Liên hiệp Hội cần đổi mới hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội

Ngày 24/12, tại Hà Nội, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) đã tổ chức hội thảo “Tổng kết hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội năm 2024 của Liên hiệp Hội Việt Nam và các Hội thành viên”. Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam Phan Xuân Dũng; Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Tạ Đình Thi; Tổng Thư ký Liên hiệp Hội Việt Nam Nguyễn Quyết Chiến đồng chủ trì hội thảo.

Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam Phan Xuân Dũng

Phát biểu khai mạc hội thảo, Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam Phan Xuân Dũng nêu rõ: Sau 10 năm triển khai Quyết định số 14/2014/QĐ-TTg ngày 14-2-2014 của Thủ tướng Chính phủ, hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội của Liên hiệp Hội Việt Nam và các hội thành viên đã đạt được một số kết quả đáng ghi nhận: Hoạt động ngày càng đi vào nề nếp và luôn được xác định là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của đội ngũ trí thức để đóng góp vào quá trình xây dựng đất nước; thông qua hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội, Liên hiệp Hội Việt Nam và các hội thành viên đã tập hợp được đội ngũ chuyên gia đa ngành, đa lĩnh vực tâm huyết với đất nước, ngành, lĩnh vực và địa phương; hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội cung cấp thêm thông tin, tư liệu khoa học cho các nhà hoạch định chính sách, các cơ quan trước khi ra quyết định, đóng góp vào quá trình xây dựng và hoàn thiện các cơ chế, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, góp phần nâng cao hiệu quả các đề án/dự án quan trọng của ngành, lĩnh vực và địa phương.

Trình bày báo cáo tổng kết, Trưởng ban Tư vấn, phản biện và giám định xã hội Liên hiệp hội Việt Nam Bùi Kim Tuyến cho biết, hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội ngày càng được Liên hiệp Hội Việt Nam và các hội thành viên coi trọng. Các hội thành viên của Liên hiệp Hội Việt Nam đã tập hợp được nhiều chuyên giỏi về chuyên môn và tâm huyết; sẵn sàng gia tham gia đóng góp ý kiến xây dựng các chủ trương, chính sách, chương trình, dự án với Đảng và Nhà nước... Trong giai đoạn 2021-2024, mỗi năm Liên hiệp Hội Việt Nam góp ý khoảng 10-15 dự thảo chủ trương, chính sách, đề án, dự án quan trọng theo đề nghị của các cơ quan Trung ương, Bộ ngành; đồng thời, chủ động tổ chức khoảng 10-12 nhiệm vụ tư vấn, phản biện và giám định xã hội có tính thời sự cao, tác động đến cộng đồng xã hội, hoặc trí thức quan tâm, nhất là các vấn đề về khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo, các vấn đề về công tác trí thức.

Bà Bùi Kim Tuyến, Trưởng ban Tư vấn, phản biện và giám định xã hội Liên hiệp hội Việt Nam 

Tuy nhiên, công tác này vẫn còn nhiều khó khăn do các nhiệm vụ thường có khối lượng tài liệu lớn, nội dung mới và phức tạp, thời gian thực hiện ngắn, chế độ chưa tương xứng. Một số vấn đề tư liệu, tài liệu không đầy đủ, đã ảnh hưởng đến chất lượng tư vấn, phản biện. Việc đặt hàng của cơ quan Đảng và nhà nước chưa gắn với các điều kiện như kinh phí và các điều kiện khác, khiến cho hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội của các hội, nhất là các hội chuyên ngành gặp khó khăn và bị động. Bên cạnh đó, một số nhà khoa học còn có tâm lý e ngại, nể nang nên tiếng nói phản biện của Liên hiệp Hội và các hội thành viên còn chưa mạnh mẽ... Bà Bùi Kim Tuyến thẳng thắn thừa nhận. 

Phát biểu tại hội thảo, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Tạ Đình Thi nhấn mạnh, hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội trong bối cảnh đặc biệt, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, cần đổi mới cả về nội dung và hình thức. Việc đổi mới này đòi hỏi tư duy phát triển cũng như đổi mới trong xây dựng chính sách pháp luật. Do đó, những kiến nghị sửa đổi Quyết định số 14 là cần thiết. Theo đó, cần xác định địa vị pháp lý của Liên hiệp Hội và các hội thành viên trong hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội.

Ông Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội 

Theo Phó Chủ nhiệm Tạ Đình Thi, Liên hiệp Hội Việt Nam và các hội thành viên cần đánh giá sâu hơn, kỹ lưỡng hơn những tồn tại, hạn chế của Quyết định số 14 bằng những số liệu, phân tích cụ thể. Điều này đòi hỏi Liên hiệp Hội Việt Nam và các hội thành viên phải có những cuộc làm việc với một số Bộ ngành liên quan để tạo được sự đồng thuận trong cách thức thực hiện, sửa đổi Quyết định số 14, đưa ra phương hướng cụ thể. Bên cạnh đó, cần nêu rõ vai trò, trách nhiệm, cơ sở pháp lý của các cơ quan, Bộ ngành trong xây dựng chính sách.

Phát biểu tại hội thảo, các đại biểu, chuyên gia, nhà khoa học, đại diện Liên hiệp hội ở địa phương tập trung đóng góp ý kiến, đề xuất một số giải pháp để tiếp tục đổi mới nội dung và hình thức hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội của cả hệ thống từ Trung ương đến Liên hiệp hội địa phương phù hợp với tình hình phát triển đất nước hiện nay. Theo đó, các đại biểu cho rằng, cần tiếp tục quan tâm, tạo điều kiện hỗ trợ hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội cho những Liên hiệp hội ở các địa phương hoạt động tích cực, chất lượng tốt và có đủ các điều kiện, nguồn lực qua đó lan tỏa hoạt động của Liên hiệp hội, đóng góp bằng những hành động thiết thực với địa phương.  

Một số ý kiến đề xuất cần có cơ chế tập hợp, xây dựng hệ thống mạng lưới chuyên gia tư vấn, phản biện và giám định xã hội đảm bảo đủ năng lực để thực hiện tốt nhiệm vụ, đặc biệt là các chuyên gia có trình độ chuyên môn cao, uy tín và có nhiều kinh nghiệm trong quản lý kinh tế - xã hội. Ngoài ra, cần nâng cao tính chủ động, chuyên nghiệp, hiệu quả của hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội. Từng bước xây dựng cơ sở thông tin phục vụ cho tư vấn, phản biện và giám định xã hội như các văn bản quy phạm pháp luật, các dự án quy hoạch phát triển, các tài liệu tham khảo chuyên ngành.