Thống đốc Nguyễn Thị Hồng: Cần cơ chế linh hoạt và khơi thông nguồn vốn cho nhà ở xã hội

Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, NHNN cùng với các Bộ, ngành đang phối hợp rà soát, đánh giá nhu cầu nhà ở xã hội theo từng nhóm đối tượng gồm nhu cầu mua, thuê mua và thuê nhằm xác định chính xác quy mô hỗ trợ cần thiết. Đây là bước nền tảng để hoạch định chính sách hỗ trợ phù hợp với từng nhóm đối tượng.

Thống đốc cho rằng, việc xác định cụ thể nhu cầu từng nhóm sẽ giúp Nhà nước cân đối hiệu quả nguồn vốn hỗ trợ, đồng thời phải tính toán kỹ lưỡng để bảo đảm ưu tiên đúng đối tượng.

“Người thu nhập thấp thường chỉ có khả năng thuê nhà hơn là mua hoặc thuê mua, do đó, chính sách cần tập trung vào phân khúc này. Các gói hỗ trợ lãi suất cũng phải được thiết kế linh hoạt, phù hợp khả năng chi trả và kỳ hạn vay dài hạn,” bà Hồng nhấn mạnh.

Theo người đứng đầu NHNN, phát triển nhà ở xã hội không chỉ dừng ở ban hành chính sách mà quan trọng là khâu thực thi. Nếu chỉ bàn về đối tượng hay quyền mua bán mà nguồn cung chưa được giải quyết, các nghị quyết sẽ thiếu trọng tâm.

Trong khi đó, thực tế cho thấy, nhiều dự án mất 10–15 năm mới hoàn tất thủ tục. Điều này khiến doanh nghiệp chịu chi phí lãi vay kéo dài, làm giảm hiệu quả đầu tư. Về phía các ngân hàng huy động vốn từ người dân vẫn phải trả lãi định kỳ, nếu dự án chậm tiến độ chi phí lãi vay phát sinh, làm tăng chi phí vốn, giảm hiệu quả tín dụng.

“Nếu quy trình được rút ngắn xuống còn 2–3 năm, dòng vốn tín dụng sẽ quay vòng nhanh hơn, giúp nhiều dự án đủ điều kiện tiếp cận vốn và thúc đẩy tiến độ triển khai,” Thống đốc phân tích.

Một vấn đề khác là xác nhận đối tượng vay vốn mua hoặc thuê nhà ở xã hội. Hiện hồ sơ xác nhận giữa các địa phương còn thiếu thống nhất, gây khó khăn cho ngân hàng khi xét duyệt cho vay. Vì vậy, bà Hồng đề nghị cần hoàn thiện quy trình xác nhận, tránh chồng chéo, kéo dài thời gian.

Đặc biệt, Nghị quyết mới giao NHNN chỉ đạo các ngân hàng thương mại tham gia gói tín dụng 120.000 tỷ đồng (hiện đã tăng lên 145.000 tỷ đồng).

Đây là nguồn vốn do các ngân hàng huy động từ người dân, và phần lãi suất ưu đãi trong giai đoạn đầu cũng được các ngân hàng chủ động cân đối từ nguồn lực tài chính của mình. Hiện nay, nguồn vốn cho vay của các ngân hàng hoàn toàn sẵn sàng. Tuy nhiên, tiến độ giải ngân còn phụ thuộc vào việc công khai danh mục dự án từ phía địa phương, cũng như nhu cầu thực tế của doanh nghiệp và người mua nhà. Nhiều địa phương vẫn vướng mắc trong khâu giao đất, thủ tục đầu tư, khiến doanh nghiệp chưa thể triển khai dự án, dẫn đến nhu cầu vay vốn chưa phát sinh. Do đó, ở giai đoạn đầu, giải ngân còn ở mức thấp. Thống đốc cho rằng, khi các thủ tục được tháo gỡ, tiến độ giải ngân chắc chắn sẽ được cải thiện.

Bên cạnh tín dụng thương mại, NHNN cũng chú trọng kênh tín dụng chính sách thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH). Nguồn vốn từ ngân sách nhà nước kết hợp với huy động của NHCSXH sẽ được sử dụng cho vay người mua hoặc thuê mua nhà ở xã hội.

Tuy nhiên, các khoản cho vay nhà ở xã hội thường có kỳ hạn dài, trong khi nguồn vốn huy động của ngân hàng chủ yếu là ngắn hạn. Việc tiếp tục huy động để cho vay vì thế gặp khó khăn do áp lực thanh khoản. Do đó, cần có nguồn vốn bổ sung từ ngân sách nhà nước hoặc xem xét phương án phát hành trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh nhằm đáp ứng nhu cầu vay vốn dài hạn, phục vụ đúng mục tiêu an sinh.

Ngoài ra, các chuyên gia cũng đề xuất đa dạng hóa nguồn vốn xã hội hóa. Theo đó, doanh nghiệp phát triển nhà ở xã hội hoàn toàn có thể huy động vốn qua thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, do tính chất dự án dài hạn và đối tượng hưởng lợi là người thu nhập thấp, nhà đầu tư cá nhân ít mặn mà mua trái phiếu doanh nghiệp trong lĩnh vực này.

Thống đốc Nguyễn Thị Hồng gợi ý một hướng có thể xem xét là áp dụng cơ chế bảo lãnh. Nguồn bảo lãnh có thể đến từ ngân sách trung ương hoặc từ địa phương đối với những doanh nghiệp đủ năng lực, qua đó tăng niềm tin thị trường, giúp doanh nghiệp huy động được nguồn vốn trung và dài hạn, giảm phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng.

"Việc đa dạng hóa nguồn vốn không chỉ giúp giảm áp lực cho hệ thống ngân hàng mà còn góp phần thực hiện chủ trương tại Chỉ thị 40 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội. Đây là hướng đi dài hạn, bền vững, giúp giải quyết nhu cầu nhà ở xã hội ngày càng lớn, đồng thời thúc đẩy mục tiêu an sinh và phát triển bền vững", Thống đốc nhấn mạnh.