Phát triển năng lượng tái tạo: Con đường tất yếu xây dựng nền kinh tế bền vững

Việt Nam nỗ lực đẩy nhanh tiến trình chuyển dịch năng lượng

Khi thế giới đang tăng tốc hướng tới mục tiêu giảm phát thải và trung hòa carbon (Net Zero), phát triển năng lượng tái tạo không còn là lựa chọn phụ mà đã trở thành yêu cầu sống còn trong chiến lược phát triển kinh tế – xã hội của các quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Chia sẻ với báo chí, ông Võ Tân Thành - Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, Việt Nam đang nỗ lực đẩy nhanh tiến trình chuyển dịch năng lượng, nhất là thúc đẩy điện gió, điện mặt trời và các nguồn năng lượng sạch. Đây không chỉ là yêu cầu tất yếu để bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, mà còn là cơ hội lớn để doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, đáp ứng tiêu chuẩn ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị) và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Ngày 20/8/2025, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 70-NQ/TW về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia. Trước đó, ngày 04/5/2025, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, trong đó xác định chỉ số xanh là một trụ cột chiến lược của nền kinh tế. Cùng với đó là việc triển khai Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn 2045. “Đây là những định hướng quan trọng, tạo nền tảng cho việc hình thành một thị trường năng lượng minh bạch, cạnh tranh và bền vững, với sự tham gia tích cực của khu vực tư nhân”, Phó Chủ tịch VCCI Võ Tân Thành nhận định.

Phát triển năng lượng tái tạo không chỉ là giải pháp công nghệ, mà còn là con đường tất yếu để xây dựng nền kinh tế carbon thấp. Ảnh minh họa.

Theo Phó Chủ tịch VCCI Võ Tân Thành, phát triển năng lượng tái tạo không chỉ là giải pháp công nghệ, mà còn là con đường tất yếu để xây dựng nền kinh tế carbon thấp, giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và thu hút đầu tư quốc tế. Đây cũng chính là hướng đi để Việt Nam thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Trong lộ trình thực hiện các mục tiêu về chuyển dịch năng lượng, bảo đảm tăng trưởng kinh tế cao, an ninh năng lượng quốc gia và đặc biệt là tính khả thi, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 768/QĐ-TTg ngày 15/4/2025 phê duyệt Điều chỉnh Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện VIII). Để triển khai, Bộ Công thương cũng ban hành Quyết định số 1509/QĐ-BCT, ngày 30/5/2025 phê duyệt Kế hoạch thực hiện Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (điều chỉnh), gọi tắt là Kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII điều chỉnh.

Tuy nhiên, ông cho rằng, quá trình triển khai trên thực tế vẫn còn nhiều bất cập: Thủ tục hành chính phức tạp, kéo dài; Khung pháp lý cho cơ chế DPPA (mua bán điện trực tiếp) còn thiếu rõ ràng, gây khó khăn cho doanh nghiệp muốn mua điện trực tiếp từ các dự án năng lượng tái tạo; Doanh nghiệp còn lúng túng trong việc kết hợp nhiều nguồn điện, nhất là tận dụng điện mặt trời áp mái song song với hệ thống lưới điện quốc gia; Các chính sách khuyến khích phát triển năng lượng mới, năng lượng tái tạo đã ban hành nhưng chưa thực sự đi vào cuộc sống, khiến doanh nghiệp khó tận dụng hiệu quả.

“Những “điểm nghẽn” này đang làm chậm lại quá trình xanh hóa sản xuất, thậm chí làm giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế, đặc biệt tại các khu vực có tiêu chuẩn khắt khe về phát triển bền vững như EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản”, Phó Chủ tịch VCCI Võ Tân Thành nhấn mạnh.

5 giải pháp trọng tâm thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo

TS. Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội đề xuất 5 giải pháp trọng tâm thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo, các công nghệ năng lượng mới.

Thứ nhất, về phát triển năng lượng tái tạo: cần tập trung khai thác có hiệu quả tiềm năng về năng lượng tái tạo trong nước như điện gió, điện mặt trời, điện sinh khối; thu hút đầu tư tư nhân và quốc tế thông qua cơ chế ưu đãi, minh bạch, phù hợp với chiến lược phát triển của đất nước trong từng thời kỳ.

Thứ hai, về công nghệ năng lượng tương lai: cần nghiên cứu ứng dụng hydro xanh, amoniac xanh, hệ thống lưu trữ năng lượng (pin, thủy điện tích năng), công nghệ thu giữ carbon (CCS). Cùng với đó là ứng dụng năng lượng nguyên tử, phát triển điện hạt nhân. Hiện nay Việt Nam đã có chủ trương cụ thể vấn đề này.

Thứ ba, về lưới điện thông minh: cần hiện đại hóa lưới điện, ứng dụng AI và chuyển đổi số để vận hành hiệu quả khi tích hợp số lượng lớn các nguồn năng lượng tái tạo. Vừa qua, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Đây là là cơ sở chính trị quan trọng để thúc đẩy phát triển nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số trong lĩnh vực năng lượng một cách toàn diện, trong các khâu của chuỗi cung ứng, dịch vụ.

Thứ tư, về hoàn thiện thể chế: tiếp tục tháo gỡ "điểm nghẽn" trong cơ chế giá điện, ưu đãi đầu tư và tài chính xanh. Theo TS. Tạ Đình Thi, các luật vừa được Quốc hội thông qua đã thể chế hóa các chủ trương của Đảng để triển khai thực hiện trong thực tiễn.

Thứ năm, phát triển hệ sinh thái công nghiệp năng lượng, đào tạo nhân lực chất lượng cao cho lĩnh vực năng lượng, nâng cao năng lực doanh nghiệp trong nước nhằm nội địa hóa và giảm chi phí sản xuất, tiến tới làm chủ công nghệ và dần hướng tới xuất khẩu công nghệ.