Sử dụng internet có sạch sẽ không?

Ngày tiếp tục qua đi và không nghi ngờ gì, bạn sẽ dành nhiều thời gian lướt web hơn, nghe nhạc, tải hình ảnh lên mạng, xem video…

Dùng internet không sạch sẽ như bạn nghĩ

Mỗi hoạt động bạn thực hiện trên mạng chỉ tốn cái giá rất nhỏ - vài gram CO2 thải ra vì năng lượng bạn cần cho thiết bị hoạt động và năng lượng cho mạng không dây mà bạn truy cập. Khó thấy hơn, nhưng có lẽ tốn nhiều nhiên liệu hơn là với những trung tâm dữ liệu và những máy chủ khổng lồ cần có để hỗ trợ internet và lưu trữ dữ liệu mà ta truy cập.

Mặc dù năng lượng tiêu tốn cho một lần tìm kiếm trên internet hay mở email rất nhỏ, nhưng khoảng 4,1 tỷ người, tức là khoảng 53,6% dân số toàn cầu, giờ đây đều sử dụng internet, thì con số rất lớn.

Những phần nhiên liệu rời rạc đó và khí hiệu ứng nhà kính liên quan thải ra với mỗi hoạt động trên mạng có thể nhân lên nhiều lần.

Nhà nghiên cứu Mike Hazas từ Đại học Lancaster giải thích, theo ước tính thì, dấu vết carbon thải ra từ các thiết bị ta sử dụng, internet và những khí thải này được dự đoán sẽ tăng gấp đôi đến năm 2025.

Nếu chúng ta buộc phải chia 1,7 tỷ tấn khí hiệu ứng nhà kính ước tính sinh ra từ hoạt động sản xuất và vận hành công nghệ kỹ thuật số cho người dùng internet toàn thế giới, thì điều này có nghĩa là mỗi chúng ta phải chịu trách nhiệm cho 400g khí thải CO2 mỗi năm.

Người dùng internet ở một số nơi trên thế giới có thể có dấu vết carbon cao hơn một cách bất thường. Một nghiên cứu ước tính rằng 10 năm trước, một người Australia dùng internet ở mức độ trung bình xả 81kg khí thải CO2 vào bầu khí quyển.

Lợi ích kinh tế nhờ quy mô và sử dụng năng lượng tái tạo chắc chắn sẽ giúp làm giảm con số này, nhưng rõ ràng là những người sống ở các nước phát triển vẫn chịu trách nhiệm về phần lớn dấu vết carbon vì sử dụng internet.

Nhắn tin sinh thái

Ta cũng có thể thay đổi cách sử dụng thiết bị để cắt giảm dấu vết carbon kỹ thuật số - một trong những cách dễ dàng nhất là thay đổi cách bạn gửi tin nhắn.

Charlotte Freitag, chuyên gia về dấu vết carbon tại Công ty Tư vấn Small World, một công ty do Berners-Lee sáng lập, cho biết tác động từ việc email có thể đã tăng lên.

Phải cắt giảm những chi tiết vụn vặt không cần thiết như email "cảm ơn", chúng ta đã có thể giảm rất nhiều khí thải carbon. Nếu mỗi người lớn ở Anh gửi ít hơn một thư "cảm ơn", điều này có thể giúp giảm 16.433 tấn carbon mỗi năm - tương đương với cắt giảm 3.334 xe hơi chạy bằng dầu diesel, theo công ty năng lượng OVO.

Những video nổi tiếng như Despacito có thể để lại dấu chân carbon lớn nếu được phát đi phát lại hang tỷ lần (Ảnh: Getty/Javier Hirschfeld)

Theo ước tính từ dịch vụ chống thư rác Cleanfox, một người dùng trung bình nhận được 2.850 email không mong muốn mỗi năm vì dịch vụ đăng ký nhận thư, và số thư đó thải ra nhiều carbon.

Lựa chọn gửi tin nhắn SMS có lẽ là cách thay thế thân thiện nhất với môi trường để giữ liên lạc, vì mỗi tin nhắn SMS chỉ thải ra rất ít carbon.

Một dòng trạng thái trên Twitter và gửi tin nhắn qua ứng dụng nhắn tin riêng tư như WhatsApp hay Facebook Messenger được Freitag ước tính cũng chỉ ít xả thải carbon hơn một chút so với gửi email.

Dấu vết carbon từ cuộc gọi kéo dài một phút trên điện thoại di động chỉ cao hơn một chút so với gửi tin nhắn, nhưng gọi điện thoại video qua internet thì có lượng xả thải cao hơn nhiều.

Một nghiên cứu từ năm 2012 ước tính rằng một cuộc họp kéo dài 5 giờ qua công cụ gọi điện họp bằng video với nhiều người tham gia từ nhiều quốc gia khác nhau sẽ thải ra khá nhiều carbon. Điều quan trọng ta cần nhớ là họp bằng gọi điện qua video được dùng để thay thế cho việc đi lại để đến nơi cần họp, và do đó, cách này thực ra tốt hơn cho môi trường rất nhiều.

Một nghiên cứu khác cũng cho thấy "tác động từ việc lái xe hơi ảnh hưởng nhiều hơn so với việc một cuộc họp bằng video, vốn chỉ có tác động ở mức tương đương với chưa đến 20km".

Sử dụng công cụ tìm kiếm “sạch”

Tìm kiếm trên internet lại là lĩnh vực khá phức tạp. 10 năm trước đây, mỗi lần tìm kiếm trên internet sinh ra ít carbon.

Ngày nay, Google sử dụng kết hợp giữa năng lượng tái tạo cùng với chi trả carbon để làm giảm thiểu dấu vết carbon trong hoạt động của công ty, trong khi đó Microsoft, sở hữu bộ máy tìm kiếm Bing, hứa hẹn sẽ trở nên âm tính carbon vào năm 2030, và những nỗ lực tìm hiểu xem liệu dấu vết carbon này hiện nay là cao hơn hay thấp hơn vẫn đang được tiến hành.

Tuy nhiên, theo các con số do chính Google cung cấp, thì một người dùng trung bình sử dụng dịch vụ của công ty này - sẽ tìm kiếm khoảng 25 lần mỗi ngày, xem khoảng 60 phút video trên YouTube, có một hộp thư điện tử Gmail và sử dụng vài dịch vụ khác của công ty này - sẽ thải ra mỗi ngày rất ít carbon.

Ít dành thời gian hơn cho những tin nhắn “cảm ơn” có thể làm giảm dấu vết carbon trong việc dùng email

Dù bạn có dùng công cụ tìm kiếm nào thì dùng trang web để tìm thông tin vẫn là cách bền vững hơn nhiều so với việc tìm trong sách. Trong thực tế, dấu vết carbon của một quyển sách bìa mềm làrất ít, trong khi báo cuối tuần tạo ra nhiều carbon hơn. Điều này khiến cho việc đọc tin tức trên mạng thân thiện hơn với môi trường so với việc nghiền ngẫm một tờ báo.

Nhưng bạn vẫn có thể đọc sách bìa mềm cả đời - chính xác là với 2.300 cuốn - thì mới thải ra lượng carbon tương đương với dấu vết carbon của một chuyến bay từ London đến Hồng Kông.

Những người từng bị cám dỗ trước tiền mã hoá, cryptocurrency, cũng có thể muốn suy nghĩ kỹ hơn về tác động môi trường của mỗi giao dịch họ thực hiện. Một nghiên cứu gần đây ước tính chỉ riêng BitCoin đã xả ra 22 triệu tấn khí thải CO2 mỗi năm - nhiều hơn tổng số dấu vết carbon của toàn bộ Jordan.

The Shift - nhóm chuyên gia cố vấn ở Pháp, ước tính: Xem video trên mạng chiếm phần lớn nhất trong lưu lượng internet toàn thế giới, khoảng 60%, và tạo ra khoảng 300 triệu tấn khí thải CO2 mỗi năm, tức là gần 1% tổng khí thải toàn cầu.

Một số hình thức ô nhiễm khí hậu do hậu quả của việc sử dụng internet cũng đến từ một số việc xem web bẩn. Xem phim khiêu dâm chiếm 1/3 lượng tải video, thải ra khối lượng CO2 ngang với Bỉ trong một năm.

Những dịch vụ xem video theo yêu cầu như Amazon Prime và Netflix chiếm khoảng 1/3 lượng tải tiếp theo, và 1/3 cuối cùng dấu vết carbon từ việc tải xem video từ YouTube và những đoạn video ngắn trên mạng xã hội.

Netflix cho biết tổng lượng tiêu thụ năng lượng toàn cầu của công ty này lên đến 451.000 megawatt giờ mỗi năm, số năng lượng này đủ để cung cấp cho 37.000 ngôi nhà, nhưng họ cho biết có mua chứng chỉ năng lượng tái tạo và phần bù carbon để bù lại cho bất cứ phần năng lượng nào đến từ nguồn nguyên liệu hóa thạch.

Nghe nhạc trực tuyến và tải nhạc về cũng gây tác động

Rabih Bashroush, nhà nghiên cứu từ Đại học Đông London và là nhà khoa học đứng đầu tại Dự án Eureca do Ủy ban Châu Âu tài trợ kinh phí, tính toán rằng 5 tỷ lượt nghe với duy nhất một video âm nhạc, bài hát đứng đầu bảng xếp hạng năm 2017 tên Despacito - đã tiêu thụ lượng điện tương đương với Chad, Guinea-Bissau, Somalia, Sierra Leone và Cộng hòa Trung Phi cộng lại trong cả năm.

Đọc tin trên báo hay đọc sách trên mạng sản sinh ra ít khí nhà kính hơn khi đọc cùng một nội dung trên giấy

Một nghiên cứu do đồng nghiệp của ông tên Kelly Widdicks phân tích thói quen xem trực tuyến và nhận thấy một số người xem sử dụng YouTube làm âm thanh nền, và đôi khi họ ngủ quên, gây ra phát thải carbon mà không tạo ra ích lợi gì.

Giảm thiểu những cách sử dụng trên hoặc ngừng chạy video không chủ đích trên một trình duyệt mở sẵn khi bạn không xem, cũng góp phần giúp lượng dấu vết carbon của bạn giảm xuống.

Nỗ lực đầu tiên trong việc xác định mức tiêu thụ năng lượng cho việc chơi game ở Mỹ cho thấy môn giải trí này sản sinh ra 24 triệu tấn CO2 mỗi năm. Những game thủ người Mỹ sử dụng 2,4% điện năng tại gia đình - 32 terawatt giờ điện mỗi năm, nghĩa là nhiều hơn so với tủ đá hay xài máy giặt.

Họ cũng cho thấy việc chơi game trực tuyến sử dụng nhiều năng lượng hơn, vì vậy khí thải carbon từ chơi game có thể tồi tệ hơn vì ngày càng nhiều người chơi game, và ở mảng này, các hoạt động của máy tính được thực hiện từ xa hơn là từ thiết bị cá nhân, chẳng hạn như thiết bị Stadia của Google.

Việc xả thải ra khí gây hiệu ứng nhà kính trong ngành công nghiệp công nghệ thông tin được dự đoán sẽ chiếm đến 14% khí thải toàn cầu vào năm 2040, nhưng cùng thời điểm này, Liên đoàn Viễn thông Quốc tế của Liên hiệp quốc đã đặt mục tiêu cho ngành giảm xả thải đến 45% trong 10 năm sau.

* *

Theo báo cáo bền vững của Facebook, dấu vết carbon của một người dùng mỗi năm ít hơn lượng xả thải khi đun nước hay nấu một ấm trà. Có thể tiết kiệm carbon bằng cách tắt một số tính năng trên mạng xã hội và trên các ứng dụng khác.

Nhưng dù những thay đổi trong hành vi lên mạng của mỗi người sẽ đưa ta đi rất xa, thì ngành công nghiệp này vẫn cần phải thay đổi để đảm bảo lượng xả thải carbon giảm xuống.

Thủy Tiên

(Theo BBC News - Ảnh: Getty/Javier Hirschfeld)