Viết tiếp vụ áp thuế nhập khẩu trứng Artemia: Hải quan tiếp tục “ép” doanh nghiệp tới cùng?

Có hay không chuyện hải quan “lập lờ” ép doanh nghiệp?

Trước sức ép lớn từ Bộ Tài chính và Hải quan, nhiều DN trong ngành tôm đã phải gửi thư kêu cứu lên Thủ tướng Chính phủ.

Ngày 12.8, Tổng cục Hải quan đã có công văn gửi đến Hiệp hội tôm Bình Thuận về việc áp mã hàng hóa nhập khẩu thức ăn cho tôm giống Artemia. Theo đó, Tổng cục Hải quan cho rằng, việc mặt hàng Artemia được phân vào nhóm 0511 là chính xác còn việc kê khai vào nhóm 2309 là không chính xác. Vậy nên doanh nghiệp nào kê khai sai sẽ bị truy thu.

Đại diện Công ty TNHH Anh Việt cho rằng, cũng cùng một mặt hàng trứng Artemia nhưng có loại thì hải quan chấp nhận mã khai báo là HS code 2309.9013 nhưng có loại thì hải quan không chấp nhận mã 2309.9013 mà bắt ép DN phải khai theo mã 0511 để áp thuế. Tại sao cùng một mặt hàng trứng Artemia mà hải quan có hai cách nhìn nhận khác nhau?

Nhiều DN bức xúc cho rằng, để phân loại, đánh giá mặt hàng nhập khẩu thuộc nhóm nào thì cơ quan hải quan, Bộ Tài chính cần tham vấn ý kiến của cơ quan chuyên môn, ở đây là Bộ NN&PTNT. Trong khi đó, Bộ Tài chính đã bỏ qua ý kiến tham vấn cơ quan chuyên môn, ngay cả khi gửi dự thảo Thông tư 98 đến Bộ NN&PTNT, VASEP, Tổng cục Thủy sản và chính quyền địa phương hỏi ý kiến với mức thuế nhập khẩu trứng Artemia là 0% được các đơn vị đồng tình nhưng khi ban hành chính thức, không hiểu vì sao bà Vũ Thị Mai – Thứ trưởng Bộ Tài chính – lại ký chính thức với mức thuế nhập khẩu là 3%?

Trong văn bản gửi Hiệp hội Tôm Bình Thuận, không thấy Tổng cục Hải quan đề cập đến thị trường Mỹ mà các DN Việt Nam nhập hàng trứng Artemia về để so sánh. Ông Trương Hữu Thông, Giám đốc Cty Thông Thuận, cho rằng mặt hàng trứng Artemia mà công ty ông nhập về được hải quan Mỹ áp mã quốc tế là 2309.9013 dùng làm thức ăn cho tôm. “Thế nhưng, hải quan Việt Nam lại ép chúng tôi phải khai mã 0511 để áp thuế 5% và đòi truy thu thuế. Không lẽ hải quan Mỹ lại không tuân theo thông lệ hải quan thế giới sao?”, ông Thông bức xúc.

Một điều rất lạ nữa là trong khi Bộ NN&PTNT khẳng định trứng Artemia chỉ dùng làm thức ăn cho tôm, không dùng được cho mục đích khác thì Hải quan lại khăng khăng cho rằng trứng Artemia là động vật giáp xác, thân mềm. Trong khi đó, Bộ NN&PTNT là cơ quan chuyên môn tham mưu cho Chính phủ về các lĩnh vực liên quan đến thủy sản chứ không phải là cơ quan hải quan hay Bộ Tài chính, lẽ ra ý kiến của Bộ NN&PTNT phải được tôn trọng.

Theo ông Thông, Tổng cục Hải quan cũng “lập lờ” không nói rõ các DN nhập mặt hàng trứng Artemia từ Mỹ, chỉ đề cập các DN nhập hàng từ các nước Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Singapore, Brunei, Mexico, Indonesia để được hưởng thuế suất nhập khẩu 0% dù các DN này khai báo kiểu gì, khai theo mã hàng nào (kể cả 0511). Trong khi đó, các DN nhập hàng trứng Artemia từ Mỹ với chất lượng cao lại bị áp thuế 5%. Các doanh nghiệp mong được làm rõ vấn đề này. Và liệu tình trạng này có tạo “kẽ hở” nếu có doanh nghiệp không nhập thẳng mặt hàng này từ Mỹ mà nhập qua một nước ASEAN về Việt Nam để được hưởng lợi? Còn các doanh nghiệp khác lại chịu thiệt thòi? Như vậy sẽ tạo ra một môi trường không công bằng trong kinh doanh.

Bộ NN&PTNT khẳng định sẽ đấu tranh tới cùng

Không đồng tình với việc áp thuế và đòi truy thu thuế này, Bộ NN&PTNT đã có 3 công văn gửi Bộ Tài chính và Tổng cục Hải quan đề nghị không áp dụng Thông tư 98, đồng thời xem xét, không truy thu thuế và điều chỉnh thuế suất nhập khẩu đối với mặt hàng trứng Artemia làm thức ăn cho tôm giống về 0% để hỗ trợ phát triển sản xuất ngành hàng tôm Việt Nam và đang chờ Bộ Tài chính trả lời.

Theo bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường, việc áp thuế nhập khẩu đối với mặt hàng trứng Artemia dùng làm thức ăn cho con tôm phản tác dụng, tiền thuế thu được không đáng kể so với kim ngạch xuất khẩu mà con tôm mang lại cho kinh tế của đất nước.

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho biết Bộ NN&PTNT sẽ làm việc trực tiếp với Bộ Tài chính để giải quyết vấn đề này tạo điều kiện cho ngành sản xuất tôm giống phát triển. Nếu không nhận được câu trả lời ngay thì lãnh đạo Bộ NN&PTNT sẽ làm việc với Bộ Tài chính để giải quyết cho bằng được. Theo ông, mặt hàng trứng Artemia chỉ nên áp dụng thuế suất 0%, bởi đây là thức ăn dùng trong chăn nuôi thủy sản (đặc biệt là tôm giống và cá giống) không thể sử dụng ở những việc khác.

Việc áp thuế nhập khẩu đối với trứng Artemia đem lại nguồn thu ngân sách không đáng kể (khoảng 27 tỉ đồng/năm - theo đánh giá của Bộ Tài chính) nhưng lại ảnh hưởng rất lớn tới chất lượng tôm giống, từ đó có thể tác động tiêu cực đến các khâu sản xuất, làm giảm sức cạnh tranh đối với ngành hàng đem lại kim ngạch xuất khẩu hằng năm tương đương 3-4 tỉ USD (chiếm gần 50% kim ngạch xuất khẩu toàn ngành thủy sản).

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Vũ Văn Tám nêu quan điểm, có doanh nghiệp cho rằng, việc áp thuế của Bộ Tài chính là do hiểu nhầm về mã số thuế, bởi việc nhập trứng Artemia có hai hình thức: Doanh nghiệp nhập trứng Artemia đã nghiền thành bột thì thuế sẽ là 0%, còn nhập trứng Artemia chưa nghiền thì sẽ quy vào mã số khác là 5%. Sau khi nghiên cứu các văn bản, Bộ NN&PTNT cho rằng, toàn bộ các nước hiện tại (kể cả Mỹ) quy định một mã số thuế cho Artemia và áp thuế là 0%. Chắc bên Tổng cục Hải quan và Bộ Tài chính có hiểu nhầm nên Bộ NN&PTNT mới có văn bản giải thích và đang chờ phản hồi.

Doanh nghiệp sẽ phá sản vì bị truy thu thuế

Theo các doanh nghiệp nhập khẩu, trước đây, trứng Artemia được xếp vào nhóm “thức ăn nuôi tôm” với thuế suất nhập khẩu là 0%. Tuy nhiên, gần đây chúng lại được cơ quan hải quan đưa vào nhóm “sản phẩm từ động vật giáp xác, động vật thân mềm hoặc động vật thủy sinh không xương sống khác” và áp mức thuế nhập khẩu là 5%, đồng thời truy thu cả các lô hàng nhập khẩu trước năm 2016.

Sau đó, Bộ Tài chính bỏ qua ý kiến đóng góp, ban hành thông tư sửa đổi để áp thuế nhập khẩu 3% mặt hàng trứng Artemia khiến cộng đồng doanh nghiệp nuôi tôm có nguy cơ phải đóng cửa vì bị truy thu một số tiền thuế rất lớn.

Sự việc càng trở nên cao trào khi tuần qua, thêm hàng loạt doanh nghiệp và cơ sở sản xuất tôm giống gửi kiến nghị tập thể lên Thủ tướng Chính phủ để kêu cứu. Theo đó, các doanh nghiệp này kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Tài chính điều chỉnh chính sách thuế phù hợp với thực tế nhằm vực dậy ngành tôm giống nói riêng và nuôi trồng thủy sản nói chung. Các vùng nuôi thương phẩm sẽ đạt hiệu quả cao khi chất lượng con giống được bảo đảm.

Đặc biệt, trong khi chờ phản hồi từ phía các cơ quan chức năng, thì mới đây ngành tôm “rúng động” khi nghe tin Công ty Toàn Hưng tuyên bố phá sản vì không chịu nổi với việc bị truy thu thuế nhập khẩu các lô hàng đã nhập trước đó được hải quan kiểm tra, giám sát và đã cho thông quan.

Mai Trinh