35.000 người nuôi ong Việt Nam thấp thỏm với phán quyết của DOC

Hơn 95% sản lượng mật ong của Việt Nam xuất khẩu vào Mỹ

Tháng 5 vừa qua, Bộ Thương mại Mỹ (DOC) quyết định điều tra chống bán phá giá với sản phẩm mật ong từ Brazil, Ấn Độ, Ucraina, Argentina và Việt Nam. Quyết định này được DOC đưa ra sau 20 ngày thụ lý đơn phản ánh từ Hiệp hội các nhà sản xuất mật ong Mỹ và Hiệp hội Mật ong Sioux.

Theo đó, biên độ bán phá giá do DOC ước tính áp với các DN xuất khẩu sản phẩm mật ong của Việt Nam là 47,56-138,23%. Thời gian điều tra là 12 tháng, có thể gia hạn thêm 6 tháng theo quy định của Mỹ.

Theo ông Lê Thanh Vân - Chủ tịch Hội Xuất khẩu mật ong Việt Nam, trong 30 năm xuất khẩu sang Hoa Kỳ, số lượng xuất khẩu không ngừng tăng lên. Tiêng năm 2020, con số này là gần 50.000 tấn, chiếm tới 95% sản lượng. “Thông tin Hoa Kỳ áp dụng lệnh điều tra đã tác động đến thị trường sản xuất trong nước. Giá mật ong đã xuống và rất nhiều người nuôi ong lo lắng. Hầu hết những DN nhỏ rất nhỏ và vừa, người nuôi ong rất vốn nhỏ, ảnh hưởng rất lớn đến đời sống của người dân và DN rất khó khăn…”- Ông Vân thông tin.

Theo Hội Xuất khẩu mật ong Việt Nam, với hơn 95% sản lượng mật ong của Việt Nam xuất khẩu vào Mỹ. Nếu Mỹ áp thuế chống bán phá giá, mật ong Việt Nam sẽ rất khó khăn về đầu ra, kéo theo đó là sinh kế của 35.000 người nuôi ong Việt Nam bị thiệt hại nặng nề.

Cả nhà nước và Hiệp hội cùng vào cuộc

Thông tin tại Tọa đàm: “Ngành mật ong ứng phó với việc Hoa Kỳ điều tra chống bán phá giá” do Báo Dân Việt tổ chức ngày hôm 2/11, bà Phạm Châu Giang - Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ Thương mại (PVTM) (Bộ Công Thương), cho biết, thực ra mặt hàng mật ong đã được Bộ Công Thương đưa vào Danh sách cảnh báo sản phẩm có nguy cơ bị điều tra PVTM, điều tra lẩn tránh thuế Quý IV/2020 định kỳ đăng tải trên trang thông tin điện tử của Cục PVTM và gửi cho các Bộ, ngành, UBND các tỉnh để phối hợp theo dõi. 

Tuy nhiên, theo bà Giang, đây là lần đầu tiên sản phẩm mật ong của Việt Nam bị đề nghị điều tra PVTM. Các DN nuôi ong chủ yếu phát triển từ những cơ sở kinh doanh theo mô hình hộ gia đình, trong đó có nhiều DN nhỏ và vừa, chưa được tiếp cận với lĩnh vực PVTM nên còn thiếu kinh nghiệm và kỹ năng xử lý vụ việc. Do đó khó tránh khỏi việc một số DN ban đầu cảm thấy hoang mang, lo lắng.

“Nhằm bảo vệ quyền lợi chính đáng của các DN sản xuất, xuất khẩu mật ong Việt Nam, ngay khi nhận được thông tin về nguy cơ Hoa Kỳ điều tra vụ việc, Bộ Công Thương đã thu thập dữ liệu, phối hợp với Bộ NN&PTNT và Hội Nuôi ong Việt Nam triển khai các hoạt động cung cấp thông tin, chia sẻ quy định pháp luật, kinh nghiệm xử lý các vụ việc liên quan đến Hoa Kỳ, giải đáp thắc mắc và khuyến nghị một số hoạt động ứng phó cho các DN…”- Bà Giang cho hay.

Cũng theo bà Giang, ngay khi vụ việc được Hoa Kỳ chính thức khởi xướng điều tra, Cục PVTM đã liên tục trao đổi với từng DN xuất khẩu để tìm hiểu thông tin cũng như tư vấn hỗ trợ DN xây dựng chiến lược kháng kiện phù hợp với DN mình, đồng thời thường xuyên theo dõi những diễn biến mới của vụ việc từ Cơ quan điều tra Hoa Kỳ để thông báo tới Hiệp hội và các DN xuất khẩu mật ong Việt Nam nhằm đảm bảo thời hạn phối hợp cung cấp thông tin cho phía Hoa Kỳ.

“Với sự chuẩn bị ngay từ sớm của các DN và Hiệp hội, bên cạnh các hoạt động hỗ trợ và tư vấn của các cơ quan quản lý nhà nước, tôi tin rằng các DN xuất khẩu mật ong Việt Nam cũng đã có sự chuẩn bị khá tốt cho vụ việc…”- Bà Giang khẳng định. 

Cũng theo đại diện PVTM, trong vụ việc này, chúng ta có 2 điểm bất lợi.Thứ nhất, Việt Nam vẫn bị coi là phi thị trường; Hai là, chúng ta được thiên nhiên ưu đãi nên giá cả cũng thấp hơn - vốn là lợi thế của Việt Nam trong điều kiện thông thường.

“Vì vậy, đó là lý do cáo buộc nước ngoài đối với Việt Nam, bởi biên độ của chúng ta cao hơn các nước khác. Nếu không có gì thay đổi, Cơ quan điều tra của Hoa Kỳ dự kiến sẽ ban hành kết luận sơ bộ về vụ việc vào ngày 17/11/2021, chúng tôi sẽ theo dõi và có sự trao đổi lại với đối tác…”- Bà Giang thông tin.

Chia sẻ về sự chuẩn bị của Hiệp hội, ông Đinh Quyết Tâm - Chủ tịch Hội nuôi ong Việt Nam cho biết, bản thân thị trường mật ong của Việt Nam đều là các DN nhỏ, thậm chí siêu nhỏ với doanh số hàng năm chỉ khoảng 2 – 3 tỷ. Nguồn vốn cũng ít chủ yếu là vốn vay, nhưng lại không vay được qua nguồn chính thức là ngân hàng mà thông qua DN quỹ đầu tư, thậm chí vay bên ngoài.

“Nguồn lực hạn chế, khi đối diện với sự điều tra và nghi ngờ của đối tác sẽ là khó khăn rất lớn đối với các DN, người nuôi ong. Hiệp hội chúng tôi kết hợp với các Bộ ngành liên quan đã có sự thảo luận thống nhất chung là mặc dù nguồn lực kinh tế hạn chế, nhưng trong các vụ khởi kiện chống bán phá giá của thế giới buộc các DN phải có luật sư hỗ trợ….”- Ông Tâm cho hay.

Cũng theo đại diện Hội nuôi ong Việt Nam, hiện nay, có trên 20 DN đã hợp tác với luật sư để tiến hành các điều tra sơ bộ của Hoa Kỳ. Ngoài những DN điều tra bắt buộc, có những DN tự nguyện làm đơn giải trình. “Chúng tôi cũng thường xuyên tập huấn thông tin cho các DN để hỗ trợ cho người nông dân sản xuất và xuất khẩu mật ong…”- Ông Tâm khẳng định.

Ông Tống Xuân Chinh, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi (Bộ NN&PTNT): “Đây là cơ hội cho ngành ong tái cơ cấu, đa dạng hóa thị trường…” Thực tế, mỗi một năm xuất khẩu mật ong của Việt Nam chỉ dưới 100 triệu USD, nhỏ so với 41 tỷ USD xuất khẩu nông sản nhưng lại có ảnh hưởng lớn tới đời sống và thu nhập của người dân. Bởi những DN sản xuất và xuất khẩu mật ong của chúng ta đều là các DN nhỏ và năng lực tài chính còn yếu. Nhìn về khía cạnh môi trường, sản phẩm mật ong chúng ta có lợi thế từ thiên nhiên nhưng có điều thế giới không biết hoặc nắm không vững. Lợi thế đó là diện tích rừng lớn, trong đó một phần lớn diện tích trồng keo. Xuất khẩu đi Mỹ đều là nguồn hoa từ mật keo. Chúng ta phải có đầy đủ tài liệu để chứng minh cho DOC sản xuất mật ong của Việt Nam khác với các nước khác. Quan điểm của Bộ, thứ nhất là chúng ta phải chủ động bình tĩnh để chọn giải pháp tổng thể và phù hợp nhất, trong đó quan trọng nhất là phối hợp chặt chẽ từ các Bộ, ban ngành cơ quan quản lý Nhà nước hướng dẫn cho DN, người nông dân thực hiện yêu cầu từ phía Mỹ. Thứ hai, mật ong có đặc trưng rất lớn. Chúng ta có 1,6  triệu đàn ong (nội + ngoại) và năng suất mật trên 60.000 tấn. 90% xuất khẩu và 85% xuất khẩu sang Mỹ. Không dễ dàng Mỹ thay thế được nguồn hàng từ Việt Nam. Bộ NN&PTNT cho rằng, vụ việt này cũng là cơ hội cho ngành mật ong; Thứ nhất, đa dạng hóa thị trường. Hai là, tăng tiêu dùng mật ong tại nội địa; Ba là, sắp xếp tái tổ chức được sản xuất…