổi. Còn đối với những người ở độ tuổi 60 thì điều này xảy ra 1 lần/ngày. Đơn giản là do thông tin được lưu trữ ở nhiều vùng khác nhau của não, vì vậy mất nhiều thời gian để não bộ kết nối và nhớ lại.

Ở tuổi 65, trong 1 nghìn người lại có một người bị bệnh Alzheimer.

Những năm 70 tuổi: Bạn cần có định vị vệ tinh (Sat Nav)

Ở tuổi 79, nếu đưa cho bạn một danh sách 10 tên liên lạc thì bạn chỉ nhớ được khoảng 5 tên, điều đó hoàn toàn ngược lại ở tuổi 25, chúng ta có thể nhớ được hết 10 tên đó.

Giáo sư Martin Conway, Trưởng Tâm lý học tại Đại học City, London, cho biết: “Ở tuổi này, chuyên môn và kinh nghiệm cuộc sống đã “dấu” sự suy giảm trí nhớ của bạn”.

Bạn sẽ cần đến Sat Nav của xe ô tô khi đi đến địa điểm nào đó mặc dù là quen thuộc đối với bạn.

Ở tuổi 70, bạn cần phải sử dụng đến định vị vệ tinh (Sat Nav) để đi đến một địa điểm mặc dù quen thuộc. Ảnh: Daily Mail

Những người ở độ tuổi 70 cho hay, họ dễ dàng nhớ những sự kiện xảy ra cách đây từ lâu hơn là những việc vừa mới xảy ra hôm qua. Đó là do tính sống động, quan trọng của sự kiện đó.

Thực tế, nếu bạn nhìn lại cuộc sống, thời điểm bạn có khả năng nhớ rõ nhất là ở tuổi 20, bởi vì các sự kiện chính, quan trọng của cuộc đời bạn xảy ra ở độ tuổi đó.

Giáo sư Alan Baddeley, giáo sư tâm lý học tại Đại học York và là tác giả cuốn sách “Working Memory, Thought And Action”, cho biết: “ Đó được gọi là “Reminiscence Bump”. Lúc 20 tuổi, bạn đang học đại học, bắt đầu với công việc đầu tiên, bắt đầu yêu, đó là các sự kiện nổi bật. Còn ở độ tuổi 40, 50, 60, những điều đó không xảy ra nữa và bạn nghĩ nhiều hơn về những sự kiện đó”.

Những năm 80 tuổi: Chúng ta không quên điều gì?

Theo Hiệp hội Alzheimer, ở độ tuổi 80, cứ 6 người lại có một người có triệu chứng mất trí, do hoạt động bơm oxy lên não không tốt như trước nữa.

Người thân của những bệnh nhân sa sút trí nhớ đều cho biết, người bệnh không ý thức được việc họ bị suy giảm trí nhớ.

Không bao giờ là quá muộn để cải thiện trí nhớ. Bạn có thể chơi một trò chơi phức tạp, thường xuyên tập thể dục để kích thích việc lưu thông máu lên não hay ăn dầu cá. 

Bạn đọc có thể tham khảo thông tin chi tiết tại mục Cảnh báo

Minh Châu