Gian lận thương mại làm phương hại lợi ích quốc gia và người tiêu dùng

* Ông có thể cho biết những áp lực mà Hội đã gặp phải trước vấn nạn thực phẩm “bẩn”?

- Nói đến an toàn thực phẩm (ATTP) là nói đến sức khỏe. Để bảo đảm sức khỏe thì ATTP phải là công việc thường xuyên, không chỉ trong dịp Tết. Tuy nhiên, dù ngày nay nhu cầu vật chất Tết có khác nhưng vẫn cao và đa dạng hơn ngày thường. Vì vậy, đây cũng là dịp để hàng giả, kém chất lượng, không bảo đảm ATTP tung ra thị trường. Không chỉ tăng áp lực cho cơ quan quản lý, khi mỗi dịp Tết đến lại phải thành lập các đoàn kiểm tra từ biên giới đến các điểm tập kết hàng lậu, hàng giả, cơ sở chế biến, giết mổ gia súc, gia cầm... ở thị trường nội địa; mà còn là thách thức không nhỏ đối với người tiêu dùng (NTD)khi muốn trở thành “người tiêu dùng thông thái” như ai đó kêu gọi, cũng thật khó.

* Càng gần Tết, cuộc chiến lợi nhuận càng khốc liệt và vì vậy nguy cơ thực phẩm bẩn càng cao và đối tượng chịu thiệt hại nhiều nhất là NTD, vậy Hội đã có chiến dịch nào để bảo vệ NTD trong dịp Tết, thưa ông?

Ông Nguyễn Mạnh Hùng Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ Người tiêu dùng Việt Nam (VINATAS)

- Trong cơ chế thị trường, mặt tích cực của cạnh tranh là kích thích phát triển. Nhiều doanh nghiệp đã không ngừng cải tiến mẫu mã, nâng cao chất lượng, hạ giá thành sản phẩm. Nhưng mặt tiêu cực là nạn hàng giả, vi phạm ATTP và các hành vi gian lận thương mại khác làm phương hại đến lợi ích quốc gia, đến quyền lợi người tiêu dùng và người sản xuất chân chính, NTD vẫn là đối tượng bị thiệt hại nhất.

Cơ quan thực thi đã kiểm tra, phát hiện, thu giữ, xử lý một khối lượng đáng kể thực phẩm giả, quá hạn sử dụng, không bảo đảm vệ sinh an toàn. Càng gần về Tết, các vụ sản xuất, chế biến, vận chuyển, buôn bán thực phẩm “bẩn” bị các lực lượng chức năng phát hiện, bắt giữ, xử lý càng nhiều. Có vụ hàng tấn nội tạng động vật đã bốc mùi, hàng chục con lợn thịt chết vì bệnh dịch.

Hội cũng đã từng khảo sát phát hiện chất cấm tồn dư trong thịt lợn siêu nạc; chất tinopal trong bún, bánh phở; hóa chất bảo vệ thực vật tồn dư vượt ngưỡng trong rau củ, quả... Ngành chăn nuôi lợn đã có lúc rơi vào tình trạng khủng hoảng khi NTD quay lưng trước thông tin thịt lợn siêu nạc có chất gây ung thư. Tưởng rằng sau bài học đắt giá đó chất kích thích tạo nạc sẽ bị người chăn nuôi đoạn tuyệt. Nhưng đáng tiếc, sau vài năm tạm lắng, tình hình càng trở nên nghiêm trọng từ hiện tượng hộ chăn nuôi nhỏ lẻ ở một vài tỉnh, thì vừa qua đã xảy ra ở quy mô trang trại và diễn ra ở nhiều địa phương.

* NTD không khỏi lo ngại trước các vụ thực phẩm “bẩn” bị phanh phui như ruốc làm từ gà thải loại, gà chết, gà tiêm kháng sinh ép đẻ... Phải chăng hệ thống luật về ATTP nước ta hiện nay chưa đủ sức răn đe? NTD đã mất niềm tin?

- NTD rất dễ gặp rủi ro trước “cái bẫy” được giăng ra một cách “hoàn hảo” khi thực phẩm ôi thiu biến thành tươi sống nhờ hóa chất tạo mùi thịt bò, thịt lợn, thịt gà có nguồn gốc Trung Quốc bị lực lượng chức năng kiểm tra, phát hiện.

NTD chưa hết lo ngại về thịt lợn siêu nạc lại hoang mang trước thông tin chất vàng ô trong thức ăn chăn nuôi gà, chuối ngâm thuốc diệt cỏ 2,4D. Khi nhiều NTD ở thành phố, trước Tết cả tháng đã phải đặt mua thịt lợn sạch, gà sạch, rau sạch ở quê là dấu hiệu cho thấy sự mất lòng tin của họ vào thị trường cung ứng thực phẩm hiện nay ở đô thị.

Rau là thực phẩm không thể thiếu trong bữa ăn hàng ngày, siêu thị vốn là địa chỉ tin cậy, nhiều NTD chấp nhận giá cao để đổi lấy sự an toàn. Nhưng NTD đã thất vọng khi ngay tại nhiều siêu thị lớn ở Hà Nội vẫn có rau không rõ nguồn gốc gắn mác an toàn. Không ai khác lại chính cơ sở sản xuất rau an toàn xã Vân Nội, Đông Anh, Hà Nội mua rau ngoài chợ gắn mác rau an toàn của mình đưa vào siêu thị, trường học. Hành vi tái phạm không chỉ thể hiện coi thường sức khỏe NTD, nhờn pháp luật mà còn là hành động tự hủy hoại thương hiệu nhiều năm gây dựng của chính mình.

Có thể nói, hệ thống pháp luật về ATTP ở nước ta hiện nay đã khá đầy đủ. Với mức phạt có thể bằng 3,5 lần tổng giá trị thực phẩm vi phạm (đối với cá nhân) hoặc 7 lần tổng giá trị thực phẩm vi phạm (đối với tổ chức) thì không thể nói chưa đủ sức răn đe.

Phan Lê