Những băng đảng đằng sau việc buôn lậu sừng tê giác trên thế giới

 

Giai đoạn giữa năm 2007 và 2014, nạn săn bắt tê giác tăng lên gần 9.000%, đến đầu năm 2018, con số đó là 8.700%. Sự tồn tại của loài động vật này có nguy cơ bị tuyệt chủng bởi những băng đảng Mafia hoạt động có tổ chức.

Mô hình “Mafia thương hiệu nhượng quyền (Franchise)”

   Thuật ngữ mafia được sử dụng để gợi lại những hình ảnh của Marlon Brando như Don Corleone trong phim “Bố Già”, hay Tony Soprano là người đứng đầu băng nhóm tội phạm tại New Jersey. Nhưng vào đầu những năm 1990, Mafia dần bắt đầu thích ứng với một kỷ nguyên mới – kỷ nguyên “toàn cầu hoá”. Và cũng giống như các tập đoàn đa quốc gia thường không rõ ràng, mở rộng hoạt động qua nhiều lãnh thổ, những cảng tránh thuế, các tổ chức Mafia mới này hoạt động cũng bài bản, tinh vi như vậy.

   Mark Galeotti – chuyên gia về tội phạm và an ninh xuyên quốc gia ở Nga, đã giải thích cách thức mà những nhóm Mafia mới này hoạt động. Một trong những nhóm tội phạm có tổ chức và quyền lực nhất ở Moscow là Chechen, trong đó có nhiều thành viên đến từ Cộng hòa Chechnya (vốn đòi ly khai khỏi Nga).

   “Tổ chức Mafia Chechen trở thành một thương hiệu nhượng quyền có tên “McMafia” – ông Galeotti giải thích – “Trùm Mafia sẽ bán tên “Chechen” cho các băng nhóm tại những thị trấn khác miễn là họ trả tiền, và miễn là họ luôn luôn cam kết lời hứa. Nếu một nhóm tuyên bố có sự kết nối với Chechen nhưng không thực hiện các hành vi de doạ, thì nhóm đó đang làm giảm sút đi hình ảnh của Chechen. Những người Chechen gốc sẽ theo sát họ”.

Lợi nhuận trong kinh doanh sừng tê giác là khổng lồ (Ảnh: Getty, Reuters, AFP, AP, CNN)

    Mô hình này bắt đầu hoạt động ở Nga vào những năm 1990 và hiện lan rộng ra toàn thế giới qua một loạt các tổ chức tội phạm – từ các tập đoàn ma túy Colombia đến các nhóm buôn bán động vật hoang dã tại Việt Nam. Và sau đó có sự hình thành của “Nhà nước Mafia” – một quốc gia được điều hành bởi một bè nhóm quyền lực hoặc một mạng lưới các chính trị gia tham nhũng và các quan chức tình báo có liên hệ mật thiết với các mạng lưới tội phạm có tổ chức.

Lợi nhuận kinh doanh sừng tê giác là khổng lồ

   Năm 2015, cảnh sát Mozambique đã bắt giữ một nhóm những người đàn ông và tịch thu sừng tê giác, một lượng lớn dollar Mỹ, một lượng nhỏ tiền địa phương, và lạ lùng hơn là bốn bao tải gạo của họ để ngụy trang. Họ nhận mình là những nhà ngoại giao tại Nam Phi. Khung tiền bảo lãnh của họ ở mức 30.000 USD, và họ chuyển được số tiền này trước khi nhanh chóng chạy thoát khỏi Mozambique.

   Phóng viên điều tra Julian Rademeyer phát hiện ra báo cáo về những vụ bắt giữ và  cuối cùng công bố một nghiên cứu có liên quan đến các nhà ngoại giao và mánh khoé lừa đảo của họ.

   Sự gia tăng các tầng lớp giàu có tại Trung Quốc và Việt Nam làm sống lại nhu cầu về sừng tê giác. Trở lại đầu những năm 2000, sừng tê giác không có trong danh mục hàng hoá và dịch vụ bất hợp pháp được các băng đảng tội phạm xuyên quốc gia ưa chuộng.

   Hai thập niên trước 2008, chính quyền ở Nam Phi cũng như ở Trung Quốc, Yemen, hai thị trường quan trọng nhất, dường như thành công trong việc bài trừ được hầu hết các hoạt động buôn bán sừng tê giác và ngà voi. Nhưng sừng tê giác vẫn tiếp tục có nhu cầu cao tại một số nơi. Nó được sử dụng trong y học cổ truyền Trung Hoa trong hơn bốn thiên niên kỷ qua.

Ngôi sao điện ảnh James Norton trong bộ phim McMafia, dựa trên cuốn sách khám phá về thế giới tội phạm của Misha Glenny (Ảnh: AP)

   Được chạm khắc trên những con dao khổng lồ truyền thống gọi là jambiyas, sừng tê giác có nhu cầu cao ở Yemen trong những năm 1970 và 1980. Nhu cầu hiện vẫn giữ nguyên nhưng người mua phải cạnh tranh với những mức giá cao hơn đến từ khu vực Đông Nam Á.

   Theo Cites (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora – Công ước về thương mại quốc tế các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp), số lượng tê giác và voi tăng lên với một tốc độ ổn định và de doạ tới một vài loài động vật. Nhưng trong năm 2008, số lượng tê giác bị giết chết để lấy sừng đột ngột tăng lên với tốc độ chóng mặt.

   Sừng tê giác hiện nay có giá trị hơn cocaine, ma tuý và vàng. Tùy vào nơi được bán, sừng có giá dao động từ 25.000 USD đến 60.000 USD/kg. Lợi nhuận trong kinh doanh là khổng lồ.

“Big Joe” Nyalunga – Mafia sừng tê giác sa lưới

   “Big Joe” Nyalunga hiện đang chờ xử án cùng với một nhóm những bị cáo khác bị bắt vì săn bắt tê giác. Big Joe là một cựu thanh tra cảnh sát Nam Phi, vì thế ông hiểu được hệ thống luật pháp nơi đây. Ông bị bắt hồi tháng 12/2012, nhưng phần lớn thời gian ông được bảo lãnh để tại ngoại. Giờ đây ông dự kiến bị ​​đi xét xử vào mùa xuân năm 2018. Ông phủ nhận mọi cáo buộc về bản thân.

   Big Joe bị cáo buộc như là “một tay chủ chốt”. Những nhân vật chủ chốt thường tổ chức săn bắt tê giác tại các khu vực nông thôn, nơi người dân địa phương nghèo khổ và họ biết được cách theo dõi, săn bắn động vật hoang dã. Họ bán sừng cho những người trung gian sẽ xuất khẩu sừng này đến các quốc gia khác, đặc biệt là Đông Á. Ở đây, chúng được sử dụng để tạo thành những bộ trang phục may mắn hoặc được sử dụng trong y học cổ truyền để chữa được mọi thứ bệnh từ ung thư đến liệt dương.

Sừng tê giác thường được sử dụng như tay cầm của dao găm truyền thống ở Yemen gọi là jambiyas (Ảnh: Getty)

    Các công tố viên cáo buộc Big Joe thu về lợi nhuận khổng lồ từ hình thức kinh doanh này trong nhiều năm qua. Ansie Venter là một trong những công tố viên đấu tranh kiên cường nhất đối với tội pham về săn bắt động vật hoang dã ở Nam Phi và cô đã cố gắng đưa Big Joe vào ghế bị cáo.

   Công tố viên Venter mô tả sự “bẩn thỉu” của loại tội ác này. Những con tê giác khổng lồ bất lực và bị cố định trước họng súng săn trước khi sừng của chúng bị cưa ra trong khi vẫn còn sống và có nhận thức. Sau đó chúng bị chảy máu đến chết. Những kẻ săn bắt không muốn giết chúng ngay vì khi một con tê giác chết sẽ kéo theo sự thu hút của loài sói và có thể báo động đến các lực lượng kiểm lâm.

Thợ săn nghiệp dư Walter Palmer chụp hình với một con sư tử. (Ảnh: Reuters)

Vương quốc tê giác Kruger và hoạt động của McMafia

   Vườn Kruger giáp biên giới Zimbabwe, cũng là ngôi nhà tập trung các loài tê giác lớn nhất trên thế giới. Từng là vùng đất nông nghiệp màu mỡ của Châu Phi, Zimbabwe phải đối mặt với thách thức gấp đôi sau hàng thiên niên kỷ.

   Không chỉ bao gồm những nhà ngoại giao đội lốt, mà còn có thêm cả những nữ vũ công Thái Lan và các băng đảng tội phạm Việt Nam. Thực tế, trong số những kẻ bị bắt với Big Joe Nyalunga có hai công dân người Việt Nam. Những phụ nữ Thái Lan hành nghề vũ công hoặc hoạt động mại dâm trong những quán rượu ở Johannesburg và đang làm việc cho những người Việt Nam và Lào để kiếm thêm tiền mặt. Nhà nghiên cứu về tội phạm Annette Hübschle giải thích mạng lưới buôn bán động vật hoang dã sử dụng các công ty để làm bình phong.

Lính tuần tra vương quốc Kruger để sẵn sàng vô hiệu hóa những cuộc săn bắt tê giác (Ảnh: Getty)

   Những người đại diện Thái Lan ở Nam Phi tuyển dụng những cô gái mại dâm người Thái … để cùng những người Nam Phi trung gian tới các khu bảo tồn săn bắt tư nhân và các trang trại vào vai đóng thế cho những người săn bắn kiếm giải thưởng. Những kẻ buôn bán động vật hoang dã tiết kiệm được chi phí di chuyển từ Đông Nam Á đến Nam Phi.

   Những tổ chức Mafia toàn cầu mới đều là những doanh nghiệp nhiều triệu USD, có nguồn lực tốt hơn các cơ quan thực thi pháp luật có trách nhiệm truy bắt họ. Những kẻ săn trộm sử dụng vũ khí quân sự, phương tiện đi lại, trực thăng để truy bắt voi và tê giác, làm nản lòng những nỗ lực của các lực lượng bảo vệ động vật hoang dã.

   Tất cả những việc này phản ánh mối lo ngại của thế giới về việc các nhóm tổ chức McMafia đang ngày càng nở rộ. Những tội phạm có tổ chức có thể hối lộ những nhân vật chủ chốt của các lực lượng chống lại chúng. McMafia vẫn tiếp tục tàn sát loài tê giác quý hiếm để kiếm lời.

                                                                                                                                                                     Kim Thoa