Thực trạng năng suất và chất lượng sản phẩm tại vùng nông thôn

Các doanh nghiệp nông thôn chủ yếu tập trung vào các ngành nghề truyền thống như chế biến nông sản, thủ công mỹ nghệ, chăn nuôi và trồng trọt. Tuy nhiên, nhiều nơi vẫn sản xuất theo phương thức thủ công, thiếu sự chuẩn hóa và công nghệ hiện đại, dẫn đến chất lượng không đồng đều, giá trị gia tăng thấp.

Nhiều doanh nghiệp nhỏ lẻ ở vùng nông thôn đang thiếu quy trình chuẩn hóa và hệ thống kiểm soát chất lượng

Thực tế tại một số làng nghề truyền thống ở miền Bắc như làng gốm Bát Tràng, làng nghề mây tre đan Phú Vinh, các sản phẩm chủ yếu được làm thủ công, ít ứng dụng máy móc hiện đại. Điều này dẫn tới việc mẫu mã còn đơn điệu, chất lượng không đồng nhất, khó cạnh tranh với các sản phẩm công nghiệp cùng loại.

Tương tự, tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long, nhiều doanh nghiệp chế biến nông sản như gạo, trái cây vẫn gặp khó khăn trong việc đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu do thiếu quy trình chuẩn hóa và hệ thống kiểm soát chất lượng hiệu quả.

Ứng dụng các công cụ cải tiến trong doanh nghiệp nông thôn

Để khắc phục tình trạng trên, nhiều doanh nghiệp đã bắt đầu tìm đến các công cụ cải tiến như:

5S (Sàng lọc, Sắp xếp, Sạch sẽ, Săn sóc, Sẵn sàng): Giúp tạo ra môi trường làm việc gọn gàng, ngăn nắp, từ đó giảm thiểu lãng phí thời gian và nâng cao hiệu suất lao động.

Ví dụ như Hợp tác xã nông sản Tân Bình ở Đồng Tháp đã áp dụng 5S vào khu vực chế biến lúa gạo. Việc sắp xếp lại không gian làm việc giúp giảm lãng phí thời gian tìm kiếm công cụ, tăng năng suất lên 15% chỉ sau 6 tháng.

Lean Manufacturing: Tối ưu hóa quá trình sản xuất, loại bỏ các công đoạn thừa, giảm thiểu lãng phí nguyên liệu. Ở một số cơ sở chế biến nông sản, Lean đã giúp rút ngắn thời gian sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm.

Sản phẩm nấm đông trùng hạ thảo được tối ưu hóa quy trình nhờ công cụ cải tiến 

Ví dụ như Công ty TNHH Chế biến Nông sản Hưng Phát ở Long An đã áp dụng Lean vào sản xuất nấm đông trùng hạ thảo. Nhờ tối ưu hóa quy trình, tỉ lệ sản phẩm lỗi giảm 20%, thời gian chế biến rút ngắn 10%.

ISO 22000: Tiêu chuẩn quản lý an toàn thực phẩm đang được áp dụng tại nhiều cơ sở sản xuất nông sản sạch, giúp đảm bảo chất lượng đồng nhất và đáp ứng yêu cầu xuất khẩu.

Ví dụ như Trang trại Thanh Xuân ở Lâm Đồng đã áp dụng ISO 22000 vào sản xuất rau sạch. Nhờ đó, sản phẩm của trang trại đạt tiêu chuẩn xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản và Hàn Quốc.

Kaizen: Với triết lý "cải tiến liên tục", nhiều doanh nghiệp đã áp dụng Kaizen vào quy trình trồng trọt và chế biến, giúp tối ưu chi phí và nâng cao năng suất.

Ví dụ như Hợp tác xã rau sạch Vĩnh Thạnh (Cần Thơ) đã ứng dụng Kaizen để cải tiến phương thức trồng và chăm sóc rau theo tiêu chuẩn VietGAP, giúp tăng sản lượng lên 20% mỗi năm.

Thách thức trong việc triển khai

Dù mang lại hiệu quả rõ rệt, việc áp dụng các công cụ cải tiến tại vùng nông thôn vẫn gặp nhiều khó khăn, cụ thể như:

Thiếu kiến thức chuyên môn về các công cụ quản lý hiện đại: Nhiều chủ doanh nghiệp và lao động tại vùng nông thôn chưa được đào tạo bài bản về các công cụ cải tiến như Lean, 5S hay Kaizen. Điều này khiến quá trình triển khai gặp nhiều vướng mắc và dễ thất bại.

Hạn chế về nguồn vốn để đầu tư máy móc, công nghệ: Việc áp dụng cải tiến thường đòi hỏi sự đầu tư ban đầu về máy móc, thiết bị và hệ thống quản lý hiện đại. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp nông thôn có quy mô nhỏ, khả năng tài chính hạn hẹp, nên khó tiếp cận các khoản đầu tư này.

Tâm lý e ngại thay đổi phương thức sản xuất truyền thống: Tại các vùng nông thôn, nhiều doanh nghiệp vẫn sản xuất theo phương thức cũ đã tồn tại hàng chục năm. Tâm lý ngại thay đổi và sợ rủi ro khiến họ dè dặt khi tiếp cận công nghệ mới.

Hạ tầng và logistics chưa phát triển: Ở nhiều khu vực nông thôn, hạ tầng giao thông và hệ thống logistics còn yếu kém, gây khó khăn trong vận chuyển nguyên liệu và phân phối sản phẩm.

Giải pháp thúc đẩy

Để khuyến khích các doanh nghiệp nông thôn mạnh dạn áp dụng các công cụ cải tiến, cần đẩy mạnh đào tạo, tập huấn kiến thức về Lean, 5S, ISO... cho các chủ cơ sở sản xuất; Hỗ trợ tài chính thông qua các quỹ khuyến công hoặc chương trình phát triển nông thôn; Thúc đẩy liên kết giữa doanh nghiệp và cơ quan quản lý để tháo gỡ khó khăn khi triển khai cải tiến.

Doanh nghiệp nông thôn cần mạnh dạn áp dụng các công cụ cải tiến như Lean, 5S...

Đẩy mạnh đào tạo và nâng cao nhận thức: Cần tổ chức các khóa tập huấn, hội thảo chuyên đề về Lean, 5S, ISO, Kaizen cho chủ doanh nghiệp và người lao động. Việc hiểu rõ cách thức vận hành và lợi ích mang lại sẽ giúp thay đổi tư duy sản xuất cũ, tạo nền tảng vững chắc cho cải tiến.

Hỗ trợ tài chính và tiếp cận nguồn vốn: Chính phủ và các tổ chức kinh tế cần tạo điều kiện để doanh nghiệp nông thôn dễ dàng tiếp cận các gói vay ưu đãi, quỹ khuyến công hoặc các chương trình hỗ trợ vốn đầu tư thiết bị và công nghệ hiện đại. Ví dụ, tại tỉnh Quảng Nam, Quỹ Hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nông thôn đã giúp hàng chục cơ sở sản xuất nâng cấp máy móc và cải tiến quy trình, mang lại hiệu quả sản xuất vượt trội.

Phát triển hạ tầng và logistics: Cải thiện giao thông, kho bãi và hệ thống vận chuyển tại các vùng nông thôn giúp hàng hóa được lưu thông nhanh chóng, giảm chi phí và thời gian. Ở Đồng Tháp, việc phát triển hệ thống kho lạnh và vận tải nhanh đã giúp doanh nghiệp xuất khẩu nông sản thuận lợi hơn.

Thúc đẩy liên kết vùng và hợp tác sản xuất: Kết nối các hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ lẻ thành các chuỗi sản xuất khép kín, chia sẻ nguồn lực và công nghệ. Điều này không chỉ tăng sức cạnh tranh mà còn đảm bảo đầu ra ổn định. Mô hình liên kết trồng lúa sạch tại An Giang là một ví dụ tiêu biểu, giúp nông dân và doanh nghiệp cùng phát triển.

Tăng cường vai trò của chính quyền địa phương: Các cơ quan quản lý cần hỗ trợ pháp lý, đơn giản hóa thủ tục hành chính và tạo cơ chế thông thoáng để doanh nghiệp nông thôn dễ dàng tiếp cận cải tiến.

Việc nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, hàng hóa tại vùng nông thôn thông qua các công cụ cải tiến không chỉ giúp tăng tính cạnh tranh mà còn góp phần phát triển kinh tế địa phương. Đây là hướng đi tất yếu để các doanh nghiệp nông thôn bắt kịp xu thế và vươn ra thị trường rộng lớn hơn.