Vì sao 17 “sếp” doanh nghiệp xây dựng xộ khám và hàng chục doanh nghiệp liên quan đến án dự án đường cao tốc Đà Nẵng-Quảng Ngãi?

Như chúng tôi đã đưa tin, trong dự án sai phạm tại đường cao tốc Đà Nẵng-Quảng Ngãi hàng loạt bị cáo đã bị kết án tù giam với thời hạn lâu nhất lên đến 7 năm. Nhiều người được hưởng án treo. Hàng chục doanh nghiệp ngành xây dựng liên quan. Chi tiết của nội dung bản án sơ thẩm cho thấy, sai phạm của những doanh nghiệp, ông chủ doanh nghiệp bị kết án khiến chất lượng dự án trọng điểm quốc gia bị hỏng hóc nghiêm trọng, ảnh hưởng an toàn khau thác dù chỉ mới đưa vào hoạt động chưa đầy 2 năm.

Theo cáo trạng của Viện kiểm sát nhân dân tối cao và Bản án sơ thẩm của Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội, dự án đường cao tốc Đà Nẵng-Quảng Ngãi do Tổng công ty đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) làm chủ đầu tư, có tổng chiều dài toàn tuyến hơn 139,2km từ TP. Đà Nẵng đến TP. Quảng Ngãi. Giai đoạn 1 của dự án dài 65km từ TP. Đà Nẵng đến TP. Tam Kỳ Quảng Nam có các gói thầu số 1,2,3A, 3B, 4,5,6 và 7 (gói thầu 3A thi công phần cầu). Giai đoạn 2 dự án dài 74,2km từ thành phố Tam Kỳ-tỉnh Quảng Nam đến Thành phố Quảng Ngãi. Dự án khởi công ngày 19/5/2013 đến ngày 1/8/2017 hoàn thành thông xe, đưa vào khai thác và sử dụng đoạn đường giai đoạn 1; Ngày 2/9/2018 hoàn thành thông xe, đưa vào khai thác sử dụng đoạn đường thuộc giai đoạn 2. Dự án sử dụng vốn vay của các cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản-JICA (đối với đoạn 1), vốn vay Ngân hàng Thế giới-WB (đối với đoạn 2) và vốn đối ứng của Chính phủ Việt Nam. Cụ thể:

-Vốn ngân sách nhà nước đầu tư vào dự án 23.835 tỷ đồng (chiếm 69%), gồm vốn vay ODA của JICA 16.799 tỷ đồng và vốn vay ưu đãi của WB là 1.761 tỷ đồng và vốn đối ứng từ ngân sách nhà nước là 5.275 tỷ đồng.

-Vốn nhà nước ngoài ngân sách: 10.658 tỷ đồng (chiếm tỷ lệ 30,9%)

-Vốn khác do VEC huy động 23 tỷ đồng, chiếm tỷ lệ 0,1%.

Trên cơ sở biên bản đàm phán hiệp định khoản vay ký giữa đại diện Chính phủ Việt Nam và Ngân hàng thế giới (WB) ký ngày 21/4/2011 và cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) ngày 17/1/2011, VEC đã trình Bộ giao thông vận tải kế hoạch đấu thầu các gói thầu xây lắp. Việc phân chia các gói thầu căn cứ trên nội dung thống nhất với WB và JICA trong các Biên bản đàm phán hiệp định khoản vay và được Bộ GTVT phê duyệt kế hoạch đấu thầu các gói thầu xây lắp.

Dự án do liên danh các nhà thầu gồm: Nippin Koei (Nhật Bản)-Nippon Engineering (Nhật Bản)-Chodai (Nhật Bản)-Thai Engineering (Thái Lan) thực hiện công tác khảo sát, lập thiết kế kỹ thuật và dự toán (từ năm 2011 đến năm 2014); Liên danh các nhà thầu gồm: Oriental Consultants (OC-Nhật Bản)-Katahira &Engineers International (KEI-Nhật Bản)-Smec International PTY (SMEC-Úc) thực hiện giám sát thi công đối với các gói thầu thuộc giai đoạn 1; Tổ chức tư vấn CDM Smith Inc (Mỹ) thực hiện giám sát thi công đối với các gói thầu thuộc giai đoạn 2. Liên danh các nhà thầu trúng thầu thực hiện thi công xây lắp lần lượt các gói thầu của dự án.

Công trình dự án được thiết kế, phê duyệt là đường cao tốc loại A, tốc độ thiết kế 120km/h, có thời gian tính toán dự báo giao thông là >=20 năm kể từ năm đầu tiên đưa đường vào sử dụng, trong đó thời hạn tính toán cho mặt đường là >=10 năm.

Mặc dù mới đưa vào khai thác từ 26/9/2018 đến 31/10/2020, đoạn đường 65km đã xảy ra 380 điểm hỏng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc vận hành khai thác, an toàn khi tham gia giao thông, gây bức xúc trong dư luận quần chúng, được phương tiện thông tin đại chúng đưa tin, phản ánh liên tục. Sau khi thu thập hồ sơ tài liệu, có đủ căn cứ xác định chất lượng xây dựng không đúng như tiêu chuẩn kỹ thuật, yêu cầu thiết kế của dự án, ngày 25/2/2019, cơ quan cảnh sát điều tra Bộ công an tiến hành giải quyét vụ việc theo trình tự giải quyết tin báo về tội phạm.

Theo kết quả điều tra và các kết luận giám định tư pháp công trình xây dựng ngày 12/12/2019 của Phân Viện khoa học công nghệ giao thông vận tải phía Nam, bộ GTVT xác định: Mặc dù là công trình trọng điểm quốc gia, có chi phí đầu tư rất lớn nhưng quá trình thực hiện thi công, quản lý giám sát thi công xây dựng từ chủ đầu tư, ban quản lý dự án, nhà thầu thi công, nhà thầu tư vấn giám sát và các đơn vị liên quan đã không tuân thủ các quy định của pháp luật về tổ chức thi công, nghiệm thu hạng mục, nghiệm thu công trình để đưa vào khai thác sử dụng không đúng tiêu chuẩn kỹ thuật, yêu cầu thiết kế.

Kết luận giám định cũng nêu rõ, quá trình thi công, nghiệm thu các đơn vị liên quan đã không thực hiện đo cường độ mặt đường trên các lớp vật liệu hoàn thành, đo hệ thống của lipws bê tông nhựa tạo nhám để đánh giá chất lượng công trình. Đặc biệt, đối với các công trình có sử dụng vật liệu đá (Cấp phối đá dăm, bê tông nhựa các loại), bộ GTVT đã có công văn gửi chủ đầu tư dự án cảnh báo về chất lượng kém đối với nguồn vật liệu đá của các mỏ đá Đà Sơn, Phước Tường, Hương Mao, Chu Lai, Hố Chuồn…nhưng VEC, Ban quản lý dự án và các đơn vị liên quan không có phương án, biện pháp cụ thể để rà soát, kiểm tra, loại bỏ vật liệu không đảm bảo chất lượng dẫn đến 7/7 gói thầu đều sử dụng đá các mỏ này.

Thiệt hại được xác định là giá trị các hạng mục công trình xây dựng không đảm bảo chất lượng tại các gói thầu nhưng đã được Chủ đầu tư và các đơn vị liên quan thanh toán số tiền đặc biệt lớn gần 812 tỷ đồng.