Triển khai sản xuất nông nghiệp hữu cơ trong trồng bưởi theo tiêu chuẩn TCVN 11041

Ngay trong thời kỳ đại dịch Covid-19 này, cùng với việc triển khai áp dụng các tiêu chuẩn khác, việc triển khai áp dụng tiêu chuẩn quốc gia TCVN 11041 về Nông nghiệp hữu cơ cho các tổ chức, doanh nghiệp Việt Nam đang được quan tâm. Bài này giới thiệu kết quả, hiệu quả và kinh nghiệm triển khai áp dụng tiêu chuẩn này trong phạm vi trồng bưởi tại Hợp tác xã Chăn nuôi động vật bản địa.

Cũng giống như triển khai áp dụng tại các đơn vị khác, việc đầu tiên HTX tiến hành đánh giá thực trạng. HTX đã khảo sát hiện trạng cơ sở hạ tầng, hiện trạng sản xuất bưởi hữu cơ, nhận thức liên quan về tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ và mong muốn, cam kết của lãnh đạo công ty về việc áp dụng thực hành nông nghiệp tốt theo tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ theo TCVN 11041 trong sản xuất bưởi hữu cơ. Tiếp theo là các khóa đào tạo nhận thức và đánh giá nội bộ. Tổ chức tư vấn đã  đào tạo nhận thức chung cho nhân sự HTX và đã đào tạo chuyên gia đánh giá nội bộ cho các đối tượng là cán bộ chủ chốt của HTX.

HTX được tổ chức tư vấn hướng dẫn xây dựng được bộ 10 quy trình phù hợp với các đặc thù trồng bưởi hữu cơ cho HTX. HTX đã triển khai áp dụng thành công 10 quy trình sản xuất hữu cơ đã xây dựng này. HTX tiến hành đánh giá nội bộ tại các bộ phận: Lãnh đạo; văn phòng; bộ phận kho; bộ phận quản lý kỹ thuật; vùng đệm; khu vực sản xuất hữu cơ. Có phát hiện một số điểm chưa phù hợp và đã khắc phục.

Tổ chức chứng nhận phù hợp QUACERT đã đánh giá và  ghi nhận điểm không phù hợp liên quan đến sử dụng phân bón hữu cơ có bổ sung thành phần là phân bón vô cơ.  Sau khi HTX khắc phục, QUACERT đã cấp giấy xác nhận chuyển đổi cho HTX với thời gian chuyển đổi là 18 tháng.

Tuy mới đưa vào áp dụng tiêu chuẩn này, nhưng hiệu quả mang lại ban đầu đã được ghi nhận. Nhận thức, kỹ năng thực hành của người lao động: Lãnh đạo và người lao động có hiểu biết tốt về sản xuất hữu cơ theo TCVN 11041 và nắm bắt được các kỹ năng áp dụng các quy trình trồng trọt hữu cơ đã xây dựng. Hệ thống tài liệu/ quy trình được xây dựng giúp HTX quản lý và thực hành tốt việc trồng bưởi hữu cơ  tại HTX hiện tại và lâu dài. Chất lượng sản phẩm sau khi áp dụng trồng trọt hữu cơ: Sản phẩm của HTX là bưởi da xanh và bưởi diễn. Theo đánh giá của lãnh đạo HTX thì chất lượng của cả 2 loại bưởi trên không thua kém bưởi gốc. Tuy nhiên do thời gian áp dụng sản xuất hữu cơ còn ngắn, nên chưa xác định được sự khác biệt. Song các chỉ tiêu liên quan đến an toàn, vệ sinh chắc chắn được nâng cao do không sử dụng thuốc trừ dịch hại, phân hóa học... Chất lượng về lâu dài sẽ ổn định và tốt hơn.

Năng suất thu hoạch trong giai đoạn bắt đầu chuyển đổi sang sản xuất hữu cơ có suy giảm; giá bán thấp chỉ bằng khoảng 30% so với bưởi nguyên gốc; người tiêu dùng chưa biết phân biệt bưởi hữu cơ;...Tuy nhiên tình trạng này được xác định chỉ ở giai đoạn đầu chuyển đổi. Về lâu dài sẽ được cải thiện hơn.

Việc bảo vệ môi trường được cải thiện. Về lâu dài chất lượng đất được cải thiện, đất không bị thoái hóa do không sử dụng phân hóa học mà chuyển sang sử dụng phân hữu cơ. Việc không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, thuốc diệt cỏ,... cũng góp phần cải thiện chất lượng đất canh tác và cân bằng sinh thái tự nhiên. Một điểm nổi bật là khi sản xuất hữu cơ,  cây  khỏe hơn, ít sâu bệnh hơn.

Đạt được kết quả như vậy là do lãnh đạo và người lao động có nhiều kinh nghiệm và kiến thức về trồng bưởi truyền thống có giá trị cao. Định hướng của HTX đi theo hướng hữu cơ, triển khai sản xuất chăn nuôi và trồng trọt theo hướng hữu cơ từ năm 2012. Điều kiện cơ sở vật chất đáp ứng yêu cầu về sản xuất hữu cơ.  Khu vực sản xuất tách biệt và không chịu tác động từ bên ngoài. HTX có khu chăn nuôi động vật bản địa như lợn rừng, ngựa bạch, hươu sao, bò, dê theo phương thức hữu cơ nên chủ động được một phần phân hữu cơ cho cây bưởi.Tuy vậy HTX cũng gặp phải những khó khăn trong quá trình áp dụng. Việc trồng bưởi hữu cơ cũng như trồng trọt hữu cơ nói chung còn gặp nhiều khó khăn. Nguồn cây giống hữu cơ chất lượng cao còn hạn chế. Các vật tư dùng trong nông nghiệp hữu cơ còn chưa sẵn có. Sản phẩm bưởi hữu cơ chưa có giá thành cao hơn so với bưởi thông thường để bù đắp chi phí sản xuất. Sản lượng suy giảm so với canh tác thông thường.  

HTX cần tiếp tục duy trì và hoàn thiện mô hình sản xuất hữu cơ theo tiêu chuẩn TCVN 11041 này, và khuyến khích mở rộng quy mô (diện tích) áp dụng mô hình trồng bưởi hữu cơ , cũng như mở rộng sang lĩnh vực chăn nuôi và tiến tới chứng nhận phù hợp tiêu chuẩn cho cả lĩnh vực trồng trọt và chăn nuôi./.

(Bài/loạt bài tuyên truyền thực hiện Nghị quyết số 84/NQ - CP ngày 29/5/2020 của Chính phủ).