TCVN 13316‑12:2025 về xe chữa cháy, cứu nạn cứu hộ trên cao

Trong những năm gần đây, Việt Nam chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của các đô thị lớn, với nhiều công trình cao tầng, chung cư, tòa nhà văn phòng, trung tâm thương mại… được xây dựng dày đặc. Khi xảy ra sự cố cháy hoặc tai nạn cứu hộ ở độ cao, khả năng tiếp cận của lực lượng chữa cháy truyền thống bị hạn chế, làm gia tăng nguy cơ thiệt hại về người và tài sản. Chính vì vậy, các xe chữa cháy, cứu nạn cứu hộ trên cao trở thành trang bị quan trọng và không thể thiếu trong công tác phòng cháy chữa cháy (PCCC) và cứu nạn cứu hộ hiện nay.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều đơn vị PCCC chưa được trang bị đồng bộ các loại xe chuyên dụng hoặc phải sử dụng các xe cứu hộ thông thường, thang nhỏ, dẫn đến khó khăn trong việc nâng giỏ làm việc lên cao, vận hành chân chống không ổn định, làm giảm hiệu quả cứu nạn. Những hạn chế này tiềm ẩn rủi ro lớn về an toàn lực lượng cứu hộ và hiệu quả chữa cháy tại các công trình cao tầng. Trước bối cảnh đó, việc áp dụng tiêu chuẩn quốc gia mới là nhu cầu cấp bách để chuẩn hóa thiết kế, năng lực vận hành và an toàn của các xe này, góp phần nâng cao hiệu quả cứu hộ và bảo vệ tính mạng, tài sản con người.

Trước tình hình đó, TCVN 13316‑12:2025 về xe chữa cháy, cứu nạn cứu hộ trên cao chính thức ra đời, nhằm chuẩn hóa thiết kế, năng lực vận hành và an toàn của các loại xe cứu hộ chuyên dụng. Đây được đánh giá là bước tiến quan trọng trong công tác phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ tại Việt Nam, đặc biệt trong các công trình cao tầng, phức hợp đô thị.

Xe chữa cháy cứu hộ, cứu nạn trên cao nên đáp ứng tiêu chuẩn giúp tăng năng lực vận hành và an toàn. Ảnh minh họa

Theo tiêu chuẩn, xe cứu nạn cứu hộ trên cao được phân loại chính thành ba nhóm: xe cần trục chữa cháy, xe thang vươn thẳng và xe phun chữa cháy/phá dỡ trên cao. Các xe này được trang bị cần trục hoặc thang nâng giỏ làm việc, mâm xoay 360°, hệ thống thủy lực và bơm chữa cháy, đảm bảo lực lượng cứu hộ tiếp cận nhanh và an toàn tại các vị trí cao khó tiếp cận.

Một trong những điểm nổi bật của TCVN 13316‑12:2025 là yêu cầu về cấu trúc cơ khí và khả năng chịu tải. Thang và cần trục phải chịu được tải trọng giỏ làm việc, chân chống giúp xe cân bằng khi nâng thang, mâm xoay 360° giúp thao tác linh hoạt. Giỏ làm việc được thiết kế chịu tải trọng người và thiết bị cứu hộ, đảm bảo an toàn tuyệt đối trong quá trình hoạt động.

Tiêu chuẩn cũng nêu rõ phạm vi làm việc, bao gồm chiều cao tối đa của giỏ làm việc và tầm với ngang, giúp lực lượng cứu hộ tiếp cận nhanh và hiệu quả các tầng cao. Hệ thống an toàn vận hành cũng được chú trọng, với khóa an toàn, cơ cấu chống quá tải, cảnh báo rung lắc và cơ chế báo hiệu khi gặp sự cố, bảo vệ người cứu hộ khỏi nguy cơ tai nạn.

Ngoài ra, hệ thống thủy lực, bơm nước và bọt chữa cháy phải đạt lưu lượng và áp suất theo chuẩn, đảm bảo hoạt động liên tục, ổn định. Tiêu chuẩn còn yêu cầu hiệu suất làm việc, bao gồm thời gian nâng hạ thang, quay mâm và thao tác giỏ làm việc, đảm bảo triển khai nhanh trong tình huống khẩn cấp. Tất cả xe sau khi chế tạo phải trải qua thử nghiệm tải, rung lắc và số chu kỳ vận hành, đảm bảo độ bền, an toàn và ổn định trước khi đưa vào sử dụng.

Theo các chuyên gia, việc áp dụng TCVN 13316‑12:2025 không chỉ nâng cao khả năng cứu nạn cứu hộ mà còn chuẩn hóa thị trường xe cứu hộ tại Việt Nam. Trước đây, nhiều đơn vị PCCC gặp khó khăn trong việc đánh giá, lựa chọn xe phù hợp vì thiếu chuẩn mực rõ ràng. Giờ đây, các cơ quan PCCC, doanh nghiệp sản xuất và chủ đầu tư công trình có thể dựa trên tiêu chuẩn để chọn lựa và vận hành xe đạt hiệu quả tối đa, giảm rủi ro cho người dân và lực lượng cứu hộ.

Bên cạnh đó, tiêu chuẩn mới còn giúp tối ưu hóa hiệu quả vận hành. Thời gian triển khai nhanh, thao tác chính xác và khả năng nâng giỏ ổn định góp phần cứu người kịp thời, hạn chế thiệt hại về tài sản và giảm áp lực cho lực lượng cứu hộ. Hệ thống cảnh báo, cân bằng giỏ và cơ cấu chống va chạm đảm bảo an toàn cho nhân viên khi làm việc ở độ cao lớn.

TCVN 13316‑12:2025 là công cụ then chốt để nâng cấp đội xe cứu hộ, đặc biệt trong các đô thị lớn như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh nơi mật độ cao tầng tăng nhanh. Khi tiêu chuẩn được áp dụng rộng rãi, lực lượng PCCC sẽ triển khai cứu hộ nhanh hơn, hiệu quả hơn, đồng thời giảm nguy cơ thiệt hại và rủi ro cho người dân.