Thành phố tỉnh lỵ của tỉnh đông dân nhất ĐBSCL sẽ là đô thị thông minh nước

Hiện trạng thành phố Long Xuyên

Thành phố Long Xuyên, được công nhận là đô thị loại I thuộc tỉnh An Giang vào năm 2020, hiện có 13 đơn vị hành chính (gồm 11 phường và 2 xã), với tổng diện tích đất khoảng 11.496ha. Diện tích đất sản xuất nông nghiệp chiếm 62%, đất chuyên dùng và khác chiếm 27%, và đất ở chiếm 11%. Dân số hiện tại của thành phố là khoảng 272.484 người, trong đó phần lớn là dân cư thành thị (239.764 người).

Dù tỷ lệ đô thị hóa ở Long Xuyên đã đạt mức 87%, nhưng nhiều phường vẫn còn diện tích đất nông nghiệp lớn. Điều này cho thấy quá trình đô thị hóa chưa thực sự đồng bộ và chưa đáp ứng được tiêu chuẩn của một đô thị loại I. Cơ cấu kinh tế chuyển đổi từ nông nghiệp sang dịch vụ, thương mại và du lịch còn chậm, và lượng dân cư di chuyển đến các thành phố lớn như TP. Hồ Chí Minh, Bình Dương, Long An vẫn khá nhiều.

Tuy nhiên, đây cũng có thể là một lợi thế cho Long Xuyên khi thành phố vẫn còn quỹ đất lớn để phát triển đô thị và thu hút các nhà đầu tư cho các dự án về công nghiệp, y tế, giáo dục, du lịch và bất động sản.

Thành phố Long Xuyên có ba vùng cảnh quan đặc trưng, bao gồm khu vực xây dựng đô thị, sinh thái nông nghiệp, và cảnh quan sông, kênh rạch. Vùng cảnh quan sông, kênh rạch chiếm tỷ trọng lớn và đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nét đặc trưng riêng cho đô thị.

Hệ thống thoát nước của Long Xuyên chịu ảnh hưởng trực tiếp từ mực nước sông Hậu. Vào mùa khô, hệ thống này hoạt động tốt, nhưng khi mực nước dâng cao, khả năng thoát nước của các cống thoát bị hạn chế, gây ra tình trạng ngập úng tại nhiều khu vực. Nhiều tuyến cống được xây dựng từ lâu và đã xuống cấp, không đáp ứng được nhu cầu thoát nước, đặc biệt là tại các khu vực đông dân cư.

Quốc lộ 91 đi qua Long Xuyên và là tuyến giao thông quan trọng, kết nối từ Cần Thơ tới Cửa khẩu quốc tế Tịnh Biên và sang Campuchia. Ngoài ra, Long Xuyên nằm dọc bờ tây sông Hậu, là cửa ngõ giao thông đường thủy quan trọng của vùng Tứ giác Long Xuyên. Cảng Mỹ Thới là một cảng sông hoạt động hiệu quả trong vùng, giúp thành phố có lợi thế về giao thông thủy.

Đề xuất phát triển theo mô hình đô thị thông minh nước

Dựa trên các yếu tố hiện trạng trên, ThS. Kiến trúc sư Nguyễn Ngọc Vệ đề xuất ba mô hình phát triển đô thị cho Long Xuyên: "Thành phố đáng sống", "Thành phố xanh và bền vững", và "Thành phố thông minh nước". Trong đó, ông ưu tiên mô hình "Thành phố thông minh nước" cho Long Xuyên, theo Báo Xây dựng.

Thành phố thông minh nước là thành phố sử dụng công nghệ kỹ thuật số để cải thiện chất lượng cuộc sống, giải quyết các thách thức đô thị, và xây dựng cơ sở hạ tầng bền vững. Mô hình này không chỉ tạo điều kiện cho quản lý nước một cách hiệu quả, mà còn giữ gìn mối quan hệ gắn kết giữa thành phố với các dòng sông và hệ thống kênh rạch.

Theo Quyết định 950/QĐ-TTg ngày 1/8/2018 của Thủ tướng Chính phủ, Việt Nam sẽ phát triển đô thị thông minh dựa trên ba trụ cột chính: quy hoạch đô thị thông minh, xây dựng và quản lý đô thị thông minh, và tiện ích đô thị thông minh, tất cả dựa trên cơ sở dữ liệu không gian đô thị. Mục tiêu là áp dụng công nghệ kỹ thuật số để nâng cao chất lượng cuộc sống của cư dân.

Bộ Xây dựng cũng đề xuất 4 cấp độ cho đô thị thông minh, bao gồm áp dụng tiêu chí đô thị thông minh (12 tiêu chí), xây dựng và phát triển đô thị thông minh (30 tiêu chí), phát triển đô thị thông minh tiên phong (54 tiêu chí), và tầm nhìn phát triển đô thị thông minh bền vững (66 tiêu chí). Các tiêu chí này tập trung vào quản lý quy hoạch, giao thông, năng lượng, và cấp nước sạch nhằm phát triển đô thị bền vững.

Thành phố Long Xuyên cần tập trung vào việc duy trì và phát triển bản sắc sông nước, bảo tồn văn hóa và lối sống đặc trưng của địa phương. Để phát triển đô thị bền vững và trở thành một nơi "đáng sống", Long Xuyên cần áp dụng các giải pháp quản lý nước thông minh và phát triển cơ sở hạ tầng bền vững, từ việc quản lý nước mưa, nước lũ đến sử dụng công nghệ IoT để ứng phó với biến đổi khí hậu.

Để đạt được mục tiêu này, Long Xuyên cần đặt ra các mục tiêu chiến lược cho ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. Thành phố cần rà soát và điều chỉnh quy hoạch xây dựng phù hợp với tình hình thực tế, đồng thời triển khai các kế hoạch cụ thể để phát triển đô thị mới, tạo quỹ đất sạch và thu hút đầu tư. Việc xây dựng bản đồ số hiện trạng hạ tầng kỹ thuật sẽ giúp thành phố quản lý và đầu tư hiệu quả hơn, giảm tình trạng ngập úng và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân.

An Giang là tỉnh thuộc Vùng kinh tế trọng điểm thuộc vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL); đây là tỉnh có dân số đông nhất vùng ĐBSCL với số dân 1.905.520 người (tính đến năm 2022 theo ước tính trung bình của Tổng cục Thống kê Việt Nam) và là tỉnh đứng thứ 8 cả nước về dân số

Long Xuyên là thành phố tỉnh lỵ của tỉnh An Giang. Long Xuyên cũng từng là tỉnh lỵ của tỉnh Long Xuyên cũ trước năm 1956.